سیاست های عوام گرایانه در نظام عدالت کیفری ایران از دادرسی تا اجرا
 | |
| عنوان | سیاست های عوام گرایانه در نظام عدالت کیفری ایران از دادرسی تا اجرا |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | انور احمدی |
| استاد راهنما | سعید قماشی |
| استاد مشاور | عباس زراعت، امیرحسن نیازژور |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۷ |
| دانشگاه | دانشگاه کاشان |
سیاست های عوام گرایانه در نظام عدالت کیفری ایران از دادرسی تا اجرا عنوان رساله ای است که توسط انور احمدی، با راهنمایی سعید قماشی و با مشاوره عباس زراعت و امیرحسن نیازژور در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه کاشان دفاع گردید.
چکیده
مطالعه سیاستگذاری به عنوان حوزه معرفتی در علوم اجتماعی، نقش مهمی در مدیریت و هدایت بخش عمومی دارد. تمرکز بر افکار عمومی به عنوان پایه سیاستگذاری جنایی و دخالت ساختار سیاسی، حقوق کیفری را به مساله مهم اجتماعی با کارکرد تبلیغاتی – سیاسی تبدیل کرده است. از این موضوع به عوام گرایی کیفری تعبیر می شود. ظهور آموزه های این رویکرد در نظام عدالت کیفری، مستلزم وجود بسترهای ویژه و جهت دهی به کارکرد این بسترها در مسیر دلخواه است. همگرایی بسترهای برون سیستمی، مانند سزاگرایی عمومی ، احساس ترس و ناامنی ، بازنمایی رسانه ای جرم و تضعیف دولت رفاه با بسترهای متعلق به نظام عدالت کیفری، چون مدیریت گرایی ، بی اعتنایی به الگوی اصلاح و درمان ، واقع گرایی حقوقی و بی اعتمادی به نهاد عدالت کیفری ، باعث ظهور سیاست های عامه پسند در فرایند دادرسی کیفری شده است. عوام گرایان با تکیه بر شاخص هایی، مانند پذیرش افکار عمومی به عنوان واحد کلی و منسجم و مهندسی فکر از یک سو، و با اغراق در حالت خطرناک بزهکار از سوی دیگر، از حقوق کیفری استفاده ابزاری نموده و آن را حلال مشکلات جامعه جلوه می دهند. رویکرد عوام گرایی کیفری، شکل مبارزه با جرم را تغییر داده و بر الگوی کنترل جرم در دادرسی کیفری تاکید دارد تا از گذر سیاست موسوم به جنگ با جرم به کنترل بزهکاری بپردازد. با حاکمیت این رویکرد، دادرسی کیفری از فرایندی مبتنی بر موازین منصفانه منحرف و آن را تابع ملاحظات اجتماعی و سیاسی می نماید، به گونه ای که با آسیب رسانی به تضمینات ساختاری و پیش محاکمه ای و دیگر اصول اساسی حقوقی – اخلاقی در مرحله پیشادادرسی از یک سو، و نقض اصول و موازین منصفانه در مرحله محاکمه و اجرا در فرایند کیفری از سوی دیگر، همراه است. حال آن که، سلامت و عدالت فرایند دادرسی کیفری، به عنوان روشی اساسی برای کشف حقیقت، از گذر پیش بینی آیین ها و قواعد عادلانه و لزوم پایبندی به آن، حاصل می شود. برای تضمین سلامت و عدالت در فرایند دادرسی کیفری می توان رهیافت های را با ملاحظه پیچیدگی مساله جرم و کنترل آن، در نظر گرفت. رهیافت های چندگانه، از جمله رهیافت های اجتماعی مانند، برقراری عدالت اجتماعی، ارتقا سرمایه اجتماعی، تاکید بر مدیریت دانش و معرفت علمی، بویژه در نظام عدالت کیفری و نیز فضاهای ارتباطی، رهیافت های فرهنگی مانند، فرهنگ سازی نفی خشونت وحقوق کیفری کمینه ای همراه با تاکید بر اهمیت کنترل های غیر کیفری، رهیافت های روانی مانند، تعدیل الگوهای فکری خشونت گرا، همراه با برقراری احساس امنیت در جامعه می تواند با مساعدت رهیافت های حقوقی مانند، پایبندی به اصل ضرورت، شفافیت و کلی نگری در سیاستگذاری جنایی و تاکید بر حقوقی سازی سیاست، از رخنه سیاست های عامه پسند در نظام عدالت کیفری جلوگیری کند تا همواره نظام عدالت کیفری براساس موازین مبتنی بر معرفت علمی و نه معرفت عامه طی مسیر نماید و به سیاست های مبتنی بر معرفت عامه آلوده نشود.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه
الف بیان مساله
ب پرسش های پژوهش
پ فرضیه های پژوهش
ت پیشینه تحقیق
ث اهداف تحقیق
اهداف کلی
اهداف جزیی
ج اهمیت پژوهش
چ روش پژوهش
خ سامان دهی پژوهش
فصل اول: سیاست های عوام گرایانه و الگوهای دادرسی کیفری
مبحث اول: سیاست های عوام گرایانه کیفری
گفتار یکم: مفهوم شناسی
بند اول: سیاستگذاری عمومی و جنایی
۱ سیاست
۲ سیاستگذاری عمومی
۳ سیاستگذاری جنایی
۴ معیارهای ارزش گذاری سیاست
بند دوم: گونه های عوام گرایی
۱ عوام گرایی سیاسی
۲ عوام گرایی کیفری
گفتار دوم: بسترهای پیدایش سیاست های عوام گرایانه کیفری
بند اول: بسترهای برون سیستمی
۱ سزاگرایی عمومی
۲ احساس ترس و ناامنی
۳ بازنمایی رسانه ای حوادث مجرمانه
۴ تضعیف دولت های رفاه
بند دوم: بسترهای درون سیستمی
۱ مدیریت گرایی در نظام عدالت کیفری
۲ بی اعتنایی به رویکرد اصلاح و درمان
۳ واقع گرایی حقوقی
۴ بی اعتمادی به نظام عدالت کیفری
گفتار سوم: شاخص های اساسی سیاست های عوام گرایانه کیفری
بند اول: پذیرش افکار عمومی به عنوان واحد کلی و منسجم
بند دوم: مهندسی فکر
بند سوم: مبالغه در حالت خطرناک بزهکار و برخوردار از ماهیتی بیگانه
بند چهارم: نگرش ابزارگرایی محض به حقوق کیفری
گفتار چهارم: قلمرو سیاست های عوام گرایانه کیفری
بند اول: عدالت کیفری ماهوی
بند دوم: عدالت کیفری شکلی
مبحث دوم: الگوهای دادرسی کیفری
گفتار یکم: دادرسی کیفری و ساختار آن
بند اول: دادرسی کیفری
بند دوم: ساختار دادرسی کیفری
گفتار دوم: الگوهای دادرسی کیفری
بند اول: الگوی کنترل جرم
بند دوم: الگوی دادسی عادلانه
گفتار سوم: شاخص های الگوهای دادرسی کیفری
بند اول: شاخص های الگوی کنترل جرم
بند دوم: شاخص های الگوی دادرسی عادلانه
فصل دوم: سیاست های عوام گرایانه در مرحله پیشادادرسی کیفری در نظام عدالت کیفری ایران
مبحث اول: جلوه های سیاست های کیفری عوام گرا در نظام عدالت کیفری ایران
گفتار یکم: سیاست های کیفری عوام گرا در حوزه جرایم جنسی
گفتار دوم: سیاست های کیفری عوام گرا در حوزه جرایم خشونت آمیز
مبحث دوم: پیامدهای سیاست های عوام گرایانه کیفری در مرحله پیشادادرسی در ایران
گفتار یکم: نادیده انگاشتن تضمینات ساختاری
بند اول: تعدی از اصل استقلال قضایی
بند دوم: تعدی از اصل بی طرفی
گفتار دوم: نادیده انگاشتن تضمینات پیش محاکمه ای
بند اول: تعرض به حق آزادی و امنیت شخصی
۱ تعقیب بر مبنای ادله نامتعارف
۲ گسترش پدیده دام گستری
۳ توسعه مصادیق و اختیارات ضابطان دادگستری
بند دوم: نادیده انگاشتن حقوق مربوط به زمان بازجویی
گفتار سوم: بی اعتنایی به سایر اصول اساسی اخلاقی – حقوقی
بند اول: تعدی از اصل قانونمداری
بند دوم: بی اعتنایی به اصل برایت
بند سوم: بی اعتنایی به اصل تناسب تامین کیفری
فصل سوم: سیاست های عوام گرایانه در مراحل دادرسی و اجرا در نظام عدالت کیفری ایران
مبحث اول: جلوه های سیاست های عوام گرایانه در مراحل دادرسی و اجرای فرایند کیفری
گفتار یکم: سیاست های کیفری عوام گرا در حوزه جرایم اقتصادی
گفتار دوم: سیاست های کیفری عوام گرا در حوزه جرایم مواد مخدر
مبحث دوم: پیامدهای سیاست های عوام گرایانه کیفری در مراحل دادرسی و اجرا
گفتار یکم: پیامدهای سیاست های عوام گرایانه کیفری در مرحله دادرسی (محاکمه)
بند اول: توسعه صلاحیت محاکم کیفری اختصاصی
بند دوم: نادیده انگاشتن ضابطه مهلت معقول در دادرسی
بند سوم: نادیده انگاشتن اصل برابری سلاح ها
بند چهارم: بی اعتنایی به تاسیسات ارفاقی
گفتار دوم: پیامدهای سیاست های عوام گرایانه بر مرحله اجرا
بند اول: نادیده انگاشتن کرامت ذاتی انسانی
۱ تاکید بر اجرای علنی کیفر
۲ نشان دار کردن محکومان
بند دوم: تورم جمعیت کیفری
فصل چهارم: راهکارهای منع یا تحدید عوام گرایی کیفری در فرایند دادرسی کیفری
مبحث اول: راهکارهای اجتماعی
گفتار یکم: برقراری عدالت اجتماعی
گفتار دوم: ارتقا سرمایه اجتماعی
بند اول: اعتماد اجتماعی
بند دوم: انسجام اجتماعی
گفتار سوم: تاکید بر مدیریت دانش در ساختار اجتماعی
مبحث دوم: راهکارهای فرهنگی
گفتار یکم: فرهنگ سازی نفی خشونت (کلامی و فیزیکی)
گفتار دوم: فرهنگ سازی حقوق کیفری کمینه ای
گفتار سوم: نهادینه سازی جایگاه کنترل های غیر کیفری (رسمی و غیر رسمی)
مبحث سوم: راهکارهای روانی
گفتار یکم: اصلاح الگوهای فکری خشونت گرا
گفتار دوم: برقراری احساس امنیت
مبحث چهارم: راهکارهای حقوقی
گفتار یکم: حقوقی سازی سیاست
گفتار دوم: پایبندی به اصل ضرورت در سیاستگذاری جنایی
گفتار سوم: پایبندی به اصل شفافیت در سیاستگذاری جنایی
گفتار چهارم: پایبندی به اصل کلی نگری در سیاستگذاری جنایی
گفتار پنجم: پیش بینی قاعده بطلان تصمیمات برای عدول از ضوابط دادرسی
نتیجه گیری و پیشنهادها
الف نتایج
ب پیشنهادها
در حوزه قانونگذاری و قضایی
در حوزه پژوهش
منابع و مآخذ
کلیدواژه ها
- سیاست جنایی
- حقوق کیفری