سیاست کیفری قانون مجازات اسلامی 1392 در قبال تشدید کیفر

عنوان	سیاست کیفری قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ در قبال تشدید کیفر
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	بابک بابانسب
استاد راهنما	ابوالفتح خالقی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه قم

سیاست کیفری قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ در قبال تشدید کیفر عنوان پایان نامه ای است که توسط بابک بابانسب، با راهنمایی ابوالفتح خالقی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

تدوین مقرراتی در زمینه کیفیات عام و خاص تشدید کیفر در قانون مجازات اسلامی، یکی از جلوه های بارز سیاست تشدید کیفر در حقوق کیفری ایران به شمار می رود. کیفیات خاص که به صورت پراکنده در مواد مختلفی از قانون مورد اشاره قرار گرفته است عبارت از اسباب و عواملی است که در جرایم خاصی موجب تشدید کیفر می شود. ولی کیفیات عام به جرایم معینی اختصاص نداشته بلکه در هر جرمی که مصداق پیدا کند موجب تشدید کیفر می گردد و به دو قسم تعدد جرم که مقررات آن در فصل پنجم، و تکرار جرم که مقررات آن در فصل ششم مورد اشاره قرار گرفته است، تقسیم می گردد. این کیفیات تشدید، از سوی مقنن پیش بینی شده و سبب بالا رفتن کیفر، در راستای اصل فردی سازی می شود. منتها در این مسیر، مقنن باید به گونه ای عمل نماید که در کنار این اصل، اصول دیگر حاکم بر حقوق جزا نیز رعایت گردیده و قانونی شفاف و مورد تایید تصویب گردد که مقررات قانون مجازات اسلامی سابق در این مورد چندان شفاف نبود و از ابهاماتی برخوردار بود که قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ تا حدودی در راستای رفع این ایرادات گام برداشته است (مثلا در بحث میزان و نحوه تشدید و تخفیف کیفر در تعدد و تکرار جرم در جرایم تعزیری دست به شفافیت زد) ولی با وجود این هنوز هم در بحث مورد نظر ما (تشدید کیفر)، ایرادات و ابهاماتی در قانون موجود است که باید حل گردیده و در نتیجه عدالت در آن بهتر تامین شود. با این توضیح، این تحقیق نیز در مقام بیان موارد تشدید کیفر و مقررات آن در قانون جدید به همراه شفافیت ها، ایرادات و ابهامات آن با نگاهی بر قوانین گذشته می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

الف مقدمه: ۱

ب تعریف مساله: ۲

ج سیوالات اصلی تحقیق: ۴

د فرضیات تحقیق: ۴

ه اهداف تحقیق: ۴

و اهمیت تحقیق: ۴

ز سابقه و پیشینه تحقیق: ۴

ح روش تحقیق: ۵

ط مشکلات تحقیق: ۵

ی ساختار تحقیق: ۵

فصل اول: کلیات پژوهش

۱–۱ مفاهیم ۷ ۱–۱–۱ تعاریف لغوی ۷

۱–۱–۱–۱ تعریف لغوی تشدید ۷

۱–۱–۱–۲ تعریف لغوی کیفر: ۷

۱–۱–۱–۳ تعریف لغوی جرم: ۷

۱–۱–۱–۴ سیاست کیفری ۸

۱–۱–۲ تعاریف اصطلاحی: ۸

۱–۱–۲–۱ تعریف اصطلاحی کیفر: ۸

۱–۱–۲–۲ تعریف اصطلاحی تشدید کیفر: ۸

۱–۱–۲–۳–۱ تعریف جامعه شناختی جرم: ۹

۱–۱–۲–۳–۲ تعریف جرم از نظر مذهبی: ۱۰

۱–۱–۲–۳–۳ تعریف جرم از نظر جرم شناسی: ۱۰

۱–۱–۲–۳–۴ تعریف حقوقی جرم: ۱۱

۱–۱–۲–۳–۵ تعریف جرم در قانون مجازات اسلامی : ۱۲

۱–۱–۲–۴–۱ مفاهیم مضیق و موسع سیاست کیفری: ۱۳

۱–۲ اصول حاکم بر کیفرها: ۱۵

۱–۲–۱ اصل قانونی بودن مجازات: ۱۶

۱–۲–۲ اصل تساوی مجازات: ۱۸

۱–۲–۳ اصل شخصی بودن مجازات: ۱۸

۱–۲–۴ اصل فردی سازی مجازات: ۱۹

عنوان صفحه

۱–۳ مبانی تشدید کیفر: ۲۰

۱–۴ شرایط موثر بودن تشدید کیفر: ۲۲

۱–۵ آثار کیفیات مشدده: ۲۴

۱–۵–۱ اثر کیفیت مشدده نسبت به مجازات: ۲۴

۱–۵–۲ اثر کیفیت مشدده نسبت نسبت به طبع قضایی جرم و نوع مجازات: ۲۵

۱–۵–۳ اثر کیفیت مشدده نسبت به آیین دادرسی کیفری: ۲۵

۱–۶ سابقه تاریخی تشدید مجازات: ۲۶

۱–۶–۱ سابقه تاریخی کیفیات خاص تشدید مجازات: ۲۶

۱–۶–۲ سابقه تاریخی تعدد جرم: ۲۸

۱–۶–۳ سابقه تاریخی قاعده تعدد جرم در ایران: ۲۹

۱–۶–۴ سابقه تاریخی تکرار جرم در حقوق ایران: ۳۲

فصل دوم: کیفیات خاص تشدید کیفر

۲–۱ کیفیات مشدده شخصی: ۳۶

۲–۲ کیفیات مشدده عینی (خارجی): ۳۶

۲–۳ موارد کیفیات خاص تشدید کیفر در ق م ا ۱۳۹۲: ۳۷

۲–۳–۱ استفاده از طفل به عنوان وسیله ارتکاب جرم: ۳۸

۲–۳–۱–۱ اقدام مهم و ضروری قانون جدید در حمایت از اطفال: ۳۸

۲–۳–۱–۲ رکن قانونی : ۳۹

۲–۳–۱–۳ مفهوم نابالغ: ۴۰

۲–۳–۱–۴ حل تعارضات قانون جدید در حمایت از اطفال با قوانین قبلی: ۴۰

۲–۳–۱–۴–۱ تعارض ماده

ق م ا با قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۸۱: ۴۰

۲–۳–۱–۴–۲ تعارض ماده

ق م ا با ماده ۷۱۳ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵: ۴۱

۲–۳–۱–۴–۳ تعارض ماده

ق م ا با ماده

و

اصلاحیه قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶ (مصوب ۹/۵/۱۳۸۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام): ۴۲

۲–۳–۲ سردستگی ۴۴

۲–۳–۲–۱ رکن قانونی کیفر سردسته در ق م ا ۱۳۷۰و ۱۳۹۲ ۴۴

۲–۳–۲–۲ تحول کیفر سردسته در قانون جدید و ارزیابی مثبت آن: ۴۵

۲–۳–۳ تشدید مجازات در صورت عنف یا اکراه (در زنا و لواط) ۴۸

۲–۳–۳–۱ مفهوم عنف و اکراه ۴۸

۲–۳–۳–۲ رکن قانونی: ۴۹

۲–۳–۳–۳ فلسفه تشدید : ۴۹

۲–۳–۳–۴ عدم حمایت لازم از بزه دیدگان این جرم و بررسی نحوه تشدید: ۴۹

۲–۳–۳–۵ گسترده تر شدن دامنه ی حمایت از قربانیان تجاوز به عنف در قانون جدید: ۵۰

عنوان صفحه

۲–۳–۳–۶ نکاتی در مورد زنای در حکم عنف(ماده ۲۲۴) ۵۱

۲–۳–۴ زنا با محارم نسبی: ۵۲

۲–۳–۴–۱ رکن قانونی و معنای محرم: ۵۲

۲–۳–۴–۲ فلسفه تشدید مجازات: ۵۳

۲–۳–۴–۳ بررسی مجازاتهای حدودی ۵۳

۲–۳–۵ مجازات رجم برای زانی و زانیه در صورت محصن و محصنه بودن: ۵۴

۲–۳–۵–۱ بررسی نظرات موافق و مخالف در مورد اجرای مجازات رجم(سنگسار) ۵۴

۲–۳–۵–۲ رکن قانونی: ۵۶

۲–۳–۵–۳ معنای احصان: ۵۷

۲–۳–۶ مرد دارای همسر قبل از دخول: ۵۷

۲–۳–۶–۱ رکن قانونی و علت تشدید: ۵۷

۲–۳–۶–۲ مشخص بودن نوع سال در تبعید در قانون جدید: ۵۸

۲–۳–۶–۳ علت استثنا زن از مجازات تبعید و تراشیدن موی سر: ۵۹

۲–۳–۷ کافر بودن ۵۹

۲–۳–۷–۱ رکن قانونی و علت تشدید محسوب شدن: ۵۹

۲–۳–۷–۲ معنای زنا، لواط و تفخیذ ۶۱

۲–۳–۷–۳ فلسفه تشدید مجازات مرد در حالت غیر مسلمان بودن مرد (در زنا، لواط و تفخیذ) ۶۱

۲–۳–۸ افساد فی الارض ۶۲

۲–۳–۸–۱ اقدام به تفکیک محاربه و افساد فی الارض در قانون جدید: ۶۲

۲–۳–۸–۲ علت تشدید مجازات محسوب شدن مفسد فی الارض: ۶۵

۲–۳–۹ بغی ۶۷

۲–۳–۹–۱ ارزیابی قانون سابق در مورد جرم بغی: ۶۷

۲–۳–۹–۲ مهمترین جهات افتراق محاربه از بغی: ۶۸

۲–۳–۹–۳ تشدید مجازات جرم بغی و بررسی آن: ۶۹

۲–۳–۱۰ زمان و مکان ارتکاب جرم: ۷۱

۲–۳–۱۰–۱ فلسفه تغلیظ: ۷۱

۲–۳–۱۰–۱–۱ ماههای حرام: ۷۱

۲–۳–۱۰–۱–۲ حرم مکه معظمه: ۷۱

۲–۳–۱۰–۲ محدوده حرم مکه معظمه: ۷۲

۲–۳–۱۰–۳ رکن قانونی: ۷۲

۲–۳–۱۰–۴ شفافیت و صراحت این مواد و بررسی آن ۷۳

۲–۳–۱۰–۵ صدمه و فوت هر دو در ماههای حرام یا هر دو در محدوده حرم مکه: ۷۴

۲–۳–۱۰–۶ صلاحیت محلی در مورد جرم واقع شده در مکه مکرمه: ۷۵

عنوان صفحه

۲–۳–۱۱ تشدید کیفر جنایت خطای محض اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی ۷۶

۲–۳–۱۱–۱ رکن قانونی و علت تشدید محسوب شدن آن در قانون: ۷۶

۲–۳–۱۱–۲ مفهوم اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی: ۷۶

۲–۳–۱۱–۳ ماهیت دیه: ۷۷

۲–۳–۱۱–۴ ماده

ق م ا موافق با اصل شخصی بودن مجازات ها ۷۸

فصل سوم: کیفیات عام تشدید کیفر

۳–۱ بخش اول: تعدد جرم ۸۱

۳–۱–۱ ماهیت جرایم با توجه به تعدد جرم: ۸۱

۳–۱–۱–۱ جرم به عادت و تعدد جرم: ۸۲

۳–۱–۱–۲ جرم مرکب و تعدد جرم: ۸۲

۳–۱–۱–۳ جرم مستمر و تعدد جرم: ۸۲

۳–۱–۱–۴ جرم مرتبط و تعدد جرم: ۸۳

۳–۱–۱–۵ جرم جمعی متحدالقصد و تعدد جرم: ۸۴

۳–۱–۲ تعدد در جرایم تعزیری: ۸۴

۳–۱–۲–۱ انواع تعدد: ۸۴

۳–۱–۲–۱–۱ تعدد مادی: ۸۵

۳–۱–۲–۱–۱–۱ در حکم تعدد مادی (تعدد نتیجه) ۸۵

۳–۱–۲–۱–۱–۲ کیفر تعدد واقعی: ۹۱

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۱ عقاید مختلف در باب کیفر تعدد جرم: ۹۱

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۱–۱ سیستم جمع مادی جرایم و مجازاتها (جمع مجازاتها): ۹۱

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۱–۲ سیستم جمع جرایم و عدم جمع مجازاتها ( حداکثر مجازات جرم اشد): ۹۲

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۱–۳ سیستم جمع قضایی مجازاتها ( فراتر رفتن از حداکثر مجازات جرم اشد): ۹۳

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۱–۴ سیستم اجتماع مجازاتها با محدودیت خاص: ۹۴

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲ موضع قانون مجازات اسلامی ۹۵

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۱ موضع قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰: ۹۵

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۱–۱ انتقادات وارد بر تفکیک جرایم به مختلف و مشابه: ۹۶

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۱–۲ تشخیص جرم مشابه: ۹۸

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۲ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲: ۹۹

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۲–۱ سیستم جمع مجازاتها: ۹۹

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۲–۲ سیستم تعیین مجازات اشد (حداکثر مجازات جرم اشد): ۱۰۱

۳–۱–۲–۱–۱–۲–۲–۲–۳ سیستم مجازات شدیدتر (فراتر رفتن از حداکثر مجازات جرم اشد): ۱۰۳

۳–۱–۲–۱–۱–۳ میزان تشدید کیفر در تعدد مادی جرم ۱۰۵

۳–۱–۲–۱–۱–۳–۱ پاسخ به برخی ابهامات با صراحت گویی میزان تشدید: ۱۰۸

عنوان صفحه

۳–۱–۲–۱–۱–۳–۱–۱ توجه به اصل قانونی بودن مجازات ها در قانون جدید: ۱۰۹

۳–۱–۲–۱–۱–۳–۱–۲ توجه به تساوی در مجازات ها: ۱۰۹

۳–۱–۲–۱–۱–۴ تخفیف کیفر در تعدد مادی جرم (جمع کیفیات مشدده و مخففه) ۱۱۰

۳–۱–۲–۱–۱–۵ تعدد جرم و تاثیر آن در تشدید کیفر های تبعی و تکمیلی: ۱۱۲

۳–۱–۲–۱–۲ تعدد معنوی: ۱۱۵

۳–۱–۲–۱–۲–۱ سیستمهای جزایی مختلفه در مورد تعدد معنوی: ۱۱۵

۳–۱–۲–۱–۲–۱–۱ سیستم یکسانی تعدد مادی و معنوی: ۱۱۶

۳–۱–۲–۱–۲–۱–۲ سیستم مبنی بر نفی تعدد معنوی: ۱۱۶

۳–۱–۲–۱–۲–۱–۳ قبول تعدد معنوی: ۱۱۶

۳–۱–۲–۱–۲–۲ موضع قانون ایران ۱۱۷

۳–۱–۲–۱–۲–۳ نیاز به پاسخگویی قانون در مورد حکم وضعیت متهم در صورت تبریه از مجازات اشد در تعدد معنوی و حکم جرایم مرتبط در جرایم تعزیری: ۱۱۸

۳–۱–۲–۱–۲–۴ تشخیص کیفر اشد: ۱۲۲

۳–۱–۲–۱–۲–۴–۱ تشخیص کیفر اشد قبل از ق م ا ۱۳۹۲: ۱۲۲

۳–۱–۲–۱–۲–۴–۲ تشخیص کیفر اشد در قانون جدید: ۱۲۴

۳–۱–۲–۱–۲–۵ میزان تشدید مجازات در تعدد اعتباری: ۱۲۸

۳–۱–۳ تعدد جرم در غیر جرایم تعزیری: ۱۲۸

۳–۱–۳–۱ تعدد جرم در حدود: ۱۲۹

۳–۱–۳–۱–۱ جمع مجازات ها: ۱۲۹

۳–۱–۳–۱–۲ تداخل مجازات ها و اجراء یک مجازات: ۱۳۱

۳–۱–۳–۱–۳ اجرای مجازات اشد: ۱۳۱

۳–۱–۳–۲ تعدد جرم در قصاص: ۱۳۲

۳–۱–۳–۲–۱ شیوه ی جمع مجازات ها: ۱۳۲

۳–۱–۳–۲–۲ تداخل مجازات های قصاص و اجراء فقط یک قصاص: ۱۳۳

۳–۱–۳–۲–۳ اجراء مجازات اشد: ۱۳۴

۳–۱–۳–۳ تعدد جرم در دیات: ۱۳۵

۳–۱–۳–۳–۱ جمع مجازات دیات: ۱۳۵

۳–۱–۳–۳–۲ تداخل دیات: ۱۳۵

۳–۱–۳–۳–۳ اجرای مجازات اشد (دیه اشد): ۱۳۶

۳–۱–۴ پیاده کردن قواعد تعدد مادی در دادگاه های مختلف: ۱۳۶

۳–۲ بخش دوم: تکرار جرم ۱۳۹

۳–۲–۱ عدم اتفاق نظر در بین حقوقدانان و جرم شناسان در مورد مرز تکرار جرم و چرایی عدم اتفاق: ۱۴۰

عنوان صفحه

۳–۲–۲ مرز تفکیک تعدد از تکرار جرم: ۱۴۱

۳–۲–۳ انواع تکرار جرم ۱۵۰

۳–۲–۳–۱ تکرار جرم طبیعی: ۱۵۱

۳–۲–۳–۲ تکرار جرم اجتماعی: ۱۵۱

۳–۲–۳–۳ تکرار قانونی جرم: ۱۵۱

۳–۲–۳–۴ تکرار جرم موقت و دایم: ۱۵۱

۳–۲–۳–۵ تکرار جرم عام و خاص: ۱۵۱

۳–۲–۳–۶ تکرار جرم تصاعدی و ساده : ۱۵۱

۳–۲–۳–۷ تکرار جرم حبسی: ۱۵۱

۳–۲–۳–۸ تکرار جرم اصراری: ۱۵۲

۳–۲–۴ ماهیت جرایم ارتکابی در محکومیت به تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و ارزیابی آن: ۱۵۲

۳–۲–۵ سابقه محکومیت به مجازات تعزیری (درجه یک تا شش) مندرج در حکم دادگاه و بررسی آن: ۱۶۱

۳–۲–۶ تکرار جرم موقت یا تکرار جرم دایم در قانون مجازات اسلامی: ۱۶۳

۳–۲–۷ حذف اقدامات تامینی مقرر در ماده

مکرر ق م ا سابق در قانون جدید ۱۶۴

۳–۲–۸ حدود و نحوه تشدید و تخفیف کیفر در قاعده تکرار جرم: ۱۶۵

۳–۲–۸–۱ دیدگاه های مختلف در تشدید کیفر تکرار جرم: ۱۶۵

۳–۲–۸–۲ حدود و نحوه تشدید کیفر در تکرار جرم تعزیری ۱۷۰

۳–۲–۸–۳ تخفیف مجازات در تکرار جرم تعزیری ۱۷۳

۳–۲–۸–۴ رعایت اصول حاکم بر حقوق جزا با شفافیت میزان و نحوه تشدید و تخفیف کیفرها در تکرار و تعدد جرایم تعزیری: ۱۷۷

۳–۲–۸–۴–۱ رعایت اصل قانونی بودن مجازات ها: ۱۷۷

۳–۲–۸–۴–۲ رعایت اصل تساوی مجازات ها: ۱۷۸

۳–۲–۸–۴–۳ رعایت اصل تناسب بین جرم و مجازات: ۱۷۸

۳–۲–۸–۴–۴ رعایت اصل فردی کردن مجازات ها: ۱۷۹

نتیجه گیری و پیشنهادات: ۱۸۰

کلیدواژه ها

• کیفیات خاص تشدید کیفر
• کیفیات عام تشدید کیفر
• سیاست کیفری
• جرم
• قانون مجازات اسلامی.
• قانون مجازات اسلامی
• سیاست کیفری
• تشدید مجازات
• نظام حقوقی
• سیاست عدالت کیفری
• تعیین مجازات