شبهه در هدف در جرم قتل و بررسی تطبیقی با حقوق کامن لا

عنوان	شبهه در هدف در جرم قتل و بررسی تطبیقی با حقوق کامن لا
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سیدعلی حسین نژاد کریمی
استاد راهنما	کیومرث کلانتری
استاد مشاور	اسماعیل هادی تبار، محمد محسنی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه مازندران

شبهه در هدف در جرم قتل و بررسی تطبیقی با حقوق کامن لا عنوان رساله ای است که توسط سیدعلی حسین نژاد کریمی، با راهنمایی کیومرث کلانتری و با مشاوره اسماعیل هادی تبار و محمد محسنی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

قتل مبتنی بر خطا در هدف زمانی واقع می گردد که قاتل شی یا حیوان یا کسی را مورد هدف قرار می دهد اما به دلایل شخصی تیرش به شخص محصول(شخص مقتول) اصابت می کند. در خصوص این قتل فروض متعددی قابل تصور است؛ این فروض عبارتند از: اولا حالتی که مقصود حیوان ومحصول انسان اعم از مهدورالدم یا محقون الدم باشد. ثانیا وقتی که مقصود ومحصول هردو انسان هستند. در این حالت هم می توان حالات متعددی را در نظر گرفت؛۱– مقصود و محصول هر دو مهدورالدم باشند. ۲–مقصود مهدورالدم و محصول محقون الدم است.۳– مقصود محقون الدم و محصول مهدورالدم است. ۴–مقصود و محصول هر دو انسان محقون الدم هستند. در شرایطی که شخص محصول مهدورالدم بوده، کشتن(قتل) شخص مهدورالدم با عنایت به اینکه یکی از شرایط اساسی تحقق رکن مادی جرم قتل، محقون الدم بودن قربانی است؛ به همین دلیل در این حالت جرم قتل واقع نشده، اما رفتار شخص قاتل از باب تبصره ی ۱ماده ۳۰۲قانون مجازات اسلامی جرم بوده و قابلیت تعقیب دارد. از سوی دیگر، در فرضی که شخص قاتل فرد محقون الدمی را مورد هدف قرار داده، اما تصادفا به محقون الدم دیگر برخورد نماید، قضات و حقوقدانان به دلیل عدم بیان مقرره ی صریحی توسط قانونگذار در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲، نظریات متعددی مطرح نموده اند؛ گروهی آن را عمد و برخی دیگر شبه عمد و بعضی خطای محض می دانند. مطالعه حاضر با روش توصیفی تحلیلی به نقد و بررسی هر دیدگاه به همراه مستندات آن ها و تحلیل مواد قانونی می پردازد. باعنایت به دلایلی که در این پژوهش مطرح می شود، جرم قتل ناشی از خطا در هدف در فرض مارالذکر نمی تواند بعنوان یکی از مصادیق بندهای مطروحه در ذیل مواد۲۹۰، ۲۹۱و۲۹۲قانون مجازات اسلامی قرار گیرد. در حقیقت خلاقانونی وجود دارد. از آنجاییکه در حقوق کیفری آمریکا و انگلیس این خلاقانونی مشابه را با وضع "قاعده ی سوءنیت انتقال یافته" بنحوی برطرف نموده، برهمین اساس می توان در نظام حقوق کیفری ایران با لحاظ مبانی فقهی و حقوقی، اقدام به وضع قاعده ای تحت عنوان "قاعده قتل ظالمانه" کرد. بر اساس این قاعده هرگاه شخصی با سوء نیت مرتکب قتل شود، قتل واقعه عمد است. به همین دلیل، جرم قتل ناشی از خطا در هدف عمد محسوب می گردد؛ اما بنا بر دلایل عقلی نظیر قاعده درا، قاعده احتیاط در دماء ، قاعده درا، عدم اجماع فقها و ...مجازات قصاص قابل اعمال نبوده و شخص قاتل به مجازات دیه و تعزیر محکوم می شود.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

سوال اصلی تحقیق

سابقه تحقیق: پیشینه پژوهش

الف– پژوهش های خارجی

ب– پژوهش های داخلی

فرضیه های پژوهش

حدود تحقیق

روش شناسی پژوهش

اهداف تحقیق

فصل اول: تاریخچه و مفاهیم ۱–۱– تاریخچه

۱–۱–۱– دوره باستان

۱–۱–۲– حقوق اسلام

۱–۱–۳– حقوق ایران

۱–۲– مفاهیم

۱–۲–۱– قتل

۱–۲–۱–۱– انواع قتل از منظر فقه عامه

۱–۲–۱–۲– انواع جرم قتل از منظر فقه امامیه

۱–۲–۱–۳– جرم قتل درحقوق کیفری ایران

۱–۲–۱–۴– قتل در حقوق کامن لا

۱–۲–۱–۴–۱– قتل عمد در حقوق کامن لا

۱–۲–۱–۴–۱–۱– قتل عمد درجه اول و دوم

۱–۲–۱–۴–۱–۲– قاعده قتل جنایی یا قتل در اثنای جنایت ۵۰ ۱–۲–۲– شبهه

۱–۲–۲–۱– تعریف شبهه

۱–۲–۲–۲– اقسام شبهه

۱–۲–۲–۲–۱– شبهه موضوعی و حکمی

۱–۲–۲–۲–۱–۱– شبهه موضوعی

۱–۲–۲–۲–۱–۲– شبهه حکمی

۱–۲–۲–۲–۲– شبهه یا اشتباه هویتی و هدفی

۱–۲–۲–۲–۲–۱– شبهه هویتی یا اشتباه در هویت

۱–۲–۲– ۲–۲–۲– شبهه هدفی یا اشتباه در هدف

۱–۲–۳– محقون الدم

۱–۲–۴– مهدورالدم

۱–۲–۵– قاعده سوء نیت انتقال یافته

فصل دوم: شبهه در هدف در قتل به شرط مهدورالدم بودن محصول ۲–۱– مهدورالدم بودن مقصود و محصول

۲–۱– ۱– ماهیت قتل شبهه هدفیه به شرط مهدورالدم بودن مقصود و محصول

۲–۱–۱–۱– از منظر فقها

۲–۱–۱–۱–۱– فقهای عامه

۲–۱–۱–۱–۲– فقهای امامیه

۲–۱–۱–۲– از منظر حقوقدانان و قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲

۲–۱–۲– مجازات قتل شبهه هدفیه به شرط مهدورالدم بودن مقصود و محصول

۲–۱–۲–۱– از منظر فقها

۲–۱–۲–۲– از منظر حقوقدانان و قانون مجازات اسلامی

۲–۲– محقون الدم بودن مقصود و مهدورالدم بودن محصول

۲–۲–۱– ماهیت قتل شبهه هدفیه به شرط محقون الدم بودن مقصود و مهدورالدم

۲–۲–۲– مجازات قتل شبهه هدفیه به شرط محقون الدم بودن مقصود و مهدورالدم

فصل سوم: شبهه در هدف در جرم قتل به شرط محقون الدم بودن محصول ۳–۱– مهدورالدم بودن مقصود و محقون الدم بودن محصول

۳–۱–۱– ماهیت جرم قتل شبهه هدفیه به شرط مهدورالدم بودن مقصود و محقون الدم

۳–۱–۱–۱– از منظر فقها

۳–۱–۱–۲– از منظر حقوقدانان و قانون مجازات اسلامی

۳–۱–۲– مجازات جرم قتل شبهه هدفیه به شرط مهدورالدم بودن مقصود و محقون الدم

۳–۲– محقون الدم بودن مقصود و محصول

۳–۲–۱– پیشینه ی تاریخی جرم قتل شبهه هدفیه به شرط محقون الدم بودن مقصود

۳–۲–۲– ماهیت جرم قتل شبهه هدفیه بهشرط محقونالدم بودن مقصود و محصول

۳–۲–۲–۱– دیدگاه قایلین به غیرعمدی بودن جرم قتل شبهه هدفیه

۳–۲–۲–۲– دیدگاه قایلین به عمدی بودن جرم قتل شبهه هدفیه

۳–۲–۲–۲–۱– از منظر فقها

۳–۲–۲–۲–۲– از منظر حقوقدانان، نظام های حقوقی آمریکا و انگلیس

۳–۲–۳– دیدگاه نگارنده راجع به ماهیت جرم قتل شبهه هدفیه به شرط محقون الدم

۳–۲–۴– دیدگاه نگارنده راجع به مجازات جرم قتل شبهه هدفیه به شرط محقون الدم

نتیجه گیری

پیشنهاده:

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• خطا در هدف
• قاعده سوء نیت انتقال یافته
• قاعده قتل ظالمانه