شرط التزام عام ( Umbrella Clause) در معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری

شرط التزام عام ( Umbrella Clause) در معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری نام مقاله‌ای از حمید رضا علومی یزدی و سمیه محمدی است که در شماره چهل و سوم (بهمن 1393) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

شرط التزام عام تقریباً به یکی از متداول ترین قواعد اکثر معاهدات سرمایه گذاری تبدیل شده است که حمایت های افزون‌تری را برای سرمایه گذار خارجی فراهم می‌آورد. ارائه مفهومی صحیح از این شرط، یکی از مباحث بحث‌برانگیز حقوق سرمایه گذاری بین المللی شده است به طوری‌که بسیاری از دیوان های داوری را نیز به موضع گیری وادار کرده است. نکته اساسی این است که آیا این شرط به مرجع مقرر در معاهده، صلاحیت رسیدگی به اختلافات ناشی از قرارداد سرمایه گذاری میان دولت و سرمایه گذار را می‌دهد؟ و اگر پاسخ مثبت است، شرط تعیین مرجع رسیدگی به اختلاف مقرر در قرارداد چه اثری خواهد داشت؟ آیا این شرط سبب ارتقای دعاوی قراردادی به دعاوی معاهده ای می‌شود؟ اثر و حدود اعمال این شرط تا کجاست؟ در پاسخ به این سؤالات دیوان های داوری به دو شکل عمل کرده اند. عده ای از آن ها به تفسیر مضیق از این شروط و تفکیک میان اعمال حاکمیتی و تجاری دولت میزبان پرداخته و درصورتی که عمل دولت در نقض تعهد قراردادی اش حاکمیتی باشد، آن را سبب نقض شرط التزام دانسته و در مقابل، عده ای دیگر شرط را در معنای موسع آن تفسیر کرده و نقض هر نوع تعهد قراردادی دولت میزبان را به منزله نقض شرط التزام و صالح دانستن مرجع معاهدهای در رسیدگی به اختلاف دانسته اند. به نظر می‌رسد تفسیر موسع و دیدگاه دوم در تفسیر شرط از منطق بیشتری برخوردار بوده و با هدف و تاریخچه ظهور این شروط هماهنگ تر بوده و سبب کارآمد شدن آن می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• شرط التزام عام
• معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری
• نقض قراردادهای سرمایه گذاری
• اعمال حاکمیتی
• اعمال تجاری
• دیوان داوری ایکسید
• صلاحیت رسیدگی
• تفسیر معاهدات

اصطلاحات تخصصی

• شرط التزام عام
• شرط وفای به عهد
• شرط حرمت قرارداد