صورت‌بندی گفتمانی حقوق بشر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
صورت‌بندی گفتمانی حقوق بشر در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نام مقاله ای از سید جواد صالحی و مجتبی دهقان بوده که در شماره اول دوره هفتم (بهار 1394) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
گفتمان اسلام سیاسی، آموزه‌های اسلام را در همه سویه‌های زندگی انسان راهگشا دانسته و می‌کوشد بر مبنای ساختار و نظام معنایی خویش به مسائل و موضوعات معنا و با تکیه بر تفکر توحیدی خویش، به دال‌ها ثبات معنا بخشد. در این مقاله ضمن تبیین دیدگاه قانون اساسی در باب مفهوم حقوق بشر، نشان خواهد داد که در گفتمان اسلام سیاسی، حقوق بشر بر محور دال مرکزی (کرامت انسانی) شکل گرفته و سایر نشانه‌ها و دال‌ها (حقوق سیاسی، اقتصادی-اجتماعی، فرهنگی و مدنی) پیرامون آن درک و دریافت می‌شوند؛ به عبارت دیگر هرچند مفهوم حقوق بشر مفهومی مدرن است و همچون دیگر مفاهیم مدرن وارد ادبیات اسلامی گردیده است اما مباحث مطرح شده پیرامون آن، گفتمان مفهومی خاصی را شکل داده است که از آن به گفتمان حقوق بشر اسلامی می‌توان تعبیر کرد. در گفتمان حقوق بشر اسلامی، کرامت انسانی دال برتر و مرکزی[i] و در کانون توجه است؛ و کلیه حقوق و امتیازات بشری به عنوان دال‌های شناور برگرد همین مفهوم درک و دریافت می‌شوند.
[i]. دال مرکزی، نقطه کلیدی و هویت بخش در هر گفتمان است که نشانه‌های دیگر در سایه آن نظم پیدا می‌کند و باهم مفصل بندی می‌شوند.
کلید واژه ها
- گفتمان
- هژمونی
- ساختار شکنی
- صورت بندی
- حقوق بشر