عدالت انتقالی مبانی و جلوه ها

عنوان	عدالت انتقالی مبانی و جلوه ها
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	مهران پرسته
استاد راهنما	حسین غلامی
استاد مشاور	علی حسین نجفی ابرندآبادی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

عدالت انتقالی مبانی و جلوه ها عنوان پایان نامه ای است که توسط مهران پرسته، با راهنمایی حسین غلامی و با مشاوره علی حسین نجفی ابرندآبادی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

عدالت انتقالی به عنوان یکی از حوزه های مطالعاتی جدید توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. این حوزه در دستیابی به اهداف خود، ازطیفی از سازوکارها بهره میگیرد، که خود این سازوکارها در بستر نظریات مهم دیگری توجیه میگردند.میتوان، عدالت انتقالی را به عنوان مجموعه ای از سازوکارها و رویه ها تعریف نمود که در پاسخ به نقض گسترده و سازمان یافته حقوق بشر، با هدف ارایه راه حلی جهت کاهش یا حل و فصل اختلافات، در کشورهایی است که در حین یا پس از منازعه و وضعیت نقض حقوق بشر قرار دارند و به نحو موثری سعی در بازسازی روابط جامعه، ایجاد و حفظ صلح، ترویج دموکراسی، پیشگیری از تکرار خشونت ها و انتقام های شخصی و آشتی دارد. مهمترین نظریات پشتیبان یعنی نظریاتی که به توجیه عدالت انتقالی میپردازند؛ عدالت ترمیمی، بزه دیده شناسی و فمنیسم میباشند. این نظریات در بستر خاص خود با توجه به سازوکارها و آرمانهای مستقل خود، در فرآیند انتقال نیز به ساخت جامعه ای دموکرات آنچنان که در عدالت انتقالی دنبال میگردد، کمک میکنند. از میان این نظریات، عدالت ترمیمی با توجه به جایگاه و توسعه ای که در سالهای اخیر کسب کرده است به نحو موثرتری توانسته است، به تبیین عدالت انتقالی، بپردازد. به دیگر سخن غالب اهداف اساسی و مهمی که در عدالت انتقالی دنبال میگردد؛ در بستر عدالت ترمیمی و استفاده از آموزه های آن در فرآیند انتقال، محقق میگردد. دیگر نظریات مذکور نیز که کانون توجه خویش را بر عنصر مشارکت و حمایت از بزه دیدگان قرار داده اند، تا حد بالایی در قالب عدالت ترمیمی موفق به دست یابی به آرمانهای خود گشته اند، چراکه در بستر همین نظریه است که به عناصر مشارکت و بزه دیده به طور ویژه و متفاوتی توجه میگردد. در مورد جلوه های این موضوع باید اشاره کرد که، کشورهای مختلف که تجربه انتقال را به خود دیده اند، از الگوی یکسانی بهره نگرفته اند. علت این مساله، به تفاوت های موجود در ساختارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... موجود در جوامع بر میگردد. در واقع تفاوت های موجود در این ساختارها منجر به ایجاد تفاوت در فرآیندهای انتقال و اجرای عدالت شده است. اقتضایات جوامع از یک سو و واقعیات موجود پیرامون این اقتضایات از سوی دیگر، سبب شده تا در هر جامعه بر بعد خاصی از نیازهای شهروندان و جامعه توجه شود و بر همین اساس استفاده از الگوهای متفاوت بیش تر تلاشی برای پاسخگویی به همین نیازها بوده است. در استفاده از این الگوها به علاوه فاکتور فرهنگ، به نحو چشمگیری تاثیرگذار بوده است. به بیان دیگر در برخی از کشورها و به ویژه در کشورهای آفریقایی سنت های بومی و فرهنگی در اجرای عدالت سبب شده تا در کنار سازوکارهای معمول عدالت انتقالی از طیفی از سازوکارها بهره گرفته شود، که ریشه در فرهنگ ملل و رسوم آنان دارد. در حالی که در کشورهایی که این بسترها وجود نداشته است بیشتر از همان سازوکارهای معمول استفاده شده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه: ۱بیان مسیله: ۱اهمیت موضوع : ۳اهداف تحقیق: ۴الف: هدف اصلی ۴ب: اهداف فرعی ۴سوال های تحقیق: ۴فرضیه های تحقیق: ۴الف: فرضیه های اصلی ۴ب: فرضیه ی فرعی ۴پیشینه موضوع : ۵مشکلات پژوهش: ۶روش شناسی تحقیق: ۷شیوه گردآوری اطلاعات: ۷سازمان دهی پژوهش: ۷فصل اول: عدالت انتقالی؛ از تاریخچه و مفهوم تا سازوکارها ۹گفتار اول: تاریخچه و مفهوم عدالت انتقالی ۱۰گفتار دوم : مولفه های عدالت انتقالی ۱۲بند اول: حقیقت ۱۲بند دوم: عدالت ۱۳بند سوم: مصالحه ۱۴گفتار سوم: اهداف عدالت انتقالی ۱۵بنداول: اهداف کوتاه مدت ۱۵الف: افشای حقیقت وقایع رخدادی و رسیدگی به ریشه های جنایات و دلایل رنج بزه دیدگان ۱۵ب: شناسایی بزه دیدگان و مرتکبان و مسیول قلمداد کردن آنان ۱۶پ: جلوگیری از انتقام های شخصی ۱۷بند دوم: اهداف بلند مدت ۱۷الف: پایه گذاری جامعه ای مبتنی بر صلح، دموکراسی و عدالت ۱۸ب: ایجاد مصالحه و آشتی از طریق مقابله با گذشته و نفی فرهنگ فراموشی ۱۹پ: پیشگیری از تکرار جنایات و نقض حقوق بشر ۲۰بند سوم: اهداف تکمیلی ۲۱گفتار چهارم: موضوع و قلمرو عدالت انتقالی ۲۲بند اول : جنایات علیه بشریت ۲۲الف: پیشینه و مفهوم ۲۲ب: مصادیق جنایات علیه بشریت ۲۳بند دوم: جنایات جنگی ۲۴الف : پیشینه و مفهوم ۲۴ب: مصادیق جنایات جنگی ۲۵بند سوم: نسل کشی ۳۰الف : پیشینه و مفهوم ۳۰ب: مصادیق نسل کشی ۳۱گفتار پنجم: سازوکارهای عدالت انتقالی ۳۲بند اول : رسیدگی های کیفری ۳۳الف: حاکمیت قانون ۳۴ب: منع بی کیفرمانی ۳۵پ: سازوکارهای ملی و بین المللی در واکنش به جنایات ۳۷بند دوم: کمیسیون های حقیقت ۴۱الف: سابقه تاریخی کمیسیون های حقیقت ۴۲ب: مفهوم کمیسیون های حقیقت ۴۳پ : ویژگی های کمیسیون های حقیقت ۴۴ت: کارکرد و اهداف کمیسیون های حقیقت ۴۴بند سوم : ترمیم و جبران ۴۶الف: پیشینه ۴۶ب: مفهوم جبران خسارت و اهمیت آن ۴۷بند چهارم: اصلاحات نهادی ۵۰الف: مفهوم ۵۱ب: محورهای اصلاحات ۵۲پ: انواع برنامه های اصلاح و تطهیر ۵۴۱– تدابیر زدایشی ۵۵۲–تدابیر تاسیسی ۵۵فصل دوم: مبانی عدالت انتقالی ۵۸گفتار اول : مبنای جرم شناختی؛ عدالت ترمیمی ۵۹بند اول : اهداف عدالت ترمیمی در سطح خرد ۶۰الف: بازپروری بزهکار و فراهم نمودن بسترهای بازپذیری اجتماعی ۶۰ب: بازپروری بزه دیدگان ۶۳پ: جبران و پرداخت غرامات ۶۶بند دوم: اهداف عدالت ترمیمی در سطح میانه ۶۹الف: پیشگیری از تکرار جنایات ۶۹ب: ترمیم روابط جامعه ۷۲بند سوم: اهداف عدالت ترمیمی سطح کلان ۷۷الف: تحقق عدالت ۷۷ب: تحقق صلح و امنیت ۷۸بند چهارم: ارزیابی برنامه های ترمیمی و نتایج آنها در موضوعات مطروحه ۷۹الف: مشارکت، درک بهتر فرایندهای اجرای عدالت و رضایتمندی ۷۹ب: برقراری مصالحه و سازش و کاهش خشم و خشونت ۸۰پ: حمایت از سهامداران ۸۰ت: تکرار جرم ۸۱ث: جبران وپرداخت خسارات ۸۱ج: کاهش هزینه ها ۸۲گفتار دوم: مبنای بزه دیده شناختی ۸۲بند اول: تقسیم بندی بزه دیدگان ۸۴الف: بزه دیدگان بر اساس معیار سن ۸۵ب: بزه دیدگان بر اساس معیار سلامت جسمی یا روانی ۸۵پ: بزه دیدگان بر اساس معیار کمیتی ۸۵ت: بزه دیدگان براساس معیار جنسیت ۸۶بند دوم: انواع حمایت ها ۸۷الف: حمایت کیفری ۸۷ب: حمایت پزشکی ۸۷پ: حمایت روانی و عاطفی ۸۸ت: حمایت اجتماعی ۸۸ث: حمایت مادی و اقتصادی ۸۹بند سوم: لزوم حمایت های ویژه از قربانیان سوء استفاده از قدرت و جنایات خشونت آمیز ۹۰گفتار سوم: مبنای فمنیستی ۹۳بند اول: بزهکاری و بزه دیدگی زنان ۹۴بند دوم: مشارکت زنان و ذکر دو نمونه ۹۶الف: لیبریا ۹۷ب: آرژانتین ۹۸فصل سوم: بررسی جلوه های عدالت انتقالی در کشورهای مختلف ۱۰۱گفتار اول: کشورهای بهرهگیرنده از سازوکارهای سنتی اجرای عدالت ۱۰۱بند اول : رواندا ۱۰۲الف: پیشینه ۱۰۲ب: سازوکارهای استفاده شده در رواندا ۱۰۲۱– کمیسیون وحدت و آشتی ملی ۱۰۳۲– هیات بین المللی مقامات عالی رتبه برای تحقیق در مورد نسل کشی ۱۹۹۴ در رواندا ۱۰۳۳– دادگاه های کیفری ملی ۱۰۴۴– محاکم گاچاچا ۱۰۵۵– دادگاه کیفری بین المللی برای رواندا ۱۰۷بند دوم: سیرالیون ۱۰۸الف: پیشینه ۱۰۸ب: کمیسیون حقیقت ۱۰۸پ: دادگاه ویژه سیرالیون ۱۱۱بند سوم: موزامبیک ۱۱۳الف: پیشینه ۱۱۳ب: مراسم ماگامبا ۱۱۴گفتار دوم: کشورهای بهره گیرنده از سازوکارهای معمول و رایج اجرای عدالت ۱۱۵بند اول: کامبوج ۱۱۵الف: پیشینه ۱۱۶ب: کمیسیون مستندسازی کامبوج ۱۱۶پ: شعب ویژه دادگاه های کامبوج ۱۱۸بند دوم: رومانی ۱۲۰الف: پیشینه ۱۲۰ب: برنامه های تطهیر ۱۲۲پ: محاکمات علیه مقامات رسمی کمونیست ۱۲۲ت: دسترسی به فایل های محرمانه ۱۲۳ث: کمیسیون تاریخی ریاست جمهوری ۱۲۴ج: یادواره و جبران خسارت ۱۲۴بند سوم: شیلی ۱۲۵الف: پیشینه ۱۲۵ب: کمیسیون ملی حقیقت و آشتی شیلی ۱۲۶پ: کمیسیون ملی برای حبس های سیاسی و شکنجه ۱۲۶ت: رسیدگی ها در محاکم ۱۲۸گفتار سوم: چرایی استفاده از برنامه های مشابه یا متفاوت در کشور های مذکور؛ ترسیم یک الگو ۱۲۹نتیجه گیری: ۱۳۲فهرست منابع:

کلیدواژه ها

• عدالت انتقالی
• مبانی
• عدالت ترمیمی
• بزه دیده شناسی
• فمنیسم
• سازوکارهای سنتی
• سازوکارهای معمول