عدالت ترمیمی و بررسی مصادیق آن در قانون مجازات اسلامی مصوب1392
 | |
| عنوان | عدالت ترمیمی و بررسی مصادیق آن در قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۹۲ |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | مارال شونددشت |
| استاد راهنما | رامین پورسعید |
| استاد مشاور | کریم بخنوه |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۳ |
| دانشگاه | دانشگاه پیام نور استان البرز |
عدالت ترمیمی و بررسی مصادیق آن در قانون مجازات اسلامی مصوب۱۳۹۲ عنوان پایان نامه ای است که توسط مارال شونددشت، با راهنمایی رامین پورسعید و با مشاوره کریم بخنوه در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور استان البرز دفاع گردید.
چکیده
به کار گیری اندیشه عدالت ترمیمی از الگوهای پیش روی سیاست جنایی امروز است. ناکامی های سیاست کیفری برای حل معضل جرم، خلا فکری ایجاد کرد که طرفداران عدالت ترمیمی با بهره گیری از این فرصت سعی در جایگزینی و یا دست کم ترویج اندیشه ها و برنامه های عدالت ترمیمی در مقابل اندیشه عدالت کیفری نمودند. طرفداران عدالت ترمیمی معتقدند که تحقق عدالت برای بشر امروز ، بیش از آن که وابسته به کیفر بزه کار باشد، به التیام درد و رنج بزه دیدگان مستقیم و غیرمستقیم جرم وابسته است و لازمه التیام بسیاری از آلام روحی و روانی بزه دیدگان، مشارکت و سهم بخشیدن به آنان در فرایندهای عدالت است. این پژوهش در ابتدا به تعریف عدالت ترمیمی، مدل ها وتاریخچه عدالت ترمیمی می پردازد. سپس با بررسی حقوق کیفری ایران با تاکید بر قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و فقه امامیه که به یقین متاثر از سنت های ملی و مذهبی فراوانی بوده است به اندیشه ها و یا برنامه های عدالت ترمیمی توجه دارد. اما این جستجو پیش از آن که ما را به مصادیق عدالت ترمیمی برساند، ما را متوجه نقاط قوت و ضعفی می کند که به دلیل حاکمیت نگرش کیفری به موضوعات جنایی ،تا کنون مورد توجه و استفاده قرار نگرفته است.در قانون مجازات اسلامی ایران و فقه امامیه نه تنها به ندرت می توان شاهد فرایندهایی با ویژگی ها ومعیارهای لازم در عدالت ترمیمی بود، بلکه هنوز از جریان قبلی جرم شناسی یعنی بزه دیده شناسی حمایتی نیز تاثیر نپذیرفته ایم. اما با این حال ،نظام عدالت کیفری ایران و زیرساخت های شرعی آن از ظرفیت های بالقوه ترمیمی بالایی نسبت به دیگر نظام های عدالت کیفری برخوردار است که این امکان را فراهم می کند تا از اندیشه ها و فرایندهای عدالت ترمیمی بهره ببرد. با این وجود، تخصصی و فنی بودن هدایت فرایندهای عدالت ترمیمی برای دستیابی به اهداف آن، موجب شده که تا کنون آشنایی لازم در بعد تقنینی و نیز ابزار لازم در بعد اجرایی فراهم نشده باشد. امید است با درک ظرفیت های موجود و معرفی استانداردها و معیارهای عدالت ترمیمی،بتوانیم رویه های عدالت ترمیمی را به عنوان جایگزینی در کنار حقوق کیفری جهت استفاده سیاست گذاران جزایی قرار دهیم.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ۱
۱–۱– بیان مساله ۱
۱–۲– اهداف تحقیق ۴
۱–۳– پیشینه،ضرورت و نوآوری های تحقیق ۴
۱–۴– پرسش ها ۷
۱–۵– فرضیه ها ۷
۱– ۶– روش تحقیق ۸
۱– ۷– ساختار تحقیق ۸
فصل اول:عدالت ترمیمی،الگوی نوین تفکردر امور کیفری
بخش اول:کلیات ۱۰
مبحث اول: عدالت ترمیمی وتاریخچه آن ۱۰
گفتار اول:تعریف و تبیین عدالت ترمیمی ۱۰
گفتار دوم:تاریخچه عدالت ترمیمی ۱۱
مبحث دوم:مدل های عدالت ترمیمی ۱۶
گفتار اول:مدل ناب خواه در عدالت ترمیمی ۱۶
گفتار دوم:فرایند محوری ناب خواهان ۲۴
گفتار سوم:مدل بیشینه خواه ۲۵
گفتار چهارم: نتیجه محوری بیشینه خواهان ۲۹
بخش دوم: روش های اجرای عدالت ترمیمی ۳۰
مبحث اول:میانجی گری ۳۱
گفتار اول:تاریخچه میانجی گری ۳۱
گفتاردوم:اهداف میانجی گری ۳۳
گفتار سوم:اصول و مبانی میانجی گری ۳۳
مبحث دوم:نشست ۳۵
گفتار اول:تاریخچه روش نشست ۳۵
گفتار دوم:روش های اجرای برنامه نشست ۳۶
گفتارسوم:اهداف روش نشست ۳۸
مبحث سوم :حلقه ها یا محافل ۳۸
گفتار اول:اصول واهداف روش حلقه ها یا محافل ۳۹
مبحث چهارم:هیات های ترمیمی جامعه محلی ۴۰
فصل دوم:عدالت ترمیمی در ایران ۴۲
بخش اول: به سوی عدالت ترمیمی
مبحث اول:عدالت کیفری در ایران ۴۳
گفتار اول:رسمی شدن عدالت کیفری از ایران عصر مشروطه ۴۳
گفتار دوم:جلوه های عدالت کیفری غیر رسمی در ایران ۴۵
مبحث دوم: عدالت ترمیمی در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران ۴۷
گفتار اول: عدالت ترمیمی در حقوق ایران :دیدگاه ناب خواهی یا بیشینه خواهی؟ ۴۷
گفتار دوم: تحلیل ترمیمی رویکرد فقه امامیه به پیامد جرم ۴۸
الف)عدالت ترمیمی مبتنی بر نگرش نسبت به پیامد جرم ۴۸
۱)نگرش نسبت به پیامد جرم در جرایم حق الناسی ۴۹
۲)نگرش نسبت به پیامد جرم در جرایم حق اللهی ۵۱
۱–۲)تعزیرات در فقه امامیه و تحلیل رویکرد ترمیمی آن در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۵۱
۲–۲)حدود ۵۴
گفتار سوم: میزان سازگاری ضمانت اجراهای فقه جزایی امامیه با عدالت ترمیمی ۵۶
الف) بررسی و تحلیل ترمیمی حدود ۵۷
۱) ظرفیت های ترمیمی در مقررات مربوط به حدود شرعی ۵۸
۱–۱)نقش ترمیمی پذیرش توبه در جرایم حدی ۵۸
۲–۱)ظرفیت قاعده درء جهت استفاده از برنامه های عدالت ترمیمی نسبت به بزه کار ۶۳
۲) نقد و بررسی خصایص غیر ترمیمی احکام مربوط به حدود ۶۵
ب) بررسی و تحلیل ترمیمی مجازات قصاص ۷۰
۱)ظرفیت های ترمیمی احکام مربوط به قصاص ۷۱
۱–۱) بزه دیده مداری در فرایند مطالبه قصاص ۷۲
۲–۱)اولویت بخشی به ترمیم درسیاست جنایی اسلام ۷۳
۲)نقد و بررسی خصایص غیرترمیمی احکام مربوط به قصاص ۷۵
۱–۲)عدم حمایت کیفری کامل از برخی بزه دیدگان ۷۶
۲–۲)نادیده گرفتن توصیه های دینی به استفاده از رویکردهای ترمیمی ۷۷
ج)بررسی و تحلیل ترمیمی نهاد دیه ۷۹
۱)نقد ترمیمی شیوه تعیین و پرداخت مبلغ دیه ۸۱
۲)عدم خسارت زدایی فوری از بزه دیدگان ۸۲
۳)عدم تاکید فقها به لزوم ترمیم خسارت مازاد بر دیه ۸۳
۴)عدم استفاده کامل از ظرفیت های قاعده فقهی طل ۸۴
گفتار چهارم:تحلیل ترمیمی رویکرد حقوق ایران به پیامد جرم ۸۶
الف) تحلیل ترمیمی شیوه جرم انگاری جرایم قابل گذشت ۸۸
۱)توجه به پیامدهای جرم،به عنوان معیار جرایم قابل گذشت،پیش از انقلاب ۸۹
۲)توجه تدریجی به پیامدهای عمومی جرم پس از انقلاب ۹۲
ب) ابداع روش جرم انگاری قضایی:پذیرش ضمنی عمومی نبودن پیامد برخی جرایم ۹۵
گفتار پنجم:رویکرد عدالت ترمیمی در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۱۰۰
مقدمه ۱۰۰
الف)ظرفیت های ترمیمی قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ ۱۰۳
۱)برنامه های درمانی یا بازپروری بزه کاران ۱۰۳
۲) توجه به اطفال بزه کار ۱۰۴
۳)گسترش بستر ایجاد مصالحه و صلح و سازش ۱۰۷
۴)توسعه نقش بزه دیده در فرایند دادرسی ۱۰۹
۵)گسترش حمایت از حقوق بزه دیده ۱۱۲
نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۱۶
فهرست منابع ۱۲۲
کلیدواژه ها
- عدالت ترمیمی
- قانون مجازات اسلامی
- فقه جعفری
- عدالت ترمیمی
- سیاست جنایی
- عدالت کیفری
- قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲
- کیفر
- جرم
- بزه دیده
- بزه کار
- حقوق ایران
- فقه امامیه
- حقوق اسلامی
- سیاست عدالت کیفری