علامت تجاری عام: احراز فقدان و زوال تمایزبخشی در پرتوی پروندۀ «اکبرجوجه»
علامت تجاری عام: احراز فقدان و زوال تمایزبخشی در پرتوی پروندۀ «اکبرجوجه» نام مقاله ای است از علی سیدین و مهدی کارچانی که در شماره صد و یازده دوره 84(پاییز1399) مجله حقوقی دادگستری منتشر شده است.
چکیده
علائم عام استحقاق حقوق انحصاری را ندارند، چون رقبا را به‌دلیل فقدان تمایزبخشی از واژه‌های ضروری برای معرفی کالا یا خدمت خود محروم کرده و به‌تبع آن مصرف‌کننده را گمراه می‌کنند. ممکن است علامت تجاری، پس از ایجاد، به دلایلی به واژۀ عام برای طبقۀ کالاها یا خدماتی که به آن تعلق دارد تبدیل شود. در این وضعیت زوال تمایزبخشی و مرگ علامت، موسوم به ژنریساید، رخ می‌دهد. خلأ زبان به‌دلیل فقدان اسم عامِ کالا و تازگی علامت، مرگ به‌وسیلۀ اختراع، سادگی و کوتاهی علامت نسبت به نام کالا و نیز سلطۀ بازاری و مشهورشدن در زمرۀ فرایندهای زبان‌شناسی و اجتماعی برجسته در عام‌شدن علامت هستند. قانون‌گذاران جهت مقابله با انحصار بلاجهت علائم عام، خواه در زمان ثبت و خواه پس از آن، می‌توانند چند سازوکار پیش‌بینی کنند که مهم‌ترین آن‌ها عدم قابلیت ثبت، ابطال علامت در دادگاه، لغو یا حذف علامتی که به مرور زمان عام گردیده و محدودیت حقوق انحصاری است. با این‌حال، سه پرسش باقی می‌ماند که باید مورد‌به‌مورد در رسیدگی قضایی پاسخ داده شود: نخست، عام‌بودن علامت درخصوص کدام کالا یا خدمت با ویژگی خاص باید احراز شود؟ دوم، علامت تجاری از دید و ادراک کدام گروه (مصرف‌کنندۀ نهایی، واسطه‌ها یا تولیدکنندگان) ژنریک شناخته می‌شود؟ سوم، ادارک جامعۀ هدف درخصوص معنای اصلی علامت با توجه به ادلۀ اثباتی به‌ویژه نظرسنجی‌ها، ابزارهای زبانی، موتورهای جست‌وجوگر اینترنتی و شهادت اشخاص فعال در صنف مرتبط چیست؟ در مقالۀ حاضر، با روش توصیفی‌تحلیلی، فرایندهای عام‌شدن علامت و سازوکارهای مقابلۀ حقوق علائم تجاری با علائم عام تبیین شده‌اند. پس از آن شیوۀ احراز ژنریک‌بودن یا ژنریک‌شدن علامت در رسیدگی قضایی در پرتو مطالعه و تحلیل آرای دادگاه‌ها در ایران، آمریکا و اتحادیۀ اروپا تشریح شده است. در کنار تحلیل پروندۀ «اکبرجوجه»، در بخش‌های مختلف مقاله سعی شده است تا در صورت لزوم جهت رفع خلأهای قانونی و به سامان‌کردن رسیدگی‌های مرتبط با علائم تجاری عام پیشنهاداتی ارائه گردد.
کلیدواژه‌ها
- ژنریساید
- مرگ علامت تجاری
- علامت ژنریک
- ادراک مصرف کننده
- طبقه معنایی
- لغو علامت
- علامت توصیفی