عملکرد هیات دیوان داوری ایران و آمریکا در خصوص پرداخت خسارت

عنوان	عملکرد هیات دیوان داوری ایران و آمریکا در خصوص پرداخت خسارت
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	محمدرحیم قهستانی
استاد راهنما	محسن شیری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۷۷
دانشگاه	دانشگاه تهران

عملکرد هیات دیوان داوری ایران و آمریکا در خصوص پرداخت خسارت عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدرحیم قهستانی، با راهنمایی محسن شیری در سال ۱۳۷۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران دفاع گردید.

چکیده

در یک ارزیابی کلی از کار دیوان داوری ابتدا باید به این مساله توجه داشت که هنوز کار دیوان خاتمه نیافته است و گزارش جامع و کاملی از جانب مسیولان و دست اندرکاران ارایه نشده است بنابراین برای بررسی دقیق و کامل می بایست به انتظار خاتمه کار دیوان بود ولی در یک ارزیابی کلی می توان گفت که با در نظر گرفتن تنگناها و ضعف مواضع ایران در آن موقع و همچنین حساسیت های موجود در تاریخ امضای بیانیه ها و اطلاعات ناچیز دولت نوپای انقلاب از میزان و ماهیت دعاوی و نداشتن تجربه کافی در امر حل و فصل دعاوی بین المللی و علیرغم برخی نقطه ضعفهای حقوقی متضمن نکات مثبتی نیز می باشد که از جمله آنها می توان به دو مورد اشاره کرد: یکی آزاد شدن دارایی های ایران که با دستور اجرایی رییس جمهور آمریکا در تاریخ نوامبر ۱۹۷۹ (۱۳۵۸/۸/۲۳) مسدود شده بود و تضمین تحرک و انتقال آزاد این دارایی ها در قبال هر گونه اقدام اشخاص حقیقی و حقوقی آمریکایی و غیرآمریکایی در کشور آمریکا و مورد دیگر برقراری آیین دادرسی برای حل و فصل دعاوی یعنی ارجاع اختلاف به داوری بجای لزوم پاسخگویی به دعاوی مذکور در محاکمه آمریکا. اما از طرفی عدم پیش بینی روش خاص برای اجرای فوری و بیواسطه احکام صادره علیه آمریکاییان مشابه آنچه در خصوص احکام صادره علیه ایران پیش بینی شده است و نیز روش مقرر برای نصب داوران ثالث در صورت عدم توافق داوران طرفین در تعیین آنها از نقاط ضعف بیانیه ها بشمار می رود. با این حال در مورد نقیصه اول گفتنی است که با اعراض طرفین از مصونیت در مقابل عملیات اجرایی احکام علیه آنها که غالبا مانع اجرای احکام علیه دولتهاست راه برای اجرای احکام صادر شده علیه آمریکا همواره شده است و به همین دلیل بوده است که تاکنون هرگاه دیوان داوری حکمی علیه آمریکا صادر کرده آن دولت حکم را اجرا نموده و محکوم به را با بهره متعلقه به ایران پرداخت کرده است و فقدان مکانیسم خاص در مواردی صادق است که حکمی علیه اتبع و شرکتهای آمریکایی به نفع ایران صادر شده باشد که در این گونه موارد اجرای آن با مشکلاتی مواجه است که در این خصوص دیوان نظر داده است چنانچه در سیستم داخلی ایلات متحده مکانیسمی برای اجرای بدون تاخیر احکام دیوان داوری علیه اتباع آمریکایی وجود نداشته باشد، این کشور موظف است به ایجاد چنین سیستمی مبادرت ورزد. به هر حال خوب است در هنگام ارزیابی بیانیه های الجزایر و عمل کرد دیوان داوری که واجد ویژگی های حقوقی و سیاسی است در عین برشمردن نواقص حقوقی نکات مثبت آن نیز مورد توجه قرار گیرد. و این امر که دیوان داوری راه گشای حل به سایری از مشکلات فیمابین دولتین ایران و ایالات متحده بوده از نظر دور نماند. به هر حال بحث درباره دستاوردهای حقوقی و عملی ناشی از عملکرد دیوان داوری مستلزم بررسی دقیق صاحب نظران و اساتید حقوق است که احکام و تصمیمات دیوان داوری را از حیث تاثیر و نقشی که در تحول حقوق بین الملل معاصر داشته و نیز نوع مدافعات و عملکرد جمهوری اسلامی ایران را در دعاوی مربوطه تجزیه و تحلیل کنند تا علاقمندان به این بحث از تجربه دیوان داوری بیش از پیش بهره مند گردند.

کلیدواژه ها

• عملکرد
• دیوان داوری ایران و آمریکا