فدرالیسم اداری و قومی؛ مقایسه تطبیقی نظام‌های فدرال عراق و آلمان
فدرالیسم اداری و قومی؛ مقایسه تطبیقی نظام‌های فدرال عراق و آلمان نام مقاله ای است از فرناز منوئی و ایلخان شمس برهان و ابراهیم موسی زاده که در شماره دو دوره پنجاه و دو (تابستان 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
فدرالیسم، شیوة خاصی از سازماندهی قدرت در برخی کشورهاست که موجب توزیع و سرشکن ساختن قدرت در درون آن کشورها می‌شود. در آلمان شاهد نوعی از فدرالیسم اداری بوده‌ایم که دارای سه ویژگی خاص است: اول اینکه قانونگذاری در سطح فدرال و اجرا در سطح ایالتی انجام می‌گیرد؛ دوم، همیارانه بودن این شکل از فدرالیسم و در نهایت اجرایی بودن آن، برعکس در عراق گفتمان مسلط فرهنگ دیکتاتوری، تمرکز و فقدان بسترهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی لازم، نتوانسته است ضامن تحقق فدرالیسم در این کشور باشد. ازاین‌رو تجربة عراق پس از رژیم بعث نشان می‌دهد که آنچه در قانون اساسی آن کشور فدرالیسم خوانده می‌شود، ادامة کشمکش در ابعاد قومی و فرهنگی جامعة عراق است. بر همین اساس پژوهش حاضر، میزان تحقق فدرالیسم در این دو کشور را با نگاهی تطبیقی، بررسی کرده و نتیجه گرفته است که عدم موفقیت نظام فدرالیسم در عراق و موفقیت آن در آلمان رابطة مستقیمی با میزان فرهنگ سیاسی و اجتماعی و سطح توسعه‌یافتگی کشورها دارد؛ بر این اساس فدرالیسم فی‌نفسه ارزش ندارد و سازوکاری ارزشمند تلقی نمی‌شود، بلکه به‌مثابة ابزاری است که از کشوری به کشوری دیگر ممکن است آثاری متفاوت ایجاد کند.
کلیدواژه‌ها
- ساختار دولت
- دولت فدرال
- آلمان
- عراق
- فدرالیسم اداری
- فدرالیسم قومی