قابلیت اعمال حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ های سایبری

عنوان	قابلیت اعمال حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ های سایبری
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	محمدجواد عربیان
استاد راهنما	سیدباقر میرعباسی
استاد مشاور	رضا موسی زاده
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه پیام نور استان تهران

قابلیت اعمال حقوق بین الملل بشردوستانه در جنگ های سایبری عنوان رساله ای است که توسط محمدجواد عربیان، با راهنمایی سیدباقر میرعباسی و با مشاوره رضا موسی زاده در سال ۱۳۹۳ و در مقطع دکتری دانشگاه پیام نور استان تهران دفاع گردید.

چکیده

شبکه ی جهانی اینترنت در قرن بیست و یکم جوامع انسانی را دگرگون نموده است. شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی، همانند کارخانه ها در زمان انقلاب صنعتی، تغییرات شگرفی در نظامات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... ایجاد نموده است. به این ترتیب پای در دنیایی گذارده ایم که در سیطره ی سایبر است. این دنیای جدید در عین حال که مزایا و امکانات بسیار و رفاه بیشتری را برای بشریت به ارمغان آورده؛ به همان میزان، آسیب ها و تهدیدات بیشتر و جدیدتری را نیز نسبت به گذشته، متوجه بشر و جوامع بشری نموده است. فنآوری های نوین، ابزارهای لازم برای جنگ اطلاعاتی را ارزان و سهل الوصول کرده است. ساز و برگ ویژه ای نیاز نیست. ابزارهای اصلی برای یک حمله عبارتند از یک لپ تاپ، مودم، خط تلفن و نرم افزار. هم اکنون، وب سایت های فراوانی وجود دارد که وسایل و نرم افزارهای هک و حمله ی سایبری را ارایه می دهند. حملاتی که سالانه میلیون ها دلار خسارت متوجه دولت ها می نماید. در۲۷ آوریل ۲۰۰۷ استونی مورد حمله اینترنتی قرارگرفت. طی چند ساعت شبکه های اینترنتیِ بانک ها از کار افتاده، انتشار تمام روزنامه های اصلی متوقف و ارتباطات دولتی مختل گردید. دشمن حمله کرده بود و در حال ضربه زدن به بسیاری از اهداف موجود در کشور بود. تمام اینها از طریق یک شبکه ی رایانه ای اتفاق افتاد. در سال ۲۰۱۰ ویروس های Stuxnet و ویروس Flame با هدف ضربه زدن به تاسیسات هسته ای و نیروگاهی ج.ا.ایران طراحی و به کار گرفته شد. اینها تنها نمونه هایی از حملات بی شمار سایبری وقوع یافته است. از این رو، یکی از مسایل مورد توجه حقوق بین الملل، پدیده ی رو به افزایش حملات اینترنتی در فضای سایبری است. در این ارتباط سیوالات اساسی ای که هم ناظر بر Jus ad bellum و هم ناظر بر Jus in bello است، پیش روی حقوقدانان قرار گرفته که می بایست پاسخ های متناسب آن ها را در چارچوب های حقوقی موجود یافته و یا چارچوب حقوقی جدیدی برای آنها تدوین نمایند. از جمله اینکه آیا حملات سایبری حمله ی مسلحانه یا توسل به زور به شمار می آیند؟ و به تبع مشمول ممنوعیت توسل به زور مندرج در ماده ی ۲(۴) منشور ملل متحد قرار می گیرند؟ آیا این گونه حملات تهدید تمامیت ارضی و استقلال سیاسی یک کشور محسوب می شود؟ آیا موازین حقوق بین الملل بشردوستانه ی در این نوع از جنگ ها قابل اعمال است؟ و دیگر سوالات؛ اما آنچه در این نوشتار بدان پرداخته خواهد شد همانا وام گرفتن قواعد حقوقی حقوق بین الملل بشردوستانه و اعمال این قواعد و مقررات در جنگ های سایبری است.هر چند در سال های اخیر، تلاش های بین المللی فراوانی توسط اساتید، صاحب نظران، مجامع و مراکز دانشگاهی، علمی و پژوهشی جهان مصروف تبیین ابعاد و مبانی حقوقی حملات و جنگ های سایبری شده است؛ اما در فقدان یک نظام جامع و مانع حقوقی بین المللی در خصوص جنگ و حملات سایبری، همچنان اعمال قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه چه در بخش Jus ad bellum و چه در بخش Jus in bello به عنوان بهترین راهکار توصیه می شود. چرا که فارغ از برخی قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه که خاص موارد ویژه همانند جنگ های دریایی، هوایی، غریقان و ... است؛ به نظر می رسد برخی اصول کلی آن در حملات و جنگ های سایبری قابل اعمال باشد.

کلیدواژه ها

• جنگ سایبری
• حملات سایبری
• رایاجنگ
• فضای مجازی
• حقوق بین الملل بشردوستانه
• جرم رایانه ای
• شبکه رایانه ای
• ویروس رایانه ای
• امنیت داده ها