قابلیت اِعمال حقوق بشردوستانه نسبت به زمان بعد از مخاصمات مسلحانه از دیدگاه حقوق بین الملل و آموزه های اسلامی
 | |
| عنوان | قابلیت اِعمال حقوق بشردوستانه نسبت به زمان بعد از مخاصمات مسلحانه از دیدگاه حقوق بین الملل و آموزه های اسلامی |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | سید حسین رسولی |
| استاد راهنما | سید قاسم زمانی |
| استاد مشاور | سید علی دلبری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۲ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم اسلامی رضوی |
قابلیت اِعمال حقوق بشردوستانه نسبت به زمان بعد از مخاصمات مسلحانه از دیدگاه حقوق بین الملل و آموزه های اسلامی عنوان رساله ای است که توسط سید حسین رسولی، با راهنمایی سید قاسم زمانی و با مشاوره سید علی دلبری در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دفاع گردید.
چکیده
توسل به زور در روابط کشورها سبب شده است تا قواعد وزین و دقیقی در رابطه با الزامات بشردوستانه در زمان جنگ توسط محققان حقوق بین الملل تدوین شود؛ اما سوال اینجاست که آیا به الزامات مذکور، پس از پایان مخاصمات نیز توجه کافی صورت گرفته است؟ همچنین نگرش حقوق بین الملل و حقوق اسلامی درباره قابلیت اِعمال این حقوق نسبت به زمان بعد از مخاصمات مسلحانه در موارد گوناگونی نظیر اشخاص، اموال و محیط زیست، چگونه است؟ متاسفانه الزامات حقوق بشردوستانه پس از پایان مخاصمات، در اسناد بین المللی مربوطه، آنچنان که شایسته است، مورد توجه قرار نگرفته است و در آموزه های اسلامی نیز به نحو مجزا به آن پرداخته نشده است؛ درحالیکه بی تردید برخی از عوارض ناگوار جنگ، پس از خاتمه مخاصمات نیز پابرجاست و واقعیت مذکور، مستلزم امتداد الزامات حقوق بشردوستانه، پس از پایان مخاصمات می باشد؛ در غیر این صورت، غرض تدوین کنندگان حقوق بشردوستانه در کاهش آلام ناشی از جنگ، تامین نخواهد شد. بر اساس ضرورت مذکور، در نوشتار حاضر به روش توصیفی– تحلیلی و تحقیق کتابخانه ای، قابلیت اِعمال این حقوق پس از پایان مخاصمات، با مطالعه تطبیقی حقوق بین الملل و آموزه های اسلامی، بررسی شد و به دست آمد که اگرچه اسناد بین المللی در زمینه حقوق بشردوستانه، عمدتا بر قواعد حین جنگ نظر داشته اند، اما می توان از محتوای همین اسناد، به تصریحات و تلویحاتی در خصوص تسری قواعد آن به زمان بعد از مخاصمات، دست یافت. همچنین به آموزه های اسلامی در زمینه حقوق بشردوستانه پس از پایان جنگ پرداخته شد و تبیین گردید که علیرغم همگرایی دو دیدگاه حقوق بین الملل و اسلام نسبت به وجود الزامات بشردوستانه پس از پایان جنگ، تفاوت هایی نیز در این بین وجود دارد. در این خصوص می توان گفت که تفاوت در نگاه اندیشمندان دو دیدگاه مذکور، سبب گردیده است که هر یک از این دو دیدگاه بر جنبه های مد نظر خویش تاکید بیشتری داشته باشند اما در مجموع آموزه های اسلامی حقوق بشردوستانه، ضمن تقدم زمانی، نگاه مترقی تر و متعالی تری دارد.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
بیان مساله
پرسش اصلی
پرسش های فرعی
فرضیه تحقیق
ضرورت و نوآوری ها
پیشینه تحقیق
اهداف
کاربردها
سازمان دهی تحقیق
بخش اول: مفاهیم و مبادی
فصل اول: مفهوم شناسی
مبحث اول: مفهوم حقوق بشردوستانه
گفتار اول: مفهوم حقوق بشردوستانه از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار دوم: مفهوم حقوق بشردوستانه از دیدگاه آموزه های اسلامی
مبحث دوم: مفهوم مخاصمه مسلحانه
گفتار اول: مفهوم مخاصمه مسلحانه از دیدگاه حقوق بین الملل
الف جنگ
ب مخاصمه مسلحانه
۱ مخاصمه مسلحانه بین المللی
۲ مخاصمه مسلحانه غیر بین المللی
گفتار دوم: مفهوم مخاصمه مسلحانه از دیدگاه آموزه های اسلامی
الف حرب
ب قتال
ج جهاد
مبحث سوم: مفهوم پایان مخاصمات و اِعمال قواعد بشردوستانه در آن
گفتار اول: مفهوم پایان مخاصمات و إعمال قواعد بشردوستانه در آن از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار دوم: مفهوم پایان مخاصمات و إعمال قواعد بشردوستانه در آن از دیدگاه آموزه های اسلامی
فصل دوم: قلمرو زمانی اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه
مبحث اول: قلمرو زمانی اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه از دیدگاه حقوق بین الل
گفتار اول: عدم انحصار اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمان حین جنگ
گفتار دوم: اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمانی پیش از شروع جنگ
الف وجوه ضرورت تسری حقوق بشردوستانه به زمان پیش از شروع مخاصمه مسلحانه
ب لزوم آموزش حقوق بشردوستانه و انتشار اسناد مربوط به آن
گفتار سوم: اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمانی پس از پایان جنگ
مبحث دوم: قلمرو زمانی اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: عدم انحصار اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمان حین جنگ
گفتار دوم: اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمانی پیش از شروع جنگ
گفتار سوم: اِعمال قواعد حقوق بشردوستانه در ظرف زمانی پس از پایان جنگ
فصل سوم: حالتهای مختلف پایان مخاصمه مسلحانه
مبحث اول: حالت های مختلف پایان مخاصمه مسلحانه از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: غلبه/ تسلیم
گفتار دوم: ترک مخاصمه و آتش بس
گفتار سوم: قرارداد صلح
مبحث دوم: حالت های مختلف پایان مخاصمه مسلحانه از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: غلبه/ تسلیم
گفتار دوم: ترک مخاصمه و آتش بس
گفتار سوم: قرارداد صلح
برآیند و جمع بندی
بخش دوم: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با اشخاص پس از پایان مخاصمات مسلحانه
فصل اول: الزامات ویژه اشخاص نظامی(اسیران جنگی) پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات ویژه اشخاص نظامی از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: آزادی بی قید و شرط اسیران جنگی
گفتار دوم: تبادل اسیران جنگی
مبحث دوم: الزامات ویژه اشخاص نظامی از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: آزادی بی قید و شرط اسیران جنگی
گفتار دوم: آزادی اسیران جنگی با پرداخت فدیه و غرامت
گفتار سوم: تبادل اسیران جنگی
فصل دوم: الزامات ویژه اشخاص غیر نظامی(ساکنان مناطق اشغالی) پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات ویژه اشخاص غیر نظامی از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: حمایت از زنان، کودکان و سالخوردگان
الف حمایت از زنان
ب حمایت از کودکان
ج حمایت از سالخوردگان
گفتار دوم: منع انتقال اجباری مردم مناطق اشغالی
گفتار سوم: لغو اقدامات محدود کننده بر افراد
مبحث دوم: الزامات ویژه اشخاص غیر نظامی از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: حمایت از زنان
گفتار دوم: حمایت از کودکان
گفتار سوم: حمایت از سالخوردگان
فصل سوم: الزامات مشترک میان اشخاص نظامی و غیر نظامی پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات مشترک میان اشخاص نظامی و غیر نظامی از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: ممنوعیت رفتار ظالمانه
الف ممنوعیت قتل
ب ممنوعیت آزار جسمی و روحی
ج ممنوعیت اقدامات تلافی جویانه
گفتار دوم: تامین احتیاجات ضروری
الف خوراک، پوشاک و محل نگهداری
ب بهداشت و درمان
گفتار سوم: آزادی انجام امور مذهبی و حمایت از کارکنان مذهبی و درمانی
گفتار چهارم: رسیدگی در رابطه با اجساد و مفقودین
الف جست و جو، جمع آوری و تشخیص هویت اجساد و مفقودین
ب تحویل و تبادل اجساد
ج درعایت کرامت اجساد
گفتار پنجم: منع محکومیت و مجازات بدون دادرسی عادلانه
گفتار ششم: ضمانت اجرای کیفری
مبحث دوم: الزامات مشترک میان اشخاص نظامی و غیر نظامی از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: منع رفتار ظالمانه
الف ممنوعیت قتل
ب ممنوعیت آزار جسمی و روحی
ج ممنوعیت اقدامات تلافی جویانه
گفتار دوم: تامین احتیاجات ضروری
الف الزامات مربوط به خوراک، پوشاک و محل نگهداری
ب الزامات مربوط به بهداشت و درمان
گفتار سوم: الزامات در مورد حمایت از مقام های مذهبی
گفتار چهارم: الزامات در مورد اجساد و مفقودین
الف جست و جو و جمع آوری اجساد و مفقودین
ب تحویل و تبادل اجساد
ج رعایت کرامت اجساد
۱ دفن اجساد
۲ ممنوعیت مثله کردن اجساد
۳ ممنوعیت حمل سر اجساد
گفتار پنجم: منع محکومیت و مجازات بدون دادرسی عادلانه
گفتار ششم: ضمانت اجرای کیفری
برآیند و جمع بندی
بخش سوم: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با اموال و اماکن پس از پایان مخاصمات مسلحانه
فصل اول: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با اموال عمومی پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات در رابطه با اموال عمومی از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: ممنوعیت غارت و مصادره
گفتار دوم: ممنوعیت انهدام و تخریب
گفتار سوم: لزوم جبران خسارت و بازسازی
مبحث دوم: الزامات در رابطه با اموال عمومی از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: ممنوعیت غارت و مصادره
گفتار دوم: ممنوعیت انهدام و تخریب
گفتار سوم: جبران خسارت و بازسازی
فصل دوم: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با اموال خصوصی پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات در رابطه با اموال خصوصی از دیدگاه حقوق بین الملل
گفتار اول: ممنوعیت غارت و مصادره
گفتار دوم: ممنوعیت انهدام و تخریب
گفتار سوم: لزوم جبران خسارت و بازسازی
مبحث دوم: الزامات در رابطه با اموال خصوصی از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: ممنوعیت غارت و مصادره
گفتار دوم: ممنوعیت انهدام و تخریب
گفتار سوم: لزوم جبران خسارت و بازسازی
فصل سوم: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با اموال فرهنگی و تاریخی پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات در رابطه با اموال فرهنگی و تاریخی از دیدگاه حقوق بین الملل
مبحث دوم: الزامات در رابطه با اموال فرهنگی و تاریخی از دیدگاه آموزه های اسلامی
برآیند و جمع بندی
بخش چهارم: سایر الزامات حقوق بشردوستانه پس از پایان مخاصمات مسلحانه
فصل اول: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با محیط زیست پس از پایان مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات در رابطه با محیط زیست دیدگاه حقوق بین الملل
مبحث دوم: الزامات در رابطه با محیط زیست دیدگاه آموزه های اسلامی
فصل دوم: الزامات حقوق بشردوستانه در رابطه با صلح پس از مخاصمات مسلحانه
مبحث اول: الزامات در رابطه با صلح از دیدگاه حقوق بین الملل
مبحث دوم: الزامات در رابطه با صلح از دیدگاه آموزه های اسلامی
گفتار اول: جایگاه صلح در آیینه آیات و روایات
الف آیات
ب روایات
گفتار دوم: انواع قرارداد صلح
الف عقد امان
ب عقد ذمه
ج عقد هدنه
برآیند و جمع بندی
نتیجه گیری و پیشنهاد ها
نتیجه گیری
پیشنهادها
فهرست منابع
فارسی
کتابها
مقالات
پایاننامه ها
قوانین و مقررات
عربی
کتاب ها
انگلیسی
کتاب ها
مقالات
پایان نامه ها
اسناد
پرونده ها
پایگاه های اینترنتی
کلیدواژه ها
- حقوق بشردوستانه
- مخاصمات مسلحانه
- الزامات پس از جنگ
- حقوق بین الملل معاصر
- آموزه های اسلامی