قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب 1399 در ترازوی پیشگیری رشدمدار

عنوان	قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ در ترازوی پیشگیری رشدمدار
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	زهرا شمس آبادی
استاد راهنما	محمود مهدوی
استاد مشاور	مهرنوش ابوذری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه تهران

قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب ۱۳۹۹ در ترازوی پیشگیری رشدمدار عنوان پایان نامه ای است که توسط زهرا شمس آبادی، با راهنمایی محمود مهدوی و با مشاوره مهرنوش ابوذری در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران دفاع گردید.

چکیده

اطفال و نوجوانان از سرمایه های معنوی هر جامعه ای به شمار می آیند و سلامت روحی و جسمی آنان، تضمین کننده سلامت آن جامعه در آینده است؛ لذا وجود وضعیت های مخاطره آمیز گوناگون در طی روند رشد آن ها در جوامع، مانعی جدی جهت نیل به این هدف محسوب می شود. همچنین این گروه سنی به دلیل روحیه حساس و آسیب پذیری که دارند، نیازمند حمایت و توجه بیشتر از سوی دولت ها و نهادهای موظف به نگهداری و تربیت ایشان می باشند؛ به گونه ای که توجه به حقوق انسانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان و حمایت از آن ها در برابر مخاطرات زندگی فردی و اجتماعی، از مظاهر احترام عملی به الزامات اعلامیه جهانی حقوق بشر می باشد. در همین راستا پیشگیری رشدمدار یکی از اقسام پیشگیری ویژه اطفال و نوجوانان می باشد که رویکرد کلی آن بر مبنای حمایت از اطفال و نوجوانان در معرض خطر، از طریق شناسایی عوامل مخاطره آمیز و رفع و خنثی نمودن این عوامل با اتخاذ تدابیر و اقدامات حمایتی استوار شده است. بر این اساس تعریف و شناسایی وضعیت های مخاطره آمیز و تلاش جهت مرتفع ساختن آن عوامل با ارایه راهکارها و ضمانت اجراهای کیفری و غیرکیفری و حمایت حداکثری از اطفال و نوجوانان در معرض خطر بزهکاری و بزه دیدگی، می بایست در صدر اولویت های هریک از جوامع قرار گیرد؛ امری که سالیان سال مورد غفلت قانون گذاران کیفری ایران واقع شده بود تا آنکه در سال ۱۳۹۹ قانون گذار با تصویب قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مشتمل بر ۵۱ ماده، با گذر از نگرش تنبیهی و سرکوب گرایانه صرف، به رویکرد حمایتی و اصلاحی نسبت به اطفال و نوجوانان روی آورد. از جمله نوآوری های قانون مذکور که مبین نگاه قانون گذار به رویکرد پیشگیری رشدمدار می باشد، تعریف وضعیت های مخاطره آمیز و شناسایی مصادیق آن در زندگی اطفال و نوجوانان و پیش بینی اقدامات حمایتی و پیشگیرانه، با تقسیم وظایف و دخیل نمودن نهادها و سازمان های مختلف می باشد. با این حال تحلیل و بررسی قانون مذکور حاکی از آن است که علی رغم گام بلند قانون گذار در ابداع مفهوم وضعیت مخاطره آمیز و مصادیق آن در قوانین ایران، همچنان در تحقق حمایت همه جانبه و فراگیر از اطفال و نوجوانان با ضعف ها و کاستی هایی از جمله در خصوص عدم توجه به تمام وضعیت های مخاطره آمیز و اقدامات و تدابیر حمایتی، مواجه می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب مقدمه

الف– بیان مسیله

ب– ضرورت و اهمیت پژوهش

پ– اهداف پژوهش

ت– سوالات پژوهش

ث– فرضیات پژوهش

ج– روش پژوهش

چ– پیشینه پژوهش

ح– موانع پژوهش

خ– ساختار پژوهش

فصل اول: مفهوم شناسی و مبانی نظری

گفتار اول: مفهوم شناسی

الف– پیشگیری رشدمدار

۱–تعریف

۲–ویژگی ها

۱–۲ تربیت مدار بودن

۲–۲ کودک مدار بودن

۳–۲ زمان مدار بودن

۴–۲ خطرمدار بودن

۵–۲ کنش مدار بودن

۶–۲ ترکیب مدار بودن

۳–اصول حاکم

۱–۳ تدریجی بودن روند تکامل شخصیت

۳–۳ امکان شناسایی عوامل مخاطره آمیز

۴–۳ قابل رفع بودن عوامل مخاطره آمیز

ب– اطفال و نوجوانان

۱–تعریف زیستی– روان شناختی

۲–تعریف حقوقی

۱–۲ حقوق مدنی

۲–۲ حقوق کیفری

ج– حمایت

۱– مفهوم حمایت

۲–ابعاد و وجوه حمایت

۱–۲ در برابر خطر بزهکاری و بزه دیدگی

۲–۲ در فرآیند قضایی و خارج از فرآیند قضایی

گفتار دوم: پیشینه و مبانی نظری

الف–پیشینه حمایت از اطفال و نوجوانان

۱–در قوانین داخلی

۱–۱ قانون مجازات اسلامی

۲–۱ قانون مدنی

۳–۱ قانون آیین دادرسی کیفری

۴–۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۳۸۱

۵–۱ سایرقوانین

۲–در اسناد بین المللی

۱–۲ کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۱۹۸۹

۲–۲ رهنمودهای سازمان ملل متحد برای پیشگیری از بزهکاری نوجوانان (رهنمودهای ریاض) مصوب ۱۹۹۰

۳–۲ قواعد حداقل استاندارد سازمان ملل برای دادرسی نوجوانان (قواعد پکن) مصوب ۱۹۸۵

۴–۲ سایر اسناد بین المللی

ب–مبانی نظری

۱– ضرورت و اهمیت رویکرد حمایتی از اطفال

۲–نظریه عمومی خطر

فصل دوم: شاخصه ها و بایسته های حمایتی رشدمدارانه در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان ۱۳۹۹

گفتار اول: شاخصه های حمایتی رشدمدارانه

الف– شناسایی عوامل مخاطره آمیز

۱–شرایط مخاطره آمیز

۱–۱ تعریف

۱–۲ ویژگی ها

۱–۲–۱ نسبی بودن

۱–۲–۲ بالقوه بودن

۱–۲–۳ عینی و واقعی بودن

۱–۲–۴ عدم لزوم تقارن وضعیت مخاطره آمیز با یک وضعیت مجرمانه

۲– تصریح مصادیق شرایط خطر

۲–۱ شرایط خطر فردی

۲–۲ شرایط خطر اجتماعی

۲–۲–۱ شرایط خطر خانواده محور

۲–۲–۲ شرایط خطر جامعه محور

۲–۲–۳ شرایط خطر مدرسه محور

ب– راهکارها و ضمانت اجراهای حمایتی و پیشگیرانه

۱–راهکارهای حمایتی و پیشگیرانه

۱–۱نهادهای قضایی

۱–۱–۱ دفتر حمایت از اطفال و نوجوانان

۱–۱–۲ تشکیلات قضایی مناسب ماده

۷۹ ۱–۱–۳ نیروی انتظامی

۱–۱–۴ سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی

۱–۱–۵ سازمان پزشکی قانونی

۱–۲ نهادهای غیرقضایی

۱–۲–۱ سازمان بهزیستی

۱–۲–۲ وزارت کشور

۱–۲–۳ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

۱–۲–۴ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

۱–۲–۵ وزارت آموزش و پرورش

۱–۲–۶ سازمان صدا و سیما

۱–۲–۷ سازمان ثبت احوال

۱–۲–۸ شهرداری

۱–۲–۹ وزارت ورزش

۲– ضمانت اجراهای حمایتی و پیشگیرانه

گفتار دوم: بایسته های حمایت از اطفال و نوجوانان

الف– لزوم حاکمیت رویکرد حمایتی پیشگیرانه

۱– دلالت های پیشگیری کیفری

۱–۱جرم انگاری حمایتی پیشگیرانه

۱–۲ کیفرگذاری حمایتی

۱–۳ دادرسی حمایتی

۲– اقتضایات پیشگیری کیفری

۲–۱ تربیت قضات ویژه دادرسی اطفال

۲–۲ بکارگیری پلیس ویژه اطفال

۲–۳ ضرورت مراقبت بعد از خروج

۲–۴ توسعه عدالت ترمیمی

ب– ضرورت جامع نگری نسبت به عوامل خطر

۱–لزوم توجه به تمام عوامل خطر

۲–لزوم بکارگیری عوامل حمایتی فراگیر

نتیجه گیری

فهرست منابع و مآخذ

کتب فارسی

مقالات فارسی

پایان نامه

کتب انگلیسی

مقالات انگلیسی

قوانین، گزارش ها و اسناد

خبرگزاری ها

کلیدواژه ها

• اطفال و نوجوانان
• در معرض خطر
• حمایت
• وضعیت مخاطره آمیز
• پیشگیری رشدمدار
• بزه کاری