قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان

قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان، پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ دوشنبه سوم آذر ماه ۱۳۴۸ در جلسه روز پنجشنبه یازدهم دی ماه‌ یک هزار و سیصد و چهل و هشت شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و در روزنامه رسمی شماره 7288 مورخ 1348/11/21 منتشر شده است.

سیر تحولات قانون

از میزان توجه و احترام به حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در ایران باستان تا ظهور اسلام و پس از آن تا دوره معاصر، اطلاعات مستندی در دست نیست. با این حال نویسندگان و شعرا اغلب از یکدیگر با احترام یاد می کردند و هنگامی که از نویسنده یا شاعر دیگری نقل قول می کردند که تعلق آن به دیگری مشخص باشد. در واقع صنعت ادبی «تضمین» ناظر به چنین نقل قولی از شعرای دیگر بوده حکایت از احترام به آثار فکری دیگران دارد. تا اوایل قرن حاضر هیچگونه دستور یا فرمان یا مقرره دولتی یا حکومتی که حکایت از لزوم رعایت حقوق پدیدآورندگان آثار فکری باشد؛ یافت نشده است. اولین مقرره قانونی در این خصوص را باید در مواد 248 تا 345 از فصل یازدهم قانون جزای مصوب 15 مرداد 1310 جستجو کرد که تحت عنوان مبحث دسیسه و تقلب در کسب و تجارت و صرفا از بابت تعیین ضمانت اجرا در صدد حمایت از آثار ادبی و هنری بر آمده است. مواد مورد اشاره از قانون جزای 1310 که در واقع ترجمه مواد 425 تا 429 قانون جزای فرانسه بوده، برای چاپ تالیف و تنصیف دیگری با نامی غیر از نام صاحب اثر، پرداخت غرامت پیش بینی نموده است. علاوه بر این مقررات باید به عهدنامه های دو جانبه و چند جانبه که با کشورهای آلمان، اسپانیا و ایتالیا در عهد رضاخان به تصویب رسید اشاره کرد. از جمله در عهدنامه ایران و آلمان قید گردیده بود که اتباع دو کشور در صورت تصویب قانون حق مولف، از مزایای آن برخوردار و دارای حقوق مساوری خواهند بود. از این اصل امروزه به عنوان اصل «رفتار متقابل در حقوق بین الملل» یاد می شود. به دنبال گسترش ارتباطات فرهنگی بین المللی و مشروط شدن این ارتباطات از سوی برخی دولت های خارجی به تصویب قانون خاص برای حمایت از پدیدآورندگان و نیز شمار شکایت های رسیده به دادگستری و عدم پاسخگویی مواد قانونی اندک و ناقص موجود، ضرورت تدوین قانونی جامع در این رابطه احساس شد. از این رو در سال 1334 طرحی در 9 ماده و 2 تبصره به وسیله 22 تن از نمایندگان مجلس شورای ملی تقدیم مجلس شد که به دلیل کاستی های فراوان به فراموشی سپرده شد. دو سال بعد یعنی در سال 1336 دولت لایحه موسوم به لایحه تالیف و ترجمه مشتمل بر 16 ماده و 3 تبصره به مجلس سنا تسلیم داشت که باز هم با توجه به اشکالات زیاد عقیم ماند. بعد از فراز و نشیب بسیار در تاریخ 1348/10/11 اولین قانون جامع در زمینه حمایت از آثار ادبی و هنری به تبعیت از نظام حقوق فرانسه در 33 ماده به تصویب رسید. به عبارتی لایحه 1624-47/2/2 دولت راجع به حمایت حقوق مولفین، مصنفین و هنرمندان در جلسه روز پنجشنبه 48/10/11 به تصویب مجلس شورای ملی رسید. قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان همچنان معتبر است اما اصلاحاتی به آن وارد شده است:

1. قانون اصلاح ماده (۱۲) قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸، مصوب ۱۳۸۹/۰۵/۳۱

تقسیم بندی

قانون حمایت مولفان و مصنفان و هنرمندان، مشتمل بر سی و سه ماده و سه تبصره است.

• ‌فصل یکم - تعاریف
• ‌فصل دوم - حقوق پدیدآورنده
• ‌فصل سوم‌ - مدت حمایت از حق پدیدآورنده و حمایت های قانونی دیگر
• ‌فصل چهارم - تخلفات و مجازات‌ها