قضایی سازی سیاست و تاثیر آن بر حقوق بنیادین بشر؛ مطالعه موردی ایالات متحده کانادا و آلمان
 | |
| عنوان | قضایی سازی سیاست و تاثیر آن بر حقوق بنیادین بشر؛ مطالعه موردی ایالات متحده کانادا و آلمان |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | نرگس نخجوانی |
| استاد راهنما | مهدی رضایی |
| استاد مشاور | علی محمد فلاح زاده، هدی غفاری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
قضایی سازی سیاست و تاثیر آن بر حقوق بنیادین بشر؛ مطالعه موردی ایالات متحده کانادا و آلمان عنوان رساله ای است که توسط نرگس نخجوانی، با راهنمایی مهدی رضایی و با مشاوره علی محمد فلاح زاده و هدی غفاری در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
در دهه های اخیر، نظام های حقوقی و سیاسی دنیا، با گسترش قدرت قضایی و افزایش مداخله دادگاه ها در اموری مواجه شده اند که لزوما ماهیت حقوقی و قضایی نداشته اند، بلکه کاملا با سیاست های کلان مرتبط بوده اند. این پدیده قضایی سازی سیاست نام گرفته است. در این راستا، دو ملاحظه قابل توجه وجود دارد؛ اول آنکه، قضایی سازی سیاست یکی از تجلی های جریان اساس گرایی بوده است. دوم آنکه، منشا ورود دادگاه ها در رسیدگی به اموری که ظاهرا ماهیتی سیاسی دارند، سازوکار بازنگری قضایی بوده است. از دیدگاه سیاست مداران، واگذارکردن تصمیم گیری در خصوص مسایل سیاسی چالش برانگیز به دادگاه می تواند ابزاری موثر برای جابه جایی مسیولیت باشد. این توضیحات اهمیت غیرقابل چشم پوشی قضایی سازی سیاست را روشن می کند. این پژوهش مسیله قضایی سازی سیاست را در خلال نظام قضایی سه کشور ایالات متحده، کانادا و آلمان مطالعه نموده است. علاوه بر این، مطالعه پیش رو متوجه تاثیر این مفهوم بر حقوق بنیادین نیز هست. پژوهش حاضر با درنظرداشتن حدود صلاحیت های قضایی در قالب بازنگری اساسی و نیز اقتضایات دولت های جدید در حل وفصل اختلافات با شهروندان یا تصمیم گیری در خصوص امور سرنوشت ساز، اولا به بررسی ابعاد مختلف قضایی سازی پرداخته است؛ ثانیا پدیده قضایی سازی سیاست را از حیث تطبیق آن با اصول دموکراتیک جامعه سیاسی مورد تامل قرار داده است؛ ثالثا تاثیرات قضایی سازی سیاست را بر حقوق بنیادین شهروندان، با تکیه بر پرونده های بررسی شده در کشورهای مورد بحث، بررسی کرده است. سوال اصلی پژوهش عبارت است از اینکه قضایی سازی سیاست چگونه بر کیفیت شناسایی، تحقق یا اجرای حقوق بنیادین بشر اثرگذاری دارد؟ متناظر این سوال، این فرضیه مطرح شده است که با توجه به گسترش قضایی سازی سیاست به فراتر از چارچوب های حقوقی و تبعات اصلی و فرعی اش و آمیختگی آن با مسایل کلان اخلاقی و سیاسی، نمی توان تاثیر ناگزیر آن بر کیفیت تحقق، اجرا و تضمین حقوق بنیادین را نادیده گرفت. به نظر می رسد قضایی سازی با تقویت پشتوانه های قضایی نسبت به ساختارهای حاکمیتی که در اجرا و تضمین این حقوق استوار نیستند، به استحکام جریان این حقوق می انجامد. درنهایت، این رساله نتیجه گرفته است که از یک سو، با توجه به اینکه قضایی سازی سیاست به کمرنگ شدن مرزهای تفکیک قوا می انجامد، به نوعی می توان آن را تعرضی به دموکراسی دانست که به خودی خود دولت را در اجرا و تضمین حقوق بنیادین به سستی یا احتیاط می کشاند؛ چراکه تکیه بر دادگاه ها برای تصمیم گیری در اموری که اهمیت سیاسی زیادی دارند نشانگر ازبین رفتن مسیولیت پذیری و پاسخ گویی سیاسی دولت است. اما از سوی دیگر، می توان گفت مداخله قضایی به عنوان سازوکار نظارت و تضمین شفافیت به بهبود مقررات گذاری و اداره با کیفیت تر و قانونی می انجامد. علاوه براین، قضات و دستگاه قضایی به عنوان یکی از ارکان حاکمیت در چارچوب قانون، به مثابه امری مصوب نمایندگان منتخب مردم، عمل می کنند. بنابراین، ارزیابی کلی از عملکرد این دستگاه نمی تواند منافات اساسی آن با دموکراسی و حقوق شهروندی باشد. بلکه این دستگاه، با بی طرفی و استقلال خود، ناظری است که از جدا افتادن نهادهای حاکمیتی از معیارهای قانون اساسی و قانونی جلوگیری می کند و بدین ترتیب، حافظ حقوق شهروندی، قانون مداری و ثبات نظام سیاسی خواهد بود. درنهایت، به نظر می رسد آنچه امروز به عنوان قضایی سازی سیاست شاهد هستیم محصول تسری صلاحیت های حاکمیتی به تمام قواست که به نقش آفرینی قوه قضاییه به اندازه مقننه و مجریه در امور سیاسی کلان انجامیده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
فصل اول: مفاهیم و مبانی نظری
گفتار یکم: سیاست
گفتار دوم: بازنگری قضایی
گفتار سوم: حقوق بنیادین
گفتار چهارم: قضایی سازی سیاست
جمع بندی فصل
فصل دوم: کانادا
گفتار یکم: نظام حقوقی و قضایی کانادا
گفتار دوم: بازنگری قضایی در کانادا
گفتار سوم: قضایی سازی سیاست در کانادا
جمع بندی فصل: قضایی سازی سیاست و حقوق بنیادین در کانادا
فصل سوم: ایالات متحده آمریکا
گفتار یکم: نظام حقوقی و قضایی در ایالات متحده آمریکا
گفتار دوم: بازنگری قضایی در آمریکا
گفتار سوم: قضایی سازی سیاست در آمریکا
جمع بندی فصل: قضایی سازی سیاست و حقوق بنیادین در ایالات متحده
فصل چهارم: آلمان
گفتار یکم: نظام حقوقی و قضایی آلمان
گفتار دوم: بازنگری قضایی در آلمان
گفتار سوم: قضایی سازی در آلمان
جمع بندی فصل: قضایی سازی سیاست و حقوق بنیادین در آلمان
جمع بندی و نتیجه گیری
پیشنهادات و راهکارها
منابع
کلیدواژه ها
- قضایی سازی
- سیاست
- سیاست گذاری
- حقوق بنیادین
- حقوق بشر
- بازنگری قضایی
- اساسی سازی