قضا زدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص درسیاست کیفری اسلام وافغانستان

عنوان	قضا زدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص درسیاست کیفری اسلام وافغانستان
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سید منورشاه سجادی
استاد راهنما	محسن ملک افضلی
استاد مشاور	عادل ساریخانی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

قضا زدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص درسیاست کیفری اسلام وافغانستان عنوان رساله ای است که توسط سید منورشاه سجادی، با راهنمایی محسن ملک افضلی و با مشاوره عادل ساریخانی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

انبوه دعاوی مطرح شده در نظام قضایی کشور، نشان دهنده ناکارآمدی زیرساخت های لازم و کافی برای تامین عدالت اجتماعی و بهره مند شدن شهروندان از یک زندگی شرافتمندانه است. این مسیله علاوه بر اینکه موجب اطاله دادرسی و خستگی بزه دیده را بدنبال دارد موجب بروز کینه و تنفر در بین افراد جامعه می گردد، لذا مقنن و مدیران ارشد دستگاه قضایی کشور همواره بدنبال راهکارها و روش هایی برای کاستن حجم زیاد دادرسی ها و برقراری صلح و آرامش در جامعه هستند که قضازدایی بهترین راهکار در این زمینه می باشد، نگارنده با روش توصیفی – تحلیلی و با رویکرد کتابخانه ای قضا زدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص درسیاست کیفری اسلام وافغانستان را مورد بحث و بررسی قرار داده است و نتایج رساله بیانگر آن است که: در سیاست قضایی اسلام، کوشش هایی که گاه دارای ارزش خاصی هستند به روشنی از گرایش قانون گذار اسلامی در امر قضازدایی و پیمودن راه های غیرقضایی در حل و فصل دعاوی از طریق برخی از نهادها، سازمان های ذی ربط و شوراهای محلی و ... (غیر از محاکم قضایی) حکایت می نماید. حقوق افغانستان تحت تاثیر فقه حنفی به این نوع حل و فصل اختلافات توجه ویژه ای داشته است، به گونه ای که سپردن کار به مراجع غیرقضایی، هم چون مراجع و نهادهای میانجی گری را از جمله راهکارهای جدید قضازدایی می داند. از آنجا که سیاست کیفری اسلام مبنی بر افت و صلح و سازش است، قضازدایی در حقوق اسلام و افغانستان ماهیت اخلاقی داشته، قانون گذار تحت تاثیر اخلاق اسلامی، قواعدی در راستای آن وضع نمود که میانجی گری، توبه و باورهای دینی مردم از مهم ترین مبانی آن است. با مطالعه قوانین اسلام و کشور افغانستان می توان گفت که گذشت شاکی و سقوط مجازات در برخی از عناوین از راهکارهای قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص از منظر سیاست کیفری اسلام و افغانستان است. و با توجه به مولفه هایی مانند پیشینه، مبانی، رویکرد و سازوکارهای قضازدایی که در حقوق کیفری اسلام و افغانستان مورد بررسی قرار گرفت، و اشتراک هایی مانند اینکه: حقوق کیفری اسلام و افغانستان سازوکارهای قضازدایی را در جرایم علیه شخصیت معنوی پیش بینی کرده اند وجود دارد که نشانگر جایگاه بالای مسیله قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی است و افتراق هایی مانند اینکه: جایگاه قضازدایی در سیاست کیفری اسلام نسبت به حقوق کیفری افغانستان، دارای پایه های محکمتر و استوارتری است وجود دارد که این نشان دهنده پویایی و انعطاف پذیری سیاست کیفری اسلام می باشد. در مجموع می توان گفت که سیاست کیفری اسلام و افغانستان با گذشت شاکی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص و با افزودن قیودهایی مانند تعهد و علم وآگاهی در مصادیق جرایم علیه شخصیت معنوی درصدد جلوگیری از ورود این نوع دعواها به محاکم قضایی می باشد. این نوع اقدام همان قضازدایی به مفهوم اصطلاح امروزی است.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

۱– بیان مسیله

۲– اهداف تحقیق

۳– پیشینه تحقیق

۴– اهمیت و ضرورت تحقیق

۵– سوالات تحقیق

۶– فرضیات تحقیق

۷– جنبه جدید و نوآوری و نظریه پردازی تحقیق

۸– روش تحقیق

۹– ساماندهی تحقیق

فصل اول: مفاهیم و کلیات

مبحث اول: مفاهیم

گفتاراول: مفهوم قضازدایی

۱– کیفرزدایی

۲– جرم زدایی

گفتار دوم: مفهوم جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار سوم: مفهوم سیاست کیفری

گفتار چهارم: مفهوم سیاست جنایی

۱– سیاست جنایی تقنینی

۲– سیاست جنایی قضایی

۳– سیاست جنایی مشارکتی

مبحث دوم: کلیات

گفتار اول: تاریخچه قضازدایی

۱– تاریخچه قضازدایی در اسلام

۲– تاریخچه قضازدایی در افغانستان

گفتار سوم: مبانی قضازدایی

۱– مبانی قضازدایی در حقوق اسلام

الف: چشم پوشی (عفو)

ب: نظریه مصلحت

ج: ترجیح (خطا پوشی)

۲– مبانی قضازدایی در حقوق افغانستان

گفتار چهارم: ماهیت قضازدایی در اسلام و افغانستان

فصل دوم: اهداف و مصادیق قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

مبحث اول: اهداف قضازدایی

گفتار اول: اهداف قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص در اسلام

۱– بزه پوشی

۲– اصلاح بزهکار

۳– جلوگیری از اشاعه و لوث شدن جرایم در جامعه

۴– جلوگیری از برچسب مجرمانه

۵– کاهش آمار جرایم با حفظ شرافت و کرامت انسان

۶– به رسمیت شناختن جایگاه بزه دیده در نظام عدالت کیفری

۷– آشتی و مصالحه با بزه دیده و جامعه

گفتار دوم: اهداف قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص در سیاست کیفری افغانستان

۱– تادیب و اصلاح بزهکار

۲– دفاع از مصالح جامعه

مبحث دوم: مصادیق قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار اول: میانجی گری و حکمیت

گفتار دوم: نشست های بزه دیده و بزهکار

گفتار سوم: نشست های گروهی خانوادگی

گفتار چهارم: حلقه ها یا محافل (جرگه ها)

گفتار پنجم: قضازدایی از طریق سازش

فصل سوم: قضازدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص در سیاست کیفری اسلام

مبحث اول: قضازدایی در انواع جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار اول: توهین

۱– ویژگی های جرم توهین

۲– قضازدایی در جرم توهین

گفتار دوم: افتراء قولی

گفتار سوم: افترای عملی

گفتار چهارم: نشر اکاذیب

گفتار پنجم: افشای اسرار حرفه ای

۱– عنصر قانونی

۲– عنصر مادی

۳– عنصر معنوی

گفتار ششم: هتک حرمت مراسلات، مخابرات و مکالمات تلفنی

گفتار هفتم: مزاحمت تلفنی

گفتار هشتم: قذف

گفتار نهم: تهدید و اکراه

۱– اخذ سند یا نوشته به عنف

۲– تهدید به جنایت و ضررهای شرفی و مالی

مبحث دوم: تحلیل فقهی و حقوقی سیاست کیفری در قبال جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار اول: تحلیل فقهی سیاست کیفری در قبال جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار دوم: تحلیل حقوقی سیاست کیفری در قبال جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

فصل چهارم: قضازدایی درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص در سیاست کیفری افغانستان

مبحث اول: مصادیق قضازدایی در جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

گفتار اول: توهین

گفتار دوم: افتراء

گفتار سوم: افشای سر

گفتار چهارم: قذف

مبحث دوم: تحلیل فقهی و حقوقی سیاست کیفری افغانستان در قبال جرایم شخصیت معنوی اشخاص

گفتار اول: تحلیل فقهی سیاست کیفری افغانستان در قبال جرایم شخصیت معنوی اشخاص

گفتار دوم: تحلیل حقوقی سیاست کیفری افغانستان در قبال جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

۱– تعلیق تنفیذ حکم

۲– تحدید تعقیب عدلی

۳– تدابیر تامینی

۴– تحدید تعقیب عدلی و تحریک قضیه جرمی

۵– رهایی موقت

۶– قرار عدم لزوم اقامه دعوا

۷– تعلیق محاکمه

۸– رهایی مشروط

گفتار سوم: نهادهای قضازدایی در افغانستان

۱– جرگه

۲– مارکه

۳– شورا

۴– اورا

۵– موکی خان

۶– آیین ننواتی (معذرت خواهی)

گفتار سوم: میزان انطباق سیاست کیفری اسلام وافغانستان درجرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص

۱– وجه اشتراک

۲–وجه افتراق

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع و مآخذ

الف: منابع فارسی

ب: منابع عربی

ج: منابع لاتین

د: قوانین

ه–: سایت ها

Abstact

کلیدواژه ها

• قضا
• قضازدایی
• جرایم علیه شخصیت معنوی
• سیاست کیفری افغانستان
• سیاست کیفری اسلام