ماده ۷ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸

ماده ۷ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان: نقل از اثرهایی که انتشار یافته است و استناد به آنها به مقاصد ادبی و علمی و فنی و آموزشی و تربیتی و به صورت انتقاد و تقریظ، با ذکر مأخذ در حدود متعارف مجاز است.

تبصره - ذکر مأخذ در مورد جزوه هایی که برای تدریس در مؤسسات آموزشی توسط معلمان آنها تهیه و تکثیر میشود الزامی نیست مشروط بر اینکه جنبه انتفاعی نداشته باشد.

مواد مرتبط

• ماده 10 کنوانسیون برن

مطالعات تطبیقی

بند 1 ماده 10 کنوانسیون برن مقرر می کند که نقل قول از آثاری که قبلا به طور قانونی انتشار یافته است، مجاز است.

طبق «معیار سه گام» که در کنوانسیون برن بیان شده، استثنائات و محدودیت ها (از جمله محدودیت های مقرر در ماده 7) نباید به ضرر حقوق پدیدآورنده وضع شوند.

مصادیق استفاده منصفانه که از موارد استفاده مجاز از آثار بدون اجازه پدیدآورنده است، در قوانین ایران و آمریکا، هماهنگ با کنوانسیون برن است. اما استثنائا، نسخه برداری از کل اثر به مقاصد علمی و آموزشی یا استفاده شخصی که به موجب قانون ایران استفاده منصفانه و در نتیجه مجاز است، به نظر کارشناسان وایپو (سازمان جهانی مالکیت فکری) قابل ایراد است.

فلسفه و مبانی نظری ماده

از موجبات پیشرفت فرهنگ و تمدن جوامع بشری، توسعه و گسترش امور علمی و آموزشی است. بنابراین، اگر این امر منوط به اجازه پدیدآورندگان آثار علمی و آموزشی شود، به دلیل احتمال عدم دسترسی به آثار یا عدم رضایت پدیدآورنده، مشکلات و موانعی بر سر راه توسعه و ترقی جامعه به وجود خواهد آمد. از این روست که قانون گذار، استفاده های آموزشی و علمی را از قلمرو اجازه پدیدآورنده خارج نموده است. به بیان دیگر، در کنار حقوق انحصاری اعطا شده به پدیدآورنده، قوانین ملی، در راستای منافع و مصالح عمومی، استثنائات و محدودیت هایی را بر این حقوق بار می کنند تا منافع جمعی نیز تامین شود. از جمله این استثنائات، تکثیر یک اثر صرفا به منظور استفاده شخصی و نقل قول برای استفاده های علمی و آموزشی می باشد.

نکات توضیحی

بدیهی است که بهره برداری های مذکور در این ماده، مشروط بر این است که جنبه انتفاعی نداشته باشد.

برخی از مصادیق از قبیل امور آموزشی که از استثنائات حقوق پدیدآورنده در محیط واقعی می باشند، در محیط اینترنتی نیز قابل اعمال است.

نکته حائز اهمیت این است که تنها در جزوه هایی که برای تدریس در موسسات آموزشی توسط معلمان تهیه و تکثیر می شود، مشروط بر اینکه جنبه تجاری و انتفاعی نداشته باشد؛ ذکر ماخذ الزامی نیست. در سایر موارد، حتی در فرض جواز استفاده بدون اجازه پدیدآورنده نیز ذکر ماخذ الزامی است.

مقالات مرتبط

• بررسی تطبیقی استثناء استفادۀ آموزشی در حقوق مالکیت ادبی و هنری
• استثنای‌ مهم‌ حق‌ مؤلف‌: «استفاده‌ منصفانه» از اثر دیگری