مبانی سیاست کیفری قانون کاهش مجازات حبس تعزیری

عنوان	مبانی سیاست کیفری قانون کاهش مجازات حبس تعزیری
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمد حسین معصومی اردستانی
استاد راهنما	حسن پور بافرانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه اصفهان

مبانی سیاست کیفری قانون کاهش مجازات حبس تعزیری عنوان پایان نامه ای است که توسط محمد حسین معصومی اردستانی، با راهنمایی حسن پور بافرانی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان دفاع گردید.

چکیده

ناکارآمدی مجازات زندان و آسیب های ناشی از آن، دست اندرکاران نظام عدالت کیفری را برآن داشته است تا استفاده از مجازات حبس را تا حد امکان محدود نمایند. بر این اساس، با توجه به اینکه قانون مجازات اسلامی(۱۳۹۲) موادی را در راستای مجازات جایگزین حبس مقرر نموده است، قانون گذار کشورمان به یکباره در سال(۱۳۹۹) اقدام به تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری کرد. این قانون ضمن کاستن از مجازات(نه فقط زندان) برخی جرایم تعزیری، بسیاری از مفاهیم و نهادهای حقوق کیفری یا قلمرو آنها مانند جرایم قابل گذشت، تعدد و تکرار جرم، تقلیل و تبدیل مجازات، مجازات تکمیلی و نظام نیمه آزادی و ...تغییر داد. پژوهشگر در پژوهش حاضر ، بر آن است تا مبانی موثر در تصویب این قانون وهمچنین جایگاه حبس را از منظر فقهی، کیفرشناسی و جرم شناسی مورد تحلیل و بررسی قراردهد.روش پژوهش حاضر توصیفی و تحلیلی است. یافته های این تحقیق نشان می دهد مجازات زندان در تحقق اهداف خود (اصلاح و درمان و پیشگیری از جرم) ناموفق بوده و زندان محیط جرم زاست و اینکه زندان نه تنها مجازات مرتکب جرم است بلکه به طور غیر مستقیم خانواده مرتکب را متحمل آسیب های جدی می کند اگر چه ادله اربعه بر مشروعیت زندان صحه گذاشته لیکن زندان در معنای رایج و کنونی مورد تایید فقها نیست. از سوی دیگراصل عدم مجازات که مبتنی بر کرامت ذاتی انسان است بیان می دارد که از مجازات باید به عنوان آخرین حربه و با رعایت حداقل استفاده شود و در نهایت می توان با بهرگیری از رویکرد عدالت ترمیمی و مدنی سازی حقوق کیفری گام های موثری در جهت کیفر زدایی و حبس زدایی برداشت. از دیدگاه کیفر شناسی و جرم شناسی آسیب های زندان بیش از فایده های آن می باشد و دیدگاه حبس زدایی از جمله رویکردهای نوین کیفرشناسی و جرم شناسی می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول کلیات تحقیق ۱–۱– مقدمه……………………………………………………………………………………………۱ ۱–۲– بیان مسیله………………………………………………………………………………………۳ ۱–۳– اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………… ۶ ۱–۴– پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………… ۶ ۱–۵– اهداف تحقیق………………………………………………………………………………… ۸ ۱–۵–۱– هدف اصلی :

۱–۵–۲– اهداف فرعی:

۱–۶– سوالات تحقیق………………………………………………………………………………… ۸ ۱–۶–۱– سوال اصلی

۱–۶–۲– سوالات فرعی

۱–۷– فرضیات تحقیق………………………………………………………………………………… ۹ ۱–۷–۱– فرضیه اصلی

۱–۷–۲– فرضیه های فرعی

۱–۸– روش تحقیق…………………………………………………………………………………… ۹ ۱–۹– کاربرد نتایج تحقیق…………………………………………………………………………… ۹ فصل دوم مفاهیم تحقیق ۲–۱– مفاهیم…………………………………………………………………………………………۱۰ ۲–۱–۱– کیفر

۲–۱–۲– سیاست کیفری

۲–۱–۲–۱– عدالت کیفری

۲–۱–۲–۱–۱– عدالت سزا دهنده

عنوان صفحه ۲–۱–۲–۲– عدالت ترمیمی

۲–۱–۳– زندان

۲–۱–۴– حبس حدی و تعزیری

۲–۱–۵– حبس زدایی

۲–۱–۵–۱– حبس زدایی از منظر اسناد بالا دستی

۲–۱–۵–۱–۱– قانون اساسی

۲–۱–۵–۱–۲– سیاست های کلی نظام

۲–۱–۵–۱–۳ –قوانین برنامه و توسعه

۲–۱–۶– جایگزین حبس

۲–۱–۷– قانون کاهش حبس تعزیری

۲–۲– اشاره به یکی از مبانی سیاست کیفرزدایی(کرامت انسانی)………………………………… ۲۰ ۲–۲–۱–کرامت انسانی و قانون اساسی

۲–۲–۲– کرامت انسانی و قانون کیفری

۲–۲–۳– زندان و کرامت انسان

فصل سوم مبانی شرعی سیاست کیفری قانون کاهش ۳–۱– آموزه های شرعی و مجازات حبس تعزیری……………………………………………………۲۸ ۳–۱–۱– ماهیت حبس در اندیشه اسلامی

۳–۱–۱–۱– مفهوم حبس از دیدگاه لغوی

۳–۱–۱–۲– مفهوم حبس از دیدگاه شرعی

۳–۱–۲– تاریخچه حبس در اسلام

۳–۱–۳– مبانی مشروعیت زندان در اسلام

۳–۱–۳–۱– جایگاه زندان از دیدگاه قرآن

عنوان صفحه ۳–۱–۳–۲– جایگاه زندان از دیدگاه سنت

۳–۱–۳–۳– جایگاه زندان از دیدگاه اجماع

۳–۱–۳–۴– جایگاه زندان از دیدگاه عقل

۳–۱–۴– موارد استفاده از زندان در اسلام

۳–۱–۵– تمایز در رویکرد اسلام با قوانین موضوعه به مجازات حبس

۳–۲– مجازات حبس تعزیری و آثار زیان بار آن بر غیر مجرم(قاعده وزر)……………………………۴۲ ۳–۲–۱– پیشینه ی اصل شخصی بودن مجازات

۳–۲–۱–۱– دوران باستان

۳–۲–۱–۲– در ادیان الهی پیش از اسلام

۳–۲–۱–۳– اصل شخصی بودن مجازات در اسلام

۳–۲–۱–۴– اصل شخصی بودن مجازات ها در حقوق امروزه

۳–۲–۲– تعارض حبس با اصل شخصی بودن مجازات

فصل چهارم مبانی فلسفی و جرم شناختی سیاست کیفری قانون کاهش ۴–۱– مبانی فلسفی سیاست کیفری قانون کاهش…………………………………………………۴۹ ۴–۱–۱– حق بر مجازات نشدن(اصل عدم مجازات)

۴–۱–۱–۱– تعریف حق بر مجازات نشدن ۵۰ ۴–۱–۱–۲– ماهیت حق بر مجازات نشدن

۴–۱–۱–۳– مبانی حق بر مجازات نشدن

۴–۱–۱–۳–۱– کرامت انسانی

۴–۱–۱–۳–۲– حق بر زندگی

۴–۱–۱–۳–۳– حق آزادی

۴–۱–۱–۳–۴– حق بر امنیت

عنوان صفحه ۴–۱–۱–۳–۵– حداقل بودن حقوق جزا

۴–۱–۱–۴– آثار حق بر مجازات نشدن

۴–۱–۲– رویکرد قراردادی کردن حقوق کیفری

۴–۱–۲–۱– ماهیت حقوق کیفری

۴–۱–۲–۲– تمایز حقوق کیفری از حقوق مدنی

۴–۱–۲–۳– ماهیت قراردادی شدن حقوق کیفری

۴–۱–۲–۳–۱– دوجانبه بودن

۴–۱–۲–۳–۲– سازشی بودن

۴–۱–۲–۳–۳– اختیاری بودن

۴–۱–۲–۳–۴– متنوع شدن سامانه های پاسخ دهی

۴–۱–۲–۴– جلوه هایی از اعطای ماهیت مدنی به حقوق کیفری در قانون کاهش

۴–۲– مبانی جرم شناختی سیاست کیفری قانون کاهش………………………………………… ۶۶ ۴–۲–۱– رویکرد جرم شناسی نسبت به حبس

۴–۲–۲– مبانی نظری جرم شناسی حبس زدایی

۴–۲–۲–۱– نظریه یادگیری

۴–۲–۲–۲– نظریه برچسب زنی

۴–۲–۳– مبانی عملی نا کارآمدی حبس

۴–۲–۳–۱– شکست مجازات حبس در تحقق اهداف

۴–۲–۳–۱–۱– شکست برنامه اصلاح و درمان

۴–۲–۳–۱–۲– ناتوانی در پیشگیری از جرم

۴–۲–۳–۱–۳– جرم زا بودن محیط زندان

۴–۲–۳–۲– هزینه های اقتصادی زندان

عنوان صفحه ۴–۲–۳–۳– تراکم جمعیت زندان و کمبود فضا و مراقب

۴–۲–۳–۴– مشکلات بهداشتی موجود در زندان

۴–۲–۳–۵– اثر روانی نامطلوب زندان بر زندانی

۴–۲–۳–۶– از بین رفتن حس مسیولیت

۴–۲–۳–۷– بیکاری و طرد اجتماعی

۴–۲–۴– تاثیر اندیشه های مکاتب کیفری بر سیاست حبس زدایی

۴–۲–۴–۱– مکتب کلاسیک

۴–۲–۲–۲– مکتب نیو کلاسیک

۴–۲–۴–۳– مکتب تحققی

۴–۲–۴–۴– مکتب دفاع اجتماعی

۴–۲–۵– راهکارهای جرم شناختی حبس زدایی

۴–۲–۵–۱– عدالت ترمیمی

۴–۲–۵–۱–۱– تعریف عدالت ترمیمی

۴–۲–۵–۱–۲– مبانی نظری عدالت ترمیمی

۴–۲–۵–۱–۲–۱– کنترل اجتماعی ۸۲ ۴–۲–۵–۱–۲–۲– الغا گرایی حقوق کیفری

۴–۲–۵–۱–۲–۳– خنثی سازی جرم

۴–۲–۵–۱–۲–۴– شرمنده سازی

۴–۲–۵–۱–۲–۵– احیای نفس

۴–۲–۵–۱–۳– عناصر عدالت ترمیمی

۴–۲–۵–۱–۳–۱– ارادی بودن

۴–۲–۵–۱–۳–۲– اظهار حقیقت

عنوان صفحه ۴–۲–۵–۱–۳–۳– رویارویی

۴–۲–۵–۱–۳–۴– توافق

۴–۲–۵–۱–۳–۵– حمایت

۴–۲–۵–۱–۳–۶– غیر علنی بودن

۴–۲–۵–۱–۴– اصول عدالت ترمیمی ۸۸ ۴–۲–۵–۱–۵– اهداف عدالت ترمیمی

۴–۲–۵–۱–۵–۱– قضا زدایی

۴–۲–۵–۱–۵–۲– حبس زدایی و زندان زدایی

۴–۲–۵–۱–۵–۳– پیشگیری از وقوع و تکرار جرم

۴–۲–۵–۱–۶– آثار رویکرد عدالت ترمیمی بر قوانین کیفری

۴–۲–۵–۲– کیفر زدایی

۴–۲–۵–۳– قضا زدایی

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات ۵–۱– نتیجه گیری……………………………………………………………………………………۹۴ ۵–۲– پیشنهادات…………………………………………………………………………………… ۹۶ منابع ۹۸ چکیده انگلیسی ۱۰۴

کلیدواژه ها

• عدالت کیفری
• زندان
• حبس زدایی
• قانون کاهش حبس تعزیری
• عدالت ترمیمی