مبانی فقهی و حقوقی فتوای رهبری در خصوص حرمت تولید و استفاده از سلاح های هسته ای
 | |
| عنوان | مبانی فقهی و حقوقی فتوای رهبری در خصوص حرمت تولید و استفاده از سلاح های هسته ای |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | محمد حسین پورامینی |
| استاد راهنما | حسین شریفی طرازکوهی |
| استاد مشاور | جعفر زنگنه شهرکی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علوم اسلامی رضوی |
مبانی فقهی و حقوقی فتوای رهبری در خصوص حرمت تولید و استفاده از سلاح های هسته ای عنوان رساله ای است که توسط محمد حسین پورامینی، با راهنمایی حسین شریفی طرازکوهی و با مشاوره جعفر زنگنه شهرکی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی دفاع گردید.
چکیده
درحالی که هیچ ممنوعیت جامع و مطلقی تاکنون در خصوص استفاده از سلاح های هسته ای در حقوق بین الملل وجود ندارد، آیت الله خامنه ای در سال ۱۳۸۸ برای اولین بار در قالب یک فتوای فقهی ، تولید و استفاده از سلاح هسته ای را حرام و ممنوع اعلام نموده و بیان داشتند که سلاح های هسته ای در سلسله نیازها و نظام تسلیحاتی جمهوری اسلامی هیچ جایگاهی ندارد. ازاین رو با توجه به اهمیت این فتوا این پژوهش به رشته تحریر درآمده و با بررسی تطبیقی در فقه و حقوق بین الملل در پی پاسخ به این سوال اصلی است که فتوای رهبری در خصوص حرمت تولید و استفاده از سلاح های هسته ای، مستند به چه ادله و قواعدی بوده و از چه جایگاهی در نظام حقوق بین الملل برخوردار است؟ در پاسخ باید گفت که فتوای هسته ای آیت الله خامنه ای در خصوص منع و حرمت مطلق تولید و استفاده از سلاح های هسته ای، ضمن برخورداری از پشتوانه ادله و قواعد فقهی، منطبق با قواعد و اصول کلی حقوق بین الملل بوده و می تواند به عنوان سندی معتبر و قابل توجه در نظام حقوق بین الملل مورد استناد قرار گیرد. آنچه به عنوان رهیافت این رساله به شمار می رود این است که براساس فتوای هسته ای آیت الله خامنه ای تولید سلاح هسته ای به انگیزه هایی همچون بازدارندگی، غیرقابل پذیرش و استفاده ازاین گونه سلاح ها حتی در شرایطی چون اضطرار یا مقابله به مثل دارای حرمت و ممنوعیت مطلق می باشد و این امر نمایان گر نگاه پیشروی فقه امامیه و بیانگر دیدگاه اصولی جمهوری اسلامی ایران در خصوص ممنوعیت تولید و استفاده از سلاح های هسته ای است.
ساختار و فهرست رساله
۱ ۱ بیان مساله
۲ پرسش های تحقیق
۳ فرضیه های تحقیق
۴ ضرورت و اهمیت تحقیق
۵ اهداف تحقیق
۶ روش شناسی تحقیق
۷ پیشینه و نوآوری تحقیق
۸ تعریف مفاهیم
۹ نقطه تمرکز تحقیق
۱۰ ساماندهی تحقیق
بخش اول: کلیات: تحلیل مفهومی سلاح هسته ای، آثار مخرب، و رویکرد بین المللی در برابر آن:
فصل اول: موضوع شناسی سلاح هسته ای
گفتار اول: تعریف سلاح هسته ای
گفتار دوم: معیار تشخیص سلاح های هسته ای
مبحث اول: قدرت تخریب بالا
مبحث دوم: عدم امکان کنترل و غیرقابل پیش بینی بودن آثار
مبحث سوم: حجم تلفات بالا
گفتار سوم: مفاهیم مرتبط:
مبحث اول: سلاح های بیولوژیک
مبحث دوم: سلاح های شیمیایی
فصل دوم: انواع سلاح های هسته ای و آثار مخرب آن
گفتار اول: انواع سلاح هسته ای
گفتار دوم: آثار مخرب سلاح های هسته ای
مبحث اول: آثار گرمایی
بحث دوم: پیامدهای مستقیم بر سلامت انسان
مبحث سوم: باران اتمی
مبحث چهارم: تغییرات زیست محیطی
فصل سوم: رویکرد و نگاه جامعه بین المللی در خصوص سلاح های هسته ای
گفتار اول: رویکرد دولت ها در خصوص سلاح های هسته ای:
مبحث اول: معاهدات دوجانبه
الف معاهدات دوجانبه میان آمریکا و شوروی سابق
ب سایر موافقت نامه های دوجانبه
مبحث دوم: معاهدات چندجانبه
الف معاهدات عاری سازی برخی از مناطق از سلاح های هسته ای در قلمرو خارج از حاکمیت
ب معاهدات عاری سازی برخی از مناطق از سلاح های هسته ای در قلمرو حاکمیت دولت ها
ج معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای
د معاهده منع جامع آزمایش های سلاح های هسته ای
ه معاهده منع سلاح های هسته ای
گفتار دوم: رویکرد نظام ملل متحد در خصوص سلاح های هسته ای:
مبحث اول: رویکرد ارکان سازمان ملل متحد
الف مجمع عمومی
ب شورای امنیت
ج دیوان بین المللی دادگستری
مبحث دوم: رویکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی
جمع بندی بخش اول
بخش دوم: چیستی فتوای هسته ای رهبری و جایگاه آن در فقه و حقوق بین الملل
فصل اول: موضوع شناسی فتوای هسته ای رهبری
گفتار اول: مفاد، ماهیت و ویژگی های فتوای هسته ای
مبحث اول مفاد فتوای هسته ای رهبری و بازتاب های بین المللی آن
الف مفاد فتوا
ب بازتاب های بین المللی فتوای هسته ای و شبهات مطرح شده پیرامون آن
مبحث دوم: ماهیت نظریه هسته ای رهبری
الف نظریه هسته ای آیت الله خامنه ای به مثابه حکم ثانوی
۱ چیستی احکام ثانویه
۲ نظریه هسته ای رهبری و احکام ثانویه
ب نظریه هسته ای آیت الله خامنه ای به مثابه حکم حکومتی
۱ چیستی حکم حکومتی
۲ نظریه هسته ای رهبری و احکام حکومتی
ج نظریه هسته ای آیت الله خامنه ای به مثابه یک فتوا (حکم اولی)
۱ چیستی فتوا
۲ نظریه هسته ای رهبری و مولفه های یک فتوا
مبحث سوم: انواع و اقسام فتوا
الف فتواهای فردی؛
ب فتواهای اجتماعی
مبحث چهارم: ویژگی های نظریه هسته ای رهبری به مثابه یک فتوا
الف اخباری بودن فتوا
ب نحوه بیان فتوا
ج دایمی یا موقت بودن فتوا
د گستره فتوای هسته ای
گفتار دوم: فتاوای اجتماعی و جایگاه فتوای هسته ای در میان آن
مبحث اول: فتاوای اجتماعی در منظومه فقه شیعی
مبحث دوم: نمونه های فتاوای اجتماعی و نقش موثر آن ها در جامعه
الف فتاوای جهاد علیه روس
ب فتوای میرزای شیرازی
ج برخی از فتواهای اجتماعی عصر حاضر
مبحث سوم: پیشینه فتوای هسته ای در فقه امامیه و دیدگاه فقهای معاصر
الف پیشینه فتوا
ب دیدگاه فقهای معاصر
فصل دوم: مبانی نظری فتوای هسته ای رهبری
گفتار اول: حق حیات
مبحث اول: مفهوم شناسی حق حیات در حقوق بین الملل و فقه امامیه
مبحث دوم: حق حیات و کاربرد سلاح های هسته ای
مبحث سوم: فتوای هسته ای و مسیله حق حیات
گفتار دوم: کرامت انسانی
مبحث اول: مفهوم شناسی
مبحث دوم: کرامت انسانی و کاربرد سلاح های هسته ای
مبحث سوم: فتوای هسته ای و اصل کرامت انسانی
گفتار سوم: عدالت
مبحث اول: مفهوم عدالت
مبحث دوم: عدالت و مسیله تولید و استفاده از سلاح های هسته ای
مبحث سوم: فتوای هسته ای و مسیله عدالت
گفتار چهارم: حق بر صلح
مبحث اول: حق بر صلح اسناد بین المللی و فقه امامیه
الف حق بر صلح در نظام بین الملل
ب جایگاه صلح در فقه امامیه
مبحث دوم: حق بر صلح و فتوای هسته ای
فصل سوم: جایگاه فتوای هسته ای رهبری در نظام حقوق بین الملل
گفتار اول: فتوای هسته ای و دکترین (آموزه های حقوقی)
مبحث اول: مفهوم و چیستی دکترین
مبحث دوم: جایگاه دکترین در نظام بین الملل
مبحث سوم: فتوای هسته ای رهبری به مثابه یک دکترین
گفتار دوم: فتوای هسته ای و عمل یک جانبه دولت
مبحث اول: چیستی عمل یک جانبه دولت ها
مبحث دوم: جایگاه عمل یک جانبه در نظام بین الملل
مبحث سوم: فتوای هسته ای در جایگاه عمل یک جانبه دولت
گفتار سوم: فتوای هسته ای و اصول کلی حقوقی
مبحث اول: مفهوم و چیستی اصول کلی حقوقی
مبحث دوم: اصول کلی حقوقی در نظام حقوق بشردوستانه بین الملل
مبحث سوم: ارتباط فتوای هسته ای با اصول کلی حقوقی
جمع بندی بخش دوم
بخش سوم: فتوای هسته ای و ادله ممنوعیت مطلق تولید و استفاده از سلاح های هسته ای
فصل اول: ادله فقهی و حقوقی ممنوعیت مطلق تولید سلاح های هسته ای
گفتار اول: ممنوعیت تولید سلاح هسته ای به انگیزه بازدارندگی
مبحث اول: مفهوم و جایگاه بازدارندگی هسته ای
مبحث دوم: فتوای هسته ای و مسیله بازدارندگی هسته ای یا عدم بازدارندگی
الف بازدارندگی هسته ای
۱ ادله
۲ نقد ادله
ب عدم بازدارندگی هسته ای
۱ بازدارندگی هسته ای و مسیله قدرت
۱–۱ مفهوم قدرت
۲–۱ سلاح هسته ای ، قدرت آفرین یا خیر
۲ تولید سلاح هسته ای مقدمه ارتکاب جنایت بین المللی
۳ تولید سلاح هسته ای؛ تهدید صلح و امنیت بین الملل
۴ تولید سلاح هسته ای بی فایده و پرخطر
۵ تولید سلاح هسته ای؛ مصداق اعانه بر اثم و عدوان
ج راهکار تحقق بازدارندگی
گفتار دوم: ممنوعیت تولید سلاح هسته ای به انگیزه فروش
فصل دوم: ادله فقهی و حقوقی ممنوعیت مطلق استفاده از سلاح های هسته ای
گفتار اول: حرمت و ممنوعیت مطلق استفاده از سلاح های هسته ای
مبحث اول: ادله حرمت مطلق استفاده از سلاح های هسته ای
الف ادله عقلی
ب ادله نقلی
۱ قرآن
۱–۱ حرمت قتل نفوس انسانی
۲–۱ حرمت اسراف و زیاده روی در قتل
۳–۱ حرمت نابودی حرث و نسل
۲ سیره
۱–۲ حرمت و ممنوعیت مسموم کردن سرزمین دشمن
۲–۲ ممنوعیت به کارگیری سلاح های آتش زا
۳–۲ حرمت کشتار غیرنظامیان
ج قواعد فقهی
۱ قاعده وزر
۲ قاعده اثم
۳ قاعده نفی اعتدا
۴ قاعده حرمت سعی بر فساد
د تعهدات بین المللی
۱ مبنای مشروعیت تعهدات بین المللی در نظام حقوقی اسلام
۲ جمهوری اسلامی ایران و مشروعیت معاهدات و اسناد مرتبط با فعالیت های هسته ای
۳ نسبت فتوای هسته ای و نظام معاهداتی هسته ای
مبحث دوم: فتوای هسته ای رهبری و اصول کلی ناظر بر کاربرد سلاح ها
الف اصل تفکیک
۱ چیستی اصل تفکیک
۲ فتوای هسته ای و اصل تفکیک
ب اصل تناسب
۱ چیستی اصل تناسب
۲ اصل تناسب و فتوای هسته ای
ج اصل ممنوعیت تحمیل رنج غیرضروری
۱ چیستی اصل ممنوعیت تحمیل رنج غیرضروری
۲ فتوای هسته ای و اصل تحمیل آسیب غیرضروری
د اصل ممنوعیت تخریب محیط زیست
۱ چیستی اصل ممنوعیت تخریب محیط زیست
۲ فتوای هسته ای و اصل ممنوعیت تخریب محیط زیست
گفتار دوم: ممنوعیت یا عدم ممنوعیت استفاده از سلاح های هسته ای در شرایط حاد
مبحث اول: اضطرار یا ضرورت جنگی
الف مفهوم شناسی
ب کاربرد سلاح های هسته ای در حالت اضطرار یا ضرورت جنگی در حقوق بین الملل و فقه امامیه
۱ کاربرد سلاح های هسته ای در حالت ضرورت جنگی در حقوق بین الملل
۲ کاربرد سلاح های هسته ای در حالت اضطرار یا ضرورت جنگی در فقه امامیه
۱–۲ معیار و شاخصه اضطرار
۱–۲ محدودیت ها در اضطرار
۱–۱–۲ لزوم رعایت اصل تناسب و اقدام به میزان نیاز
۲–۱–۲ اضطرار نباید مانع اعمال حقوق اولیه انسانی گردد
۳–۱–۲ اضطرار لزوم عدم مغایرت با مبانی و مصالح اسلامی
مبحث دوم: مقابله به مثل
الف مفهوم شناسی
ب کاربرد سلاح های هسته ای در حالت مقابله به مثل در حقوق بین الملل و فقه امامیه
۱ سلاح های هسته ای در حالت مقابله به مثل در حقوق بین الملل
۲ سلاح های هسته ای در حالت مقابله به مثل در فقه امامیه
۱–۲ مشروعیت و عدم مشروعیت اصل مقابله به مثل
۲–۲ گسترده مقابله به مثل در مخاصمات مسلحانه
۳–۳ فتوای هسته ای و اصل مقابله به مثل
جمع بندی بخش سوم
نتیجه گیری و پیشنهادات
الف نتیجه
ب پیشنهادات
منابع
منابع فارسی
الف کتاب ها:
ب پایان نامه ها
ج مقالات
منابع عربی:
منابع انگلیسی
الف کتاب و مقالات
ب اسناد بین المللی
سایت ها
کلیدواژه ها
- سلاح هسته ای
- فتوای هسته ای
- رهبری
- حقوق بین الملل
- فقه امامیه
- ممنوعیت