مبانی و آثار علل موجهه جرم با نگاهی به حقوق ایران

عنوان	مبانی و آثار علل موجهه جرم با نگاهی به حقوق ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	سیده مهسا فیاضی نیا
استاد راهنما	محمدرضا نظری نژاد کیاشی
استاد مشاور	مجتبی جانی پور اسکلکی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه گیلان

مبانی و آثار علل موجهه جرم با نگاهی به حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سیده مهسا فیاضی نیا، با راهنمایی محمدرضا نظری نژاد کیاشی و با مشاوره مجتبی جانی پور اسکلکی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

علل موجهه، علل و عواملی هستند که به جهت جلوگیری از ضرر بیشتر و یا تحقق منفعت عالیتر، سبب مجاز و مشروع شدن رفتاری خواهند شد که در حالت عادی جرم قلمداد میگردد. در زمینه ی مبنای مجاز بودن عمل در علل موجهه، شاهد اختﻼف نظرهایی اساسی هستیم؛ عده ای مبنای آن را مصالح عمومی و برخی دیگر احتراز از نتایج ناخوشایند میدانند. عقیده ی سوم، اشاره به حق اخﻼقی به عنوان مبنای علل موجهه می کند و نظریه ی چهارم، تحقق منفعت عالیتر و ضرر کمتر را مبنای علل موجهه قلمداد میکند. در زمینهی ارتباط علل موجهه و اشتباه موضوعی نیز دو نظریه بیان شده است: نظریهی عینی و نظریهی ذهنی. مطابق نظریه ی ذهنی، زمانی میتوان از علل موجهه و تحقق آن سخن گفت که عامل، اعتقاد داشته باشد که شرایط و اوضاع و احوال موجده ی آن، وجود دارد، حتی اگر اعتقاد شخص، مبتنی بر اشتباه باشد. طبق نظریهی عینی، در صورتی که از نظر عینی و واقعی، عمل شخص، برخوردار از مصلحت و منفعت برتر باشد، باید آن را موجه دانست. در صورت اثبات علل موجهه، آثاری از جمله مجاز بودن عمل مباشر، شرکا و معاونین، حق قانونی شخص ثالث مبنی بر دفاع از مرتکب و عدم مشروعیت مقاومت در مقابل عمل برخوردار از علل موجهه بر آن مترتب است.

ساختار و فهرست پایان نامه

ﭼﮑﯿﺪه ز

چکیده انگلیسی ح

ﻣﻘﺪﻣﻪ ۱

ﻓﺼﻞ اول: ﮐﻠﯿﺎت و مفاهیم ۴

۱–۱– ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺮم از دﯾﺪﮔﺎه ﻋﺮﻓﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ۵

۱–۲–ﻣﻔﻬﻮم ﺟﺮم در ﻓﻘﻪ ۶

۱–۳–ﺗﺠﺰﯾﻪی ﺟﺮم ﺑﻪ ارﮐﺎن و اﺟﺰا در ﺣﻘﻮق ﻣﺪرن ۸

۱–۳–۱–ﻧﻈﺮﯾﻪی دو رﮐﻨﯽ ﺑﻮدن ﺟﺮم ۸

۱–۳–۲– ﻧﻈﺮﯾﻪی ﺳﻪ رﮐﻨﯽ ﺑﻮدن ﺟﺮم ۱۰

۱–۴– ﻣﻔﻬﻮم ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و ﺗﻔﺎوت آن ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺸﺎﺑﻪ ۱۱

۱–۵–ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ در ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎی ﺟﺮم ۱۴

۱–۵–۲–الگوی دوم ۱۵

۱–۵–۳–الگوی سوم ۱۵

۱–۶–ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ در ﻓﻘﻪ ۱۷

ﻓﺼﻞ دوم: ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ ۱۸

۲–۱–ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻫﺎی راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺒﻨﺎی ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪی ﺟﺮم ۱۹

۲–۱–۱– ﻧﻈﺮﯾﻪی ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ۱۹

۲–۱–۲–ﻧﻈﺮﯾﻪی ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ ۲۰

۲–۱–۳– ﻧﻈﺮﯾﻪی ﺣﻘﻮق اﺧﻼﻗﯽ ۲۱

۲–۱–۴–ﻧﻈﺮﯾﻪی ﻣﻨﻔﻌﺖ ﻋﺎﻟﯽ ( ﺿﺮر ﮐﻤﺘﺮ ) ۲۲

۲–۲–ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ۲۲

۲–۲–۱–ﻋﯿﻨﯿﺖ ﯾﺎ ذﻫﻨﯿﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ ۲۳

۲–۲–۲–ﺑﺮرﺳﯽ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ در ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺟﺰاﯾﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ۲۷

۲–۳–ﻣﺒﺎﻧﯽ دﻓﺎع ﺿﺮورت ۲۷

۲–۳–۱–قواعد کلی ۲۹

۲–۳–۲–ﺿﺮورت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻓﺎﻋﯽ ﺑﺮای ﻗﺘﻞ ۳۱

۲–۳–۲–۱–دﻋﻮای دوﻟﺖ ﻋﻠﯿﻪ دادﻟﯽ و اﺳﺘﻔﻨﺰ ۳۱

۲–۳–۲–۲–دیدگاه مخالف ۳۲

۲–۳–۲–۲–بازبینی مسیله ی اخلاقی ۳۳

۲–۳–۳–ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰای ﻧﻤﻮﻧﻪی آﻣﺮﯾﮑﺎ ۳۳

۲–۳–۴–ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان ۳۴

۲–۴–ﻣﺒﺎﻧﯽ دﻓﺎع ﻣﺸﺮوع ۳۶

۲–۴–۱–ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮدن دﻓﺎع ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻀﺮ ﮐﻤﺘﺮ ۳۶

۲–۴–۲–ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮدن دﻓﺎع ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻬﺎﺟﻢ ۳۷

۲–۴–۳–ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮدن دﻓﺎع ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺪی ﺑﻪ ﺣﻖ ﺣﯿﺎت ﻣﺪاﻓﻊ ۳۷

۲–۴–۴–ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮدن دﻓﺎع ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ۳۸

۲–۴–۵–ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮدن دﻓﺎع ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﺣﻖ ﻣﺪاﻓﻊ ﺑﺮ ﻧﻔﯽ و رﻓﻊ ﺣﻤﻠﻪ ۳۸

۲–۴–۶–ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان ۳۹

ﻓﺼﻞ ﺳﻮم: آﺛﺎر ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ ۴۱

۳–۱–ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ از ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ۴۲

۳–۲–ﻣﺒﻨﺎی ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ۴۶

۳–۳– ﺗﻔﺎوتﻫﺎی ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ۴۸

۳–۴–آﺛﺎر ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ از ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ۴۹

۳–۴–۱–راهنمایی اخلاقی ۴۹

۳–۴–۲–اﻣﮑﺎن اﻋﻤﺎل ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺟﺮاﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﺗﻨﺒﯿﻬﯽ ﺑﻪ اﺷﺨﺎص دارای ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ۴۹

۳–۴–۳–راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی ﺑﻮدن اﻋﻤﺎل ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ ۵۰

۳–۴–۴–ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺷﺮﮐﺎ و ﻫﻤﮑﺎران ۵۰

۳–۴–۵–ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ ۵۰

۳–۴–۶–ﻋﻤﻞ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ۵۱

۳–۴–۷–اشتباه موضوعی ۵۲

۳–۴–۸– ﻋﺪم ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ دﻓﺎع در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻤﻠﻪی ﻣﻮﺟﻪ ۵۲

۳–۵–ﺗﻔﮑﯿﮏ ﻋﻠﻞ ﻣﻮﺟﻬﻪ و ﻋﻠﻞ راﻓﻊ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﮐﯿﻔﺮی و آﺛﺎر آن در ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮی اﯾﺮان ۵۳

نتیجه گیری ۵۶

ﻣﻨﺎﺑﻊ ۵۸

کلیدواژه ها

• دفاع مشروع
• حقوق جزای عمومی
• اشتباه (حقوق)
• علل موجهه
• علل موجهه
• اشتباه موضوعی
• علل رافع مسیولیت کیفری
• آثار
• مسیولیت(حقوقی)
• ایران
• جرم