مبانی و آثار فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
 | |
| عنوان | مبانی و آثار فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | سید علی موسوی بایگی |
| استاد راهنما | عباس زراعت |
| استاد مشاور | علی حسین نجفی ابرندآبادی، سعید قماشی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۷ |
| دانشگاه | دانشگاه کاشان |
مبانی و آثار فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی عنوان رساله ای است که توسط سید علی موسوی بایگی، با راهنمایی عباس زراعت و با مشاوره علی حسین نجفی ابرندآبادی و سعید قماشی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه کاشان دفاع گردید.
چکیده
یکی از تصمیمات مهم در فرایند کیفری، تعیین قرار تامین و نظارت قضایی است که با هدف دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان وی در هر یک از مراحل دادسرا، دادگاه و اجرای احکام کیفری قابل تعیین می باشد. دستیابی به اهداف مورد نظر از قرار تامین و در عین حال پرهیز از آثار سوء قرارهای نامتناسب، مستلزم تطابق قرار تامین با میزان خطرناکی متهم و به عبارتی فردی سازی قرار تامین کیفری است. مبانی حقوقی و جرم شناختی متعددی، موید لزوم فردی سازی در تعیین و اعمال قرارهای تامین و نظارت قضایی می باشد. همچنین انعکاس این الزام و حق متهم بر فردی سازی قرار تامین کیفری، در اسناد بین المللی متعددی و در ارتباط با مجرمین و جرایم مختلف قابل بررسی است. قرارهای تامین و نظارت قضایی در تمامی انواع آن، مضیق و یا سلب کننده حقوق و آزادی های متهم می باشند و از آنجا که فرد موضوع این قرارها، در اغلب موارد، هنوز عنوان متهم داشته و امکان برایت وی وجود دارد، بایستی با وسواس زیاد نسبت به صدور آن اقدام نمود تا از آثار سوء و لطمات بعضا جبران ناپذیر شخصی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی آن اجتناب شود. قانونگذار ایران در قانون آیین دادرسی کیفری، مجموعه ای از معیارهای عینی و ذهنی جهت اعمال فردی سازی در قرارهای تامین و نظارت قضایی ارایه نموده است تا از این رهگذر ضمن حفظ حقوق بزه دیده و جامعه، حقوق متهم نیز با تهدیدات غیرقانونی مواجه نگردد. مع ذالک، بررسی مقررات مربوطه، نشان دهنده ابهام و خلاهای زیادی در خصوص معیارهای ارایه شده می باشد که ضرورت بازنگری آن ها و ارایه شاخص های عینی و صریح به مقامات قضایی برای اعمال صحیح فردی سازی قرارهای تامین را ایجاب می نماید. با این توضیح، در این رساله در صدد ارایه و تحلیل مبانی مختلف حقوقی و پیراحقوقیِ فردی سازی قرارهای تامین کیفری از یکسو، و بررسی آثار حقوقی و پیراحقوقیِ اعمال فردی سازی قرارهای تامین بر متهم، بزه دیده و کنشگران عدالت کیفری از سوی دیگر هستیم. در پایان نیز ضمن نتیجه گیری از مباحث مطروحه، پیشنهادهایی در دو بخش تقنینی از یکسو، و قضایی و اجرایی از سوی دیگر ارایه گردیده است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب درآمد
۱ بیان مساله
۲ تبیین ادبیات و قلمرو تحقیق
۳ زمینه وسابقه موضوع تحقیق
۴ سوال های تحقیق
۵ اهداف تحقیق
۶ اهمیت و ارزش تحقیق با تاکید بر کاربرد نتایج آن
۷ روش انجام تحقیق
۸ ساختار تحقیق
بخش اول: مبانی فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
فصل اول: مبانی حقوقی فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
مبحث اول: حق بر فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
گفتار اول: اصول مبنایی حق بر فردی سازی قرار تامین کیفری
۱ اصل قانونی بودن دادرسی کیفری
۲ اصل برایت
گفتار دوم: جایگاه حق بر فردی سازی قرار تامین در اسناد بین المللی
۱ اسناد عام حقوق بشر
۱–۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر
۲–۱ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
۱–۲–۱ اصل برایت و لزوم قانونی بودنِ سلب آزادی
۲–۲–۱ لزوم تنوع در قرارهای تامین کیفری
۳–۲–۱ لزوم تفکیک متهمان از محکومان
۲ اسناد خاص حقوق بشر
۱–۲ حداقل قواعد معیار سازمان ملل متحد برای قرارهای غیرسالب آزادی (قواعد توکیو)
۱–۱–۲ اهداف اساسی
۲–۱–۲ حیطه و معیار قرارهای غیرسالب آزادی
۳–۱–۲ اعمال اصل حداقل مداخله
۲–۲ اسناد مربوط به حقوق کودک ۵۰ ۱–۲–۲ کنوانسیون حقوق کودک
۲–۲–۲ راهنمای عمل درباره کودکان در نظام عدالت جزایی
۳–۲ اسناد مربوط به حقوق نوجوانان
۱–۳–۲ حداقل قواعد معیار سازمان ملل برای اجرای عدالت نوجوانان (قواعد پکن)
۲–۳–۲ مقررات سازمان ملل متحد برای حمایت از نوجوانان محروم از آزادی
۳ اساسنامه دیوان کیفری بین المللی
۴ اسناد منطقه ای حقوق بشر
گفتار سوم: اساسی سازی حق بر فردی سازی قرارهای تامین کیفری
مبحث دوم: اصل تناسب قرار تامین کیفری
گفتار اول: مفهوم اصل تناسب
گفتار دوم: جایگاه اصل تناسب در فردی سازی قرار تامین
گفتار سوم: تناسب تامین به مثابه ابزار تامین در برابر کنشگران عدالت کیفری
گفتار چهارم: تناسب تامین؛ الزامی برای تساوی سلاح ها
گفتار پنجم: شاخص های تناسب تامین کیفری
گفتار ششم: رویه ی قضایی مراجع قضاییِ غیرایرانی در خصوص تناسب تامین
۱ انگلستان و ایالات متحده آمریکا
۲ رویه ی دیوان اروپایی حقوق بشر
۳ رویه ی دیوان کیفری بین المللی
فصل دوم: مبانی پیراحقوقی فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
مبحث اول: مبانی فلسفه ی کیفری
گفتار اول: نظریه ی عدالت رادیکال
گفتار دوم: نظریه ی منطق فازی
مبحث دوم: مبانی جرم شناختی
گفتار اول: مبنای جرم شناسی بالینی
۱ دیدگاه اصلاحی جرم شناسی بالینی
۲ نقش سنجش حالت خطرناک در فردی سازی قرار تامین
۳ انعکاس آموزه های بالینی در مقرراتِ مربوط به قرار بازداشت موقت
۱–۳ آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور
۲–۳ آیین نامه اجرایی بازداشتگاه های موقت
۳–۳ آیین نامه نحوه تفکیک و طبقه بندی زندانیان
گفتار دوم: مبنای جرم شناسی انتقادی
۱ جرم شناسی تعامل گرایی
۱–۱ مفهوم و دیدگاه تعامل گرایی در جرم شناسی
۲–۱ جایگاه آموزه های تعامل گرایی در فردی سازی قرارهای تامین کیفری
۲ جرم شناسی محکومان
گفتار سوم: مبنای جرم شناسی تخمینی
۱ اندیشه ناتوان سازی سیاست جنایی ریسک مدار
۲ جایگاه ریسک مداری در فردی سازی قرارهای تامین کیفری
۳ انعکاس دیدگاه تخمینی جرم شناسی در مقررات کیفری ایران
بخش دوم: آثار فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
فصل اول: آثار حقوقی فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
مبحث اول: آثار فردی سازی قرارهای تام–ین و نظ–ارت قضایی بر سیاس–ت گذاری کیفری
گفتار اول: آثار فردی سازی در مرحله ی تحقیقات مقدماتی
۱ وظایف نظارتی دادستان در خصوص قرار تامین کیفری
۲ فردی سازی قرار تامین در خصوص قرار تعلیق تعقیب
۳ فردی سازی قرار تامین در موارد استمهال از مقام قضایی
گفتار دوم: آثار فردی سازی در مرحله ی رسیدگی و صدور حکم کیفری
۱ تعیین اولیه قرار تامین کیفری توسط دادگاه کیفری
۲ فردی سازی قرار تامین در گذشت معلق و مشروط شاکی
۳ فردی سازی قرار تامین در موارد لوث و اجرای قسامه
۴ فردی سازی قرار تامین در خصوص محکوم علیه در انتظار قصاص
۵ فردی سازی قرار تامین در تعویق صدور حکم
۶ فردی سازی قرار تامین در اعمال نظام نیمه آزادی
گفتار سوم: آثار فردی سازی در مرحله ی اجرای حکم
۱ صدور اولیه و تداوم فردی سازی قرار تامین کیفری در اجرای احکام
۲ فردی سازی قرار تامین در مرخصی محکوم علیه از مرخصی
۳ فردی سازی قرار تامین در موارد درمان خارج از زندان
۴ فردی سازی قرار تامین در کارآموزی و اشتغال خارج از زندان
۵ فردی سازی قرار تامین در آزادی محکوم علیه مالی
مبحث دوم: لزوم تعیین معیارهای فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
گفتار اول: معیارهای عینی(نوعی) ۱۷۸ ۱ معیارهای عینی ناظر بر جرم ارتکابی ۱۸۰ ۱–۱ جرایم توام با تامین خاص در قوانین کیفری ۱۸۰ ۱–۱–۱ جرایم غیرعمدی ۱۸۱ ۲–۱–۱ جرم صدور چک پرداخت نشدنی
۳–۱–۱ ارتشاء و اختلاس
۴–۱–۱ حوادث رانندگی
۵–۱–۱ جرایم نیروهای مسلح
۶–۱–۱ جرایم تعزیری درجه هفت و هشت
۲–۱ شدت جرم ارتکابی
۳–۱ اهمیت جرم ارتکابی
۲ معیارهای عینی ناظر بر مرتکب جرم
۱–۲ نوع مرتکب جرم
۱–۱–۲ اشخاص حقوقی
۲–۱–۲ روحانیون
۲–۲ سن مرتکب جرم
۱–۲–۲ کودکان و نوجوانان
۲–۲–۲ کهنسالان
۳–۲ جنسیت مرتکب جرم
۴–۲ دسترسی به مرتکب جرم و احتمال فرار یا مخفی شدن او
۵–۲ احتمال تبانی مرتکب جرم با دیگران و امحای آثار جرم
۶–۲ احتمال اخلال در نظم عمومی توسط مرتکب
۷–۲ سابقه ی متهم
۳ معیارهای عینی ناظر بر دلایل و اسباب اتهام
۴ معیارهای عینی ناظر بر بزه دیده
۱–۴ تامین جانی بزه دیده
۲–۴ جبران خسارت بزه دیده
۲ معیارهای ذهنی(شخصی)
۱–۲ صحت مزاج
۲–۲ شخصیت و حیثیت متهم
۳–۲ وضعیت بزه دیده
فصل دوم: آثار پیراحقوقیِ فردی سازی قرارهای تامین و نظارت قضایی
مبحث اول: آثار جرم شناختیِ فردی سازی قرارهای تامین کیفری
گفتار اول: پیشگیری از وقوع و تکرار جرم
۱ آثار قرار بازداشت موقت بر تکرار جرم توسط بزهکار
۲ آثار قرار بازداشت موقت بر وقوع و تکرار جرم توسط خانواده بزهکار
گفتار دوم: لزوم تشکیل پرونده شخصیتِ بزهکار
مبحث دوم: آثار جامعه شناختیِ فردی سازیِ قرارهای تامین کیفری
مبحث سوم: آثار شخصی و روان شناختیِ فردی سازی قرارهای تامین کیفری بر متهم
مبحث چهارم: آثار اقتصادی فردی سازیِ قرارهای تامین کیفری
مبحث پنجم: آثار فردی سازیِ قرار تامین کیفری بر جامعه
گفتار اول: نگاه امنیت در فردی سازیِ قرارهای تامین کیفری
گفتار دوم: نقش بازداشت موقت در تهدید سلامت و اقتصاد جامعه
مبحث ششم: آثار فردی سازیِ قرارهای تامین کیفری بر کنشگران عدالت کیفری ۲۷۷ گفتار اول: آثار فردی سازی بر ضابطان دادگستری
گفتار دوم: آثار فردی سازی بر نظام قضایی
گفتار سوم: آثار فردی سازی بر نهاد تعقیب(دادسرا)
گفتار چهارم: آثار فردی سازی بر قضات دادگاه
نتیجه گیری
پیشنهادها
الف پیشنهادهای تقنینی
ب پیشنهادهای قضایی و اجرایی
منابع تحقیق
۱ منابع فارسی
الف کتب
ب مقالات
ج پایان نامه ها
۲ منابع لاتین
کلیدواژه ها
- فردی سازی
- قرار تامین
- قرار نظارت قضایی
- حالت خطرناک
- اصل تناسب