مبانی و ماهیت حقوقی قواعد آمره از نگاه کمیسیون حقوق بین‌الملل
مبانی و ماهیت حقوقی قواعد آمره از نگاه کمیسیون حقوق بین‌الملل نام مقاله ای است از سهیل گلچین و رضا موسی زاده که در شماره سه دوره پنجاه و دو (پاییز 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی تهران منتشر شده است.
چکیده
کمیسیون حقوق بین‌الملل که خود تدوینگر و توسعه‌دهندة مفهوم قاعدة آمره بود، اکنون در سلسله گزارش‌های اخیر و در مواجهه با دکترینی که در سالیان توسط اندیشمندان حقوق و محاکم قضایی پردازش شده، موضع میانه‌‌ای را اتخاذ کرده است؛ از یک سو با مبنا قرار دادن مادة 53 کنوانسیون حقوق معاهدات 1969، قواعد آمره را بر پذیرش و شناسایی توسط دولت‌های جامعة بین‌المللی در کلیت خود منوط کرده و مبنای الزام‌آوری آن را ارادة دولت‌ها دانسته است. از سوی دیگر، سرشت قواعد آمره را جهان‌شمول، برتر و تضمین‌کنندۀ ارزش‌های بنیادین جامعة بین‌المللی تشخیص داده است که می‌تواند بر ارادة دولت‌ها اعمال محدودیت کند. در این مقاله با تجزیه‌وتحلیل گزارش سال 2016 کمیسیون و مخبر ویژة آن، به این پرسش اساسی پرداخته شده که ماهیت قواعد آمرة بین‌المللی بر کدام مبانی نظری استوار است و سرشت حقوقی این قواعد را کدام عناصر اساسی تشکیل می‌دهد؟ وجه تمایز این اثر با دیگر آثار علمی در زبان فارسی، پرداختن به جدیدترین گزارش کمیسیون دربارة قواعد آمره و تجزیه‌وتحلیل و نقد آن از رهگذری تازه است؛ به‌نحوی که تلاش شده است تحولات نظری کمیسیون از سال 1969 تا کنون لحاظ شود.
کلیدواژه‌ها
- حقوق بین الملل
- حقوق ارادی
- حقوق طبیعی
- قواعد آمره
- کمیسیون جامعه بین المللی