مبانی کیفرزدایی در قانون مجازات اسلامی 1392 و چالش های فرا روی آن

عنوان	مبانی کیفرزدایی در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و چالش های فرا روی آن
رشته	حقوق کیفری و جرم شناسی
دانشجو	گلناز مرادی پسند
استاد راهنما	تهمورث بشیریه
استاد مشاور	حسین غلامی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

مبانی کیفرزدایی در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و چالش های فرا روی آن عنوان رساله ای است که توسط گلناز مرادی پسند، با راهنمایی تهمورث بشیریه و با مشاوره حسین غلامی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل دفاع گردید.

چکیده

حقوق جزا در طول حیات خود و متاثر از مکاتب کیفری مختلفی که ظهور نمودند، تحولات بسیاری راذپشت سر گذاشته است و در این مدت نیز با استفاده از سازوکارهای کیفری درصدد پاسخ به جرایم برآمده است. رویکرد پاسخ دهی به گونه ای بوده که تا مدت ها سیاست گذاران جنایی با سخت گیری نسبت به پدیده مجرمانه، درصدد ارایه راه حل هایی برای کنترل جرایم بودند. لیکن تجربه حکایت از آن دارد که این سیاست در کاهش و کنترل جرایم موفق نبوده است. در نتیجه با تغییر الگوهای پاسخ دهی به جرایم، راهبردهای پس روی سیاست جنایی و نشان دادن انعطاف از سوی نظام عدالت کیفری با تکیه بر عقاید مکتب دفاع اجتماعی نوین شکل گرفت و در این میان کیفرزدایی به عنوان یکی از این راهبردها و با هدف سبک بار کردن نظام عدالت کیفری، اعطای فرصت اصلاح به مجرم، جبران خسارت بزه دیده به علت اینکه وصف مجرمانه عمل را تغییر نداده اما سعی در در زدودن و یا کاستن از شدت یا میزان مجازات ها دارد در قلمرو حقوق کیفری پذیرفته شده و مورد استقبال سیاستگذاران جنایی قرار گرفته است. مسلما علت این پذیرش وجود اصول و مبانی متعددی چون مبانی نظری،شرعی،اخلاقی،حقوقی و اقتصادی است که ضرورت این سیاست را توجیه می نماید و موجب گشته تا قانونگذار کشور ایران نیز با تاکید بر ضرورت کیفرزدایی به پیش بینی نهادهای کیفرزدا در قالب حذف کیفر یا تعدیل آنها بپردازد. لیکن از آنجا که هر سیاستی برای حصول موفقیت و نیل به اهداف اساسی آن با چالش هایی مواجه می باشد ،کیفرزدایی نیز از این امر مستثنی نبوده و با چالش ها و موانعی روبه رو می باشد. توسل بی رویه به مجازات ها و توسل به شدت عمل جزایی در سطوح مختلف تقنینی، فرهنگی ، اجرایی، سیاسی، قضایی، عدم تامین منابع مالی و انسانی برای اعمال نهادهای کیفرزدا، محدودیت های شرعی، اختیاری بودن اغلب نهادهای کیفرزدا و گاه تعارضات قانونگذار در انتخاب سیاست اتخاذی می باشد در این راستا لازم است با توجه به مزایای کیفرزدایی، نهادها و کارگزاران عدالت کیفری و همچنین مردم با خود سازماندهی و مشارکت فعال در کلیه سطوح موانع پیش رو را رفع نمایند.

ساختار و فهرست رساله

چکیده ۱ فصل اول:کلیات و طرح تحقیق ۲ مقدمه

الف– بیان مساله تحقیق

ب– اهداف تحقیق

ج–سوالات تحقیق

د– فرضیه های تحقیق:

ه– پیشینه تحقیق:

و–روش تحقیق:

ز–ساماندهی تحقیق

فصل دوم: مفاهیم ، مبانی و الگوهای کیفرزدایی

۲–۱ مفهوم کیفرزدایی:

۲–۲ انواع کیفرزدایی

۲–۲–۱ کیفرزدایی قانونی

۲–۲–۲ کیفرزدایی قضایی

۲–۲–

کیفرزدایی اجرایی

۲–۳ مبانی کیفرزدایی

۲–۳–۱ مبانی نظری

۲–۳–۱–۱دفاع اجتماعی

۲–۳–۱–۲ نظریه لیبرالیسم

۲–۳–۱–۳ نظریه جمهوری خواه

۲–۳–۱–۴ نظریه الغاء گرایی

۲–۳–۲ مبانی شرعی

۲–۳–۲–۱کیفرزدایی در قرآن

۲–۳–۲–۲ کیفرزدایی در سنت

۲–۳–۲–۳ مقاصد شریعت(ضرورات پنج گانه)

۲–۳–۲–۴ اصل رحمت و عدالت الهی

۲–۳–۲–۵ قواعد فقه ۵۰ ۲–۳–۳ مبانی اخلاقی

۲–۳–۳–۱ پیامدگرایی(توجیه اخلاقی کیفرزدایی)

۲–۳–۳–۲ غایتمندی انسان

۲–۳–۳–۳ احترام به آزادی

۲–۳–۳–۴ کرامت انسانی

۲–۳–۴ مبانی حقوقی

۲–۳–۴–۱ حق بر مجازات نشدن

۲–۳–۴–۲ موازین حقوق بشری

۲–۳–۵ مبنای اقتصادی

۲–۴ جایگاه کیفرزدایی در سیاست جنایی

۲–۵ ضرورت کیفرزدایی

۲–۶ راهبردهای هم سو با کیفرزدایی

۲–۶–۱ جرم زدایی

۲–۶–۲ قضازدایی

۲–۷ الگوهای مرتبط با کیفرزدایی

۲–۷–۱ الگوی حداقل مداخله

۲–۷–۲ الگوی عدالت ترمیمی

فصل سوم:جلوه های کیفرزدایی در قانون مجازات اسلامی۱۳۹۲ ۹۲ ۳–۱ سابقه کیفرزدایی در حقوق ایران

۳–۲ نهادهای کیفرزدای قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲

۳–۲–۱ کیفرزدایی با قابلیت حذف کیفر

۳–۲–۱–۱ معافیت از کیفر

۳–۲–۱–۲ تعویق صدور حکم

۳–۲–۱–۳ گذشت شاکی

۳–۲–۱–۴ عفو

۳– ۲–۲ کیفرزدایی با قابلیت تعدیل کیفر

۳–۲–۲–۱ نهاد تخفیف کیفر

۳–۲–۲–۱–۱ تخفیف قضایی

۳–۲–۲–۱–۲ تخفیف قانونی ۱۱۴ ۳–۲–۲–۱–۲–۱عذر همکاری ۱۱۴ ۳–۲–۲–۱–۲–۲ عذر ترک جرم

۳–۲–۲–۱–۲–۳ عذر خانوادگی

۳–۲–۲–۱–۲–۴ عذر اعانت

۳–۲–۲–۲ نظام نیمه آزادی

۳–۲–۲–۳ آزادی مشروط

۳–۲–۲–۴ مجازات های جایگزین حبس ۱۲۰ ۳–۲–۲–۴–۱ غیرکیفری سازی ۱۲۰ ۳–۲–۲–۴–۱–۱ دوره مراقبت

۳–۲–۲–۴–۱–۲ خدمات عمومی رایگان

۳–۲–۲–۴–۲ تبدیل حبس

۳–۲–۲–۴–۲–۱ جزای نقدی

۳–۲–۲–۴–۲–۲ جزای نقدی روزانه

۳–۲–۲–۴–۲–۳ محرومیت از حقوق اجتماعی

۳–۲–۲–۵ نظارت الکترونیک

۳–۲–۳ کیفرزدایی با قابلیت دوگانه(حذف و تعدیل)

۳–۲–۳–۱توبه ۱۳۴ ۳–۲–۳–۲–۱ تعلیق اجرای مجازات

۳– ۳کیفرزدایی از جرایم بر اساس طیف سنی ۱۴۰ ۳–۳–۱اطفال زیر

سال (کیفرزدایی مطلق)

۳–۳–۲نوجوانان

تا

سال (کیفرزدایی ناهمگون)

۳–۳–۳ نوجوانان

تا

سال (کیفرزدایی نسبی)

فصل چهارم چالش های فرا روی کیفرزدایی

۴–۱ کیفرگرایی

۴–۱–۱ کیفرگرایی فرهنگی

۴–۱–۲ کیفرگرایی اجرایی

۴–۱–۲–۱ نظریه پنجره های شکسته

۴–۱–۲–۲ نظریه تسامح صفر

۴–۱–۳ کیفرگرایی سیاسی

۴–۱–۳–۱ مناسبات قدرت

۴–۱–۳–۲ غلبه عوام گرایی کیفری

۴–۱–۴ کیفرگرایی تقنینی

۴–۱–۵ کیفرگرایی قضایی

۴–۲ محدودیت های شرعی

۴–۳ کمبود منابع مالی ، فنی و انسانی

۴–۴ رویکرد های متعارض قانونگذار

۴–۵ اختیاری بودن اعمال اغلب نهادهای کیفرزدا

نتیجه

پیشنهادها

منابع و مآخذ:

کلیدواژه ها

• کیفر،
• جالش ها
• کیفرزدایی
• نهادهای کیفرزدا