مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی در فقه امامیه و حقوق ایران

عنوان	مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی در فقه امامیه و حقوق ایران
رشته	حقوق خانواده
دانشجو	علی خالویی
استاد راهنما	مهدی رشوند بوکانی
استاد مشاور	سید عباس تولیت
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی در فقه امامیه و حقوق ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط علی خالویی، با راهنمایی مهدی رشوند بوکانی و با مشاوره سید عباس تولیت در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.

چکیده

در پژوهش حاضر مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران مورد بررسی قرار گرفته است و از یک طرف با بررسی منابع معتبر فقهی همچون آیات ، روایات ، اجماع فقهاو ... که دلالت بر مداخله عدول مومنین در امور حسبی دارد ، به دست آمده است که از دیدگاه فقه امامیه در صورت تعذر یا فقدان فقیه ، عدول مومنین جواز مداخله در امور حسبی را دارند . ازطرف دیگر با اشاره به مصادیق مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی مستند به قوانین موضوعه ، پذیرش این مداخلات از دیدگاه قانونگذار نیز مورد استنباط واقع شده است . به عبارت دیگر مداخلات اشخاص خصوصی در امور حسبی در کنار فقیه جامع الشرایط در فقه امامیه ودر کنار نهاد های حاکمیتی در حقوق موضوعه ، در موارد ضروری و محدود مورد پذیرش واقع شده است و ممنوعیت شرعی و قانونی نیز نسبت به این مداخلات به چشم نمی خورد . قابل ذکر است که این مداخلات واجد آثار حقوقی اعم از مدنی و کیفری نیز می باشد که در این پژوهش سعی شده است تا حد امکان به این آثار اشاره گردد .

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب چکیده ت فهرست مطالب ث مقدمه

فصل اول –مفاهیم

۱–مفهوم امور حسبی

۱–۱–حسبه در لغت

۲–۱–حسبه در اصطلاح

۱–۲–۱–حسبه در اصطلاح فقهی

۱–۱–۲–۱–امور حسبی از منظر فقه

۲–۱–۲–۱–مشخصه های امور حسبیه از دیدگاه فقها

۱–مطلوبیت امر نزد شارع و عدم رضایت به تعطیل نمودن آن

۲– فقدان متصدی برای این امور در شرع مقدس

۲–۲–۱–حسبه در اصطلاح حقوقی

۱–۲–۲–۱–امور حسبی از منظر حقوق

۲–۲–۲–۱–ماهیت امور حسبی

۲–مفهوم مداخله

۱–۲–تعریف مداخله و جایگاه این واژه در فقه امامیه و حقوق ایران

۱–۱–۲–تعریف مداخله

۱–۱–۱–۲–تعریف لغوی مداخله

۲–۱–۱–۲–تعریف اصطلاحی مداخله

۲–۱–۲–جایگاه واژه ی مداخله در فقه امامیه و حقوق ایران

۲–۲–انواع مداخله و بررسی حکم شرعی این مداخله

۱–۲–۲–انواع مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی

۱–۱–۲–۲–مداخلات مالی و غیر مالی

۲–۱–۲–۲–مداخلات قضایی و غیر قضایی

۲–۲–۲–بررسی حکم شرعی مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی

۳–۲–ویژگی های مداخلات اشخاص خصوصی در امور حسبی

۱–۳–۲–موقتی بودن این مداخلات

۲–۳–۲–فوری بودن این مداخلات

۳–۳–۲–ابتدایی بودن این مداخلات

۴–۳–۲–استثنایی بودن این مداخلات

۵–۳–۲–استقلالی بودن این مداخلات

۶–۳–۲–وجود این مداخلات در راستای تامین مصالح عمومی است

۷–۳–۲–حمایتی بودن این مداخلات

۸–۳–۲–عدم ضمان در این مداخلات

۴–۲–مقایسه مداخله ی اشخاص خصوصی در امور حسبی با مداخله ی نهاد های حاکمیتی

۱–۴–۲–فقدان تشریفات خاص در مداخلات اشخاص خصوصی

۲–۴–۲–فقدان متصدی خاص در مداخلات اشخاص خصوصی

۳–۴–۲–محدود بودن قلمرو مداخلات اشخاص خصوصی

۴–۴–۲–مباشرت اشخاص خصوصی در انجام امور حسبی

۳–مفهوم اشخاص خصوصی

۱–۳–اشخاص خصوصی از منظر فقه

۲–۳–اشخاص خصوصی از منظر حقوق

۳–۳–شرایط اشخاص خصوصی مداخله کننده ی در امور حسبی

۱–۳–۳–برخورداری از اهلیت استیفا

۲–۳–۳–اسلام

۳–۳–۳–عدالت

۴–۳–۳–توانایی در انجام امور حسبی

فصل دوم–مبانی مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی

۱–مبانی مداخله در قرآن کریم

۱–۱–آیه تعاون

۲–۱–آیات احسان ۵۰ ۳–۱–آیات راجع به حجر

۴–۱–آیات مسارعه

۵–۱–آیات داعی به خیر

۶–۱–آیات

سوره انعام و

سوره اسراء

۲–مبنای مداخله در سنت

۱–۲–روایات عام

۱–۱–۲–روایت اول

۲–۱–۲–روایات دوم و سوم

۲–۲–روایات خاصه

۱–۲–۲–روایت اول

۲–۲–۲–روایت دوم

۳–۲–۲–روایت سوم

۳–مبانی عقلی مداخله

۴–مداخله بر مبنای اجماع

۵–مبنای مداخله بر اساس قواعد لاضرر و لاحرج

۶–لزوم مداخله بر مبنای مصلحت

فصل سوم– مصادیق مداخله اشخاص خصوصی در امور حسبی در فقه و حقوق موضوعه

۱–اداره مال غیر

۲–اداره مال شخص غایب

۳–مهر و موم ترکه

۴–اطلاع رسانی به مراجع قضایی

۵–حفظ اموال متوفی

۶–شهادت حسبه

۷–دفاع از شخص عاجز

۸–جمع آوری و حفظ ادله وقوع جرم

۹–اقدامات درمانی پزشک

۱۰–اعلام جرم

۱۱–سرپرستی محجورین بدون سرپرست

۱۲–امر به معروف و نهی از منکر

فصل چهارم– قلمرو مداخلات اشخاص خصوصی در امور حسبی

۱–قلمرو مداخله بر مبنای محتسب و محتسب علیه

۲– قلمرو مداخله بر مبنای عملی که به عنوان حسبه انجام می شود

فصل پنجم :آثار مداخلات اشخاص خصوصی در امور حسبی

۱–آثار مداخله در حقوق کیفری

۱–۱–این مداخلات فاقد وصف کیفری می باشند

۲–۱–مداخلاتی که در حوزه حقوق جزا صورت می گیرند قابل ترتیب اثر کیفری می باشند

۳–۱– حمایت کیفری از مداخلاتی که مربوط به حوزه حقوق جزا می باشند

۴–۱–تجویز مداخله اشخاص خصوصی در فرایند رسیدگی کیفری

۲–آثار مداخله در حقوق مدنی

۱–۲–عدم ضمان

۲–۲–ایجاد حق اولویت برای مداخله کننده

۳–۲–امکان مطالبه مخارج ایام تصدی

نتیجه گیری و پیشنهادها

فهرست منابع و مآخذ

پیوست ها و ضمایم

کلیدواژه ها

• مداخله
• اشخاص خصوصی
• نهاد های حاکمیتی
• امور حسبی
• فقه امامیه
• حقوق ایران