مسوولیت کیفری تیم درمان از منظر فقه امامیه و حقوق افغانستان

عنوان	مسوولیت کیفری تیم درمان از منظر فقه امامیه و حقوق افغانستان
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمد باقر بصیری
استاد راهنما	مسعود مصطفی پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	جامعه المصطفی العالمیه

مسوولیت کیفری تیم درمان از منظر فقه امامیه و حقوق افغانستان عنوان پایان نامه ای است که توسط محمد باقر بصیری، با راهنمایی مسعود مصطفی پور در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.

چکیده

در دنیای صنعتی معاصر، شیوع انواع مختلف ویروس ها از جمله ویروس Covid–۱۹، بررسی مسوولیت کیفری تیم درمان و ابعاد مختلف آن را به موضوعی حایز اهمیت تبدیل کرده است؛ به ویژه هنگامی که در حوزه حقوق پزشکیِ تطبیقی (مثلا فقه امامیه و حقوق افغانستان) قرار گیرد. در همین رابطه، فقهای امامیه عموما پزشکان را در دو گروه پزشکان متخصص (حاذق) و پزشکان غیرمتخصص قرار داده و دامنه مسیولیت کیفری آن ها را متفاوت از یکدیگر ترسیم می کنند؛ به دین صورت که پزشک متخصص را زمانی دارای مسیولیت کیفری می دانند که جنایت وارده بر بیمار، محصول عمد یا تقصیر جزایی (بی احتیاطی و بی مبالاتی) او باشد، والا وی را ضامن نمی دانند؛ اما پزشک غیرمتخصص را در هرحالتی مسیول رفتار خویش بر می شمرند، اعم از آنکه عمد یا تقصیری در میان باشد یا خیر. مشابه این موضع، در حقوق کیفری افغانستان نیز پذیرفته شده است؛ لکن با لحاظ این نکته که قانون گذار افغانستان، علاوه بر مسیولیت کیفری و مدنی ِپزشک غیرمتخصص ، وی را موظف به پرداخت هزینه های درمانی بیمار نیز کرده است. در مورد اذن بیمار یا اولیاء وی نیز گفتنی است که میان فقه امامیه و حقوق افغانستان تفاوت چندانی به چشم نمی خورد؛ یعنی در هر دو، اصل بر آن است که بدون رضایت بیمار یا اولیاء، سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی، پزشکِ معالج حق طبابت ندارد، لکن در موارد فوری، مثل آنکه بیمار، بیهوش باشد یا به اولیاء و سرپرستان وی دسترسی نباشد، منعی برای درمان وجود ندارد. مثلا در بند (ج) ماده ۱۵۸و ماده ۴۹۷ مصوب ۱۳۹۲ ایران که منبعث از فقه امامیه است، اخذ رضایت یا برایت در موارد فوری و ضروری لازم دانسته نشده است و چنانچه پزشک برای نجات بیمار، طبق مقررات اقدام به معالجه نماید، کسی ضامن تلف یا صدمات وارده نمی باشد

ساختار و فهرست پایان نامه

مبحث اول– کلیات

۱– بیان مساله

۲– پیشینه تحقیق

۳– ضرورت تحقیق

۴– سوال های تحقیق

۱–۴– سوال اصلی:

۲–۴– سوا ل های فرعی:

۵– فرضیه های تحقیق

۱–۵– فرضیه سوال اصلی:

۲–۵– فرضیه های سوال های فرعی

۶– هدف تحقیق

۷– نوآوری تحقیق

مبحث دوم– مفهوم شناسی

گفتار اول: مسیولیت

بند اول: معنای لغوی

بند دوم: معنای اصطلاحی

۱– تعریف قرآنی

۲– تعریف فقهی

۳– تعریف حقوقی

مسوولیت در قانون افغانستان

گفتار دوم: کیفر

بند اول: معنای لغوی

بند دوم: معنای اصطلاحی

۱– تعریف فقهی

۲– تعریف حقوقی

گفتار سوم: مسوولیت کیفری

بند اول: معنای فقهی

بند دوم: معنای حقوقی

گفتار چهارم: تیم درمان

بند اول: تیم

۱– معنای لغوی

۲– معنای اصطلاحی

بند دوم: درمان

۱– معنای لغوی

۲– معنای اصطلاحی

مبحث سوم: مبانی شناسی

گفتار اول: جایز بودن طبابت در شریعت اسلامی

گفتار دوم: قاعده احسان

گفتار سوم: ضرورت

گفتار چهارم: اذن در معالجه و درمان

مبحث چهارم: پیشینه شناسی

گفتار اول: پیشینه درمان

بند اول: قبل از اسلام

بنددوم: بعد از اسلام

گفتار دوم: پیشینه مسیولیت کیفری پزشک

بند اول: در حقوق باستانی

مصریان قدیم

وضع بابلی ها

یهودیان

بند دوم: در حقوق افغانستان

فصل دوم: محدوده مسیولیت کیفری تیم درمان در جرایم عمدی مبحث اول: جنایات عمدیِ موجب قصاص یا دیه

گفتار اول: در فقه امامیه

بند اول: قبل از تولد (دوران جنینی)

۱– ریشه سقط جنین

۲– نوع شناسی سقط جنین

الف – سقط جنین طبیعی:

ب– سقط جنین جنایی:

پ– سقط جنین درمانی:

ت– سقط جنین ضرب های:

۳– محدوده مسیولیت کیفری تیم درمان

الف– حیات قبل از دمیدن روح:

ب– بعد از دمیدن روح:

بند دوم: بعد از تولد

۱– سبب حسی:

۲– سبب شرعی:

۳– سبب عرفی:

۱– تاثیر سبب قابل پیشبینی باشد:

۲– مسبب، سبب را ایجاد کرده باشد:

۳– سبب اقوی باشد:

۴– تاثیر سبب و مباشر یکسان باشد:

۵– سبب و مباشر هردو قصد اتلاف را داشته باشند:

گفتار دوم: در حقوق افغانستان

بند اول: قبل از تولد (دوران جنینی)

بند دوم: بعد از تولد

۱– سبب، محرک مباشر باشد:

۲– مباشر و سبب هردو برای وقوع رفتار مجرمانه تبانی کنند:

۳– سبب با مباشر در بخش از وقوع جرم با داشتن علم کمک کند:

بند سوم: ضمان شخص حقیقی:

بند چهارم: ضمان شخص حکمی

مبحث دوم: جرایم تعزیری

گفتار اول: افشاء اسرار بیمار در فقه امامیه

گفتار دوم: افشاء اسرار در حقوق افغانستان

فصل سوم: محدوده مسیولیت کیفری تیم درمان در جرایم غیرعمدی مبحث اول: تقصیر تیم درمان در فقه امامیه و محدوده مسیولیت آن ها

گفتار اول: مسیولیت کیفری

گفتار دوم: مسیولیت مدنی

بند اول: عدم اخذ برایت از بیمار یا ولی وی

۱– نظر غیرمشهور فقهای امامیه

۲– نظر مشهور فقهای امامیه

الف– قاعده اتلاف

ب– قاعده تسبیب

پ– قاعده لاضرر

ت– قیاس اولویت

ث– جلوگیری از هدر رفتن خون مسلمان

ج– اجماع فقهای شیعه

بند دوم: اخذ برایت از بیمار یا ولی وی

۱– نظر غیرمشهور فقهای امامیه

۲– نظر مشهور فقهای امامیه

مبحث دوم: تقصیر تیم درمان در حقوق افغانستان و محدوده مسیولیت آن ها

گفتار اول: مسیولیت کیفری تیم درمان در حقوق افغانستان

یک– اِسناد مادی:

دو– اِسناد معنوی:

ضمان کیفری تیم پزشک از منظر قانون افغانستان

گفتار دوم: مسیولیت مدنی

نتیجه گیری

فهرست منابع

الف) منابع فارسی

ب) منابع عربی

کلیدواژه ها

• مسوولیت کیفری
• تیم درمان
• رضایت
• برایت