مسیولیت بین المللی دولت های منشا بیماری کووید–19 در قبال شیوع جهانی آن

عنوان	مسیولیت بین المللی دولت های منشا بیماری کووید–۱۹ در قبال شیوع جهانی آن
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	محمدجواد حیدریان دولت آبادی
استاد راهنما	علی نواری
استاد مشاور	محمدوزین کریمیان
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

مسیولیت بین المللی دولت های منشا بیماری کووید–۱۹ در قبال شیوع جهانی آن عنوان پایان نامه ای است که توسط محمدجواد حیدریان دولت آبادی، با راهنمایی علی نواری و با مشاوره محمدوزین کریمیان در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دفاع گردید.

چکیده

بیماری هایی با قابلیت همه گیری، ابعاد بسیار متنوعی را پیش روی جامعه بین المللی می–گشایند. کووید–۱۹، مانند برخی واژگان یونانی، دوسرمعنا دارد؛ هم تاج و هم هاله. این ویروس با دنیاگیری خود در چند سال گذشته خسارات بسیاری برجای گذاشته است. بررسی مسیولیت بین المللی دولت ها اعم از دولت منشا و دولت های میزبان این بیماری خانمان سوز در حقوق بین الملل به عنوان یک دغدغه اساسی مطرح بوده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی–تحلیلی و استفاده از روش کتابخانه ای در راستای پاسخ به این پرسش اساسی است که مسیولیت بین المللی دولت های منشا بیماری کووید–۱۹ در قبال شیوع جهانی آن بیماری چگونه تحقق خواهد یافت؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که فارغ از مجری بودن نسبی مبانی نظری مسیولیت بین المللی دولت ها در حقوق بین الملل در این خصوص، چنانچه دولت چین به عنوان قطعی ترین عامل شیوع ویروس، طبق مقررات حقوق بین الملل به تعهدات و وظایف خود عمل می کرد، این بیماری با روند تصاعدی گسترش این ویروس رو به رو آسیب های جبران ناپذیری را در سطح بین المللی موجب نمی شد؛ البته اقدامات سایر دولت ها نیز در این باره قابل تامل است و بحث مسیولیت مشترک را می توان مطرح کرد؛ علاوه بر پرداختن به ابعاد مبنایی موضوع، از دید اثباتی نیز طرح دعوای در دیوان بین المللی دادگستری، امکان سنجی گردیده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه

۱ بیان مسیله

۲ اهمیت و ضرورت تحقیق

۳ اهداف تحقیق

۴ سوال های تحقیق

۵ فرضیه های تحقیق

۶ پیشینه تحقیق

۷ روش تحقیق

۸ روش گردآوری تحقیق و تحلیل اطلاعات

۹ نوآوری تحقیق

۱۰ محدودیت های تحقیق

فصل اول مفاهیم و کلیات

۱–۱ تعریف مفاهیم و متغیرهای اصلی تحقیق

۱–۱–۱ مسیولیت بین المللی

۱–۱–۲ کووید–۱۹

۱–۱–۳ مسیولیت مشترک

۱–۱–۴ دولت

۱–۱–۵ بیوتروریسم

۱–۲ نگاهی به نظریات مسیولیت بین المللی

۱–۲–۱ نظریه مسیولیت ذهنی (مبتنی بر خطا)

۱–۲–۲ نظریه مسیولیت عینی (مبتنی بر خطر)

۱–۲–۳ نظریه مسیولیت برای اعمال منع نشده

۱–۳ آثار مسیولیت بین المللی

۱–۳–۱ جلب رضایت زیان دیده

۱–۳–۲ عدم تکرار عمل متخلفانه بین المللی

۱–۳–۳ پرداخت غرامت

۱–۴ حقوق بین الملل قابل اعمال در مورد شیوع ویروس کووید–۱۹

الف فرضیه منشا طبیعی ویروس کووید–۱۹

ب فرضیه مصنوعی بودن ویروس کووید–۱۹

ج منشا کووید–۱۹ ویروس؛ همچنان در ابهام

د فرضیه بیوتروریسم بودن شیوع ویروس کووید–۱۹

ه ممنوعیت بیوتروریسم و کاربرد سلاح های بیولوژیکی در حقوق بین الملل

۱–۵ ارکان مسیولیت بین المللی در مواجهه با کووید–۱۹ ویروس

۱–۵–۱ رفتار متخلفانه بین المللی دولت

۱–۵–۱–۱ عمل متخلفانه یا زیان بار

۱–۵–۱–۲ نقض عمل متخلفانه بین المللی

۱–۵–۲ انتساب مسیولیت بین المللی به دولت ها

۱–۵–۳ مستندات حقوقی ادعا

۱–۵–۴ مدعی احتمالی یا خواهان دعوا

۱–۶ طرح مسیولیت مشترک بین المللی دولت ها:

فصل دوم انتساب

۲–۱ انتساب عمل متخلفانه به دولت(ها)

۲–۲ حق حیات و بیماری های همه گیر

۲–۳ الزامات حق بر سلامت

۲–۳–۱ مفهوم حق بر سلامت

۲–۳–۲ حق بر سلامت در اسناد بین المللی

۲–۳–۳ عناصر حق بر سلامت

۲–۳–۴ نقش حاکمیت دولتی در تضمین حق بر سلامت

۲–۴ طرح مسیولیت بین المللی اشخاص حقوقی متخلف

۲–۵ همکاری های بین المللی و بهداشت و سلامتی

۲–۶ اصل تلاش بایسته در حقوق بین الملل

۲–۷ نهاد مسیولیت محض دولت

۲–۸ ارگان های دولتی و نقض تعهدات

۲–۹ خسارات قابل جبران کووید–۱۹

۲–۹–۱ رابطه سببیت

۲–۹–۲ عامل انتساب

۲–۹–۳ اهداف مورد خسارت

الف لطمه به حیات یا آسیب شخصی

ب خسارات اقتصادی

۲–۱۰ عوامل رافع مسیولیت

۲–۱۰–۱ فورس ماژور

۲–۱۰–۲ اضطرار

۲–۱۰–۳ ضرورت

۲–۱۱ امکان سنجی اثبات مسیولیت بین المللی

جمع بندی فصل دوم

فصل سوم عمل متخلفانه بین المللی

۳–۱ سیر تاریخی کووید–

۱۱۳ ۳–۲ پیشینه کنترل بیماری های عالمگیر در نظام حقوق بین الملل

۳–۳ رژیم حقوقی مقررات بهداشتی بین المللی ۲۰۰۵

۳–۴ سیر تکاملی مقررات بهداشتی بین المللی قبل از سال ۲۰۰۵

۳–۵ تعهدات دولت ها بر اساس مقررات بهداشتی بین المللی ۲۰۰۵

۳–۵–۱ تعهدات مرتبط با اطلاعات بیماری های همه گیر و پاسخ بهداشت عمومی

۳–۵–۱–۱ ایجاد، تقویت و حفظ آمادگی در ظرفیت های ملی

۳–۵–۱–۲ الزامات گزارش دهی و تایید رویدادها

۳–۵–۲ تعهدات مرتبط با اتخاذ اقدامات ضروری در مبادی مرزی، بنادر و فرودگاه ها ترددهای بین المللی

۳–۵–۲–۱ ظرفیت سازی و ارایه اطلاعات

۳–۵–۲–۲ صدور گواهی و بنادر مجاز دولت های عضو

۳–۵–۳ تعهدات مرتبط با اتخاذ اقدامات بهداشتی مربوط به مسافران و وسایل نقلیه

۳–۵–۳–۱ اقدامات مربوط به ورود و خروج دولت های عضو

۳–۵–۳–۲ رعایت حقوق بشر مسافران دولت های عضو

۳–۶ موضوع قرنطینه و نقض تعهدات

۳–۷ اجرا و اعمال مسیولیت دولت

جمع بندی فصل سوم

فصل چهارم تحقق مسیولیت بین المللی دولت های منشا

۴–۱ بازار حیوانات وحشی ووهان چین

۴–۲ زیان های همه گیری کووید–۱۹

۴–۳ تعهدات معاهداتی در بیماری های همه گیر و نقض آن توسط دولت چین

۴–۳–۱ تعهد به اطلاع رسانی به سازمان بهداشت جهانی

۴–۳–۲ تعهد به مشورت با سازمان بهداشت جهانی

۴–۳–۳ تعهد به پاسخگویی به سازمان بهداشت جهانی

۴–۴ تعهدات غیرمعاهداتی درخصوص بیماری های همه گیر

۴–۵ اقامه دعوی در دیوان بین المللی دادگستری

۴–۵–۱ دعوای ترافعی

۴–۵–۲ نظر مشورتی

۴–۶ اقامه دعوا در دیوان بین المللی کیفری

۴–۷ نمونه هایی از اقامه دعوا در سایر مراجع نسبت به چین

۴–۷–۱ ایالات متحده

۴–۷–۲ ایتالیا

۴–۷–۳ هند

۴–۷–۴ مصر

۴–۸ کووید–۱۹؛ به مثابه عذر برای دولت ها؟

۴–۸–۱ قواعد اولیه

۴–۸–۲ قواعد ثانویه

۴–۹ قطعی بودن مسیولیت دولت منشا نخستین: چین

جمع بندی فصل چهارم

فصل پنجم نتایج و پیشنهادها

۵–۱ نتایج اصلی

۵–۲ نتایج فرعی

۵–۳ پیشنهادها

منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• مسیولیت بین المللی
• کووید–۱۹
• بیماری های همه گیر
• مسیولیت مشترک
• اقدامات مقتضی