مسیولیت بین المللی ناشی از وضع و اعمال تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران
 | |
| عنوان | مسیولیت بین المللی ناشی از وضع و اعمال تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل عمومی |
| دانشجو | زینب فرهمندزاد |
| استاد راهنما | سید قاسم زمانی |
| استاد مشاور | همایون حبیبی، آرامش شهبازی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
مسیولیت بین المللی ناشی از وضع و اعمال تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران عنوان رساله ای است که توسط زینب فرهمندزاد، با راهنمایی سید قاسم زمانی و با مشاوره همایون حبیبی و آرامش شهبازی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
تحریم در روابط بین الملل ابزاری برای تغییر رفتار و یا سیاست نامطلوب یک دولت است. هدف از تحریم های اقتصادی، دستیابی به اهداف سیاسی، اقتصادی و ایدیولوژیک می باشد و مقصود ابتدایی آنها محدودسازی تجارت خارجی و ارتباطات مالی کشور هدف است که در نهایت دولت واضع تحریم را به اهداف سیاست خارجی خود برساند. بنابراین دولت هدف در اثر محدودیت دسترسی به منابع اقتصادی که تجارت برون مرزی یکی از مهمترین آن ها می باشد، یک شریان اصلی که نیازهای مادی جامعه از آن طریق برآورده می شود را از دست می دهد و عدم وجود ثروت موجب آن خواهد شد که منابع لازم جهت پیشبرد اهداف حقوق بشری موجود نباشد. در این بین کشور ایالات متحده امریکا به عنوان یکی از قدرتمندترین قطب های اقتصادی جهان امروز، اولین پرچمدار استعمال تحریم اقتصادی بوده و آن را بارها برای دستیابی به اهداف سیاست خارجی و امنیت ملی خود، از جمله در مورد جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار داده است. این در حالی است که تحریم های یکجانبه در برخی موارد مانند تحریم های مالی و بانکی کشور هدف، در عمل باعث ممانعت از انتقال ارز و درنتیجه کمبود شدید غذا و داروهای حیاتی برای شهروندان کشور هدف می گردد و حقوق بنیادین بشری مانند حق حیات و حق بر سلامت را از آنان سلب می نماید. تحریم های ثانویه نیز به علت ماهیت فراسرزمینی که دارند، همواره محل مناقشه بوده اند. در این میان چند پرسش جدی مطرح می شود؛ نخست آن که آیا تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران مشروع هستند یا خیر؟ بر فرض عدم مشروعیت تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران خارج از سیستم تحریم های شورای امنیت طبق فصل هفتم منشور ملل متحد، مسیولیت بین المللی ناشی از وضع و اعمال این نوع از تحریم ها به چه صورت احراز خواهد شد؟ و در نهایت این که دولت ایران و قربانیان تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران چگونه می توانند احقاق حق نمایند و خسارات آنان چگونه جبران پذیر است؟ پژوهش پیش رو با استفاده از روش تحلیلی– توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی چنین نتیجه می گیرد که پاسخ پرسش های فوق در بستر تحلیل چرایی عدم مشروعیت تحریم ها از جهت نقض حقوق بنیادین بشر شهروندان ایرانی و نظام مسیولیت بین المللی دولت ها قابل دستیابی هستند. نتیجه ای که از این تحلیل ها حاصل شده است، بر مسیولیت بین المللی دولت آمریکا ناشی از وضع و اعمال تحریم های یکجانبه خارج از سیستم تحریم های شورای امنیت طبق فصل هفتم منشور، به علت نقض قاعده آمره مانند نقض حق حیات ناشی از کمبود غذا و دارو در اثر تحریم های یک جانبه تاکید می نماید.
ساختار و فهرست رساله
کلیات پژوهش
مقدمه
بیان مساله
هدف اصلی
اهداف فرعی
سوال اصلی
سوال های فرعی
فرضیهها
تعاریف
پیشینه بررسی موضوع در ایران و جهان
روششناسی و شیوه و ابزار گردآوری اطلاعات
مشکلات پژوهش
سازماندهی تحقیق
بخش اول: تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران مفاهیم، مبانی و گونه شناسی
مقدمه
فصل اول– تعاریف و مفاهیم اساسی مربوط به تحریم
فصل دوم– مبانی قانونی وضع تحریم در ایالات متحده
فصل سوم– فرایند وضع و اعمال تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران
گفتار اول– سیر تحول تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران
گفتار دوم– تحریم های مربوط به تروریسم و اقدامات بی ثبات کننده
گفتار سوم– تحریم های مالی و بانکی
گفتار چهارم– تحریم های مربوط به سلاح های کشتار جمعی، موشک و تسلیحات متعارف
فصل چهارم– استدلالات امریکا در کاربرد تحریم
گفتار اول– تحریم یکجانبه به عنوان عاملی برای حفاظت از منافع اساسی امنیتی
گفتار دوم– اقدامات متقابل
بند اول– اقدامات متقابل در حقوق بین الملل
بند دوم– هدف و محدودیت های اقدام متقابل
بند سوم–رعایت اصل تناسب
یافتهها
بخش دوم: مسیولیت بین المللی تحریم های یکجانبه، مبانی و ماهیت
مقدمه
فصل اول– تعریف و ماهیت مسیولیت بین المللی
فصل دوم– مسیولیت ناشی از تحریم های یکجانبه
گفتار اول– تحریم های یکجانبه؛ قانونی یا غیر قانونی؟
گفتار دوم– تحریم های یکجانبه اقتصادی و حقوق بین الملل
بند اول–تعهدات آمریکا در برابر ایران به موجب بیانیه های الجزایر
بند دوم– مفهوم مداخله
گفتار سوم– موضع گیری بین المللی در قبال تحریم های یکجانبه
گفتار چهارم– ماهیت اقدامات قهری یکجانبه
گفتار پنجم– نقش حمایتی جامعه بین المللی
فصل سوم– مسیولیت ناشی از تحریم های یکجانبه؛ مسیولیت مدنی یا کیفری؟
فصل چهارم– مسیولیت بین المللی کشورهای عضو سازمان های بین المللی
گفتار اول– مسیولیت کشورهای عضو سازمان های بین المللی ناشی از تصمیمات سازمان های بین المللی
گفتار دوم– مسیولیت بین المللی دولت ها ناشی از تصمیمات خارج از حوزه تصمیمات سازمان های بین المللی
گفتار سوم– بعد دیگر مسیولیت بین المللی دولتها
فصل پنجم– مسیولیت ناشی از تحریم ها؛ مسیولیت فردی یا مشترک؟
گفتار اول– شقوق مسیولیت مشترک
گفتار دوم– سهم بندی مسیولیت اسباب حقوقی
گفتار سوم– شیوه های توزیع مسیولیت بین المللی
گفتار چهارم– مسیولیت تضامنی
گفتار پنجم– رویه قضایی
فصل ششم – جبران خسارات برای قربانیان اقدامات قهری یکجانبه
فصل هفتم– روش های جبران برای کشورهای متاثر از اقدامات قهری یکجانبه
گفتار اول– رسیدگی به غرامات در دیوان بین المللی دادگستری
گفتار دوم– جبران خسارات درسازمان تجارت جهانی
فصل هشتم– شیوه های جبران خسارات اشخاص حقیقی و حقوقی متاثر از اقدامات قهری یکجانبه
یافته ها
بخش سوم: امکان سنجی رجوع به ساز و کارها و محاکم حقوقی
مقدمه
فصل اول– ساز و کارهای ملی (اقامه دعوای مسیولیت مدنی علیه دولت های خارجی در محاکم داخلی)
فصل دوم– ساز و کارهای منطقه ای
گفتار اول– دیوان دادگستری اروپا
گفتار دوم– دادگاه اروپایی حقوق بشر
فصل سوم– راهکارهای موجود درموافقتنامه های سرمایه گذاری
فصل چهارم– ساز و کارهای معاهدات حقوق بشری
فصل پنجم– ساز و کارهای موجود درمعاهدات مودت
فصل ششم– ساز و کارهای سازمان تجارت جهانی
فصل هفتم– طرح شکایت از طریق نهادهای مدنی
فصل هشتم– راهکارهای احقاق حق بر اساس موضوع تحریم های وضع و اعمال شده علیه ایران
گفتار اول– ساز و کارهای احقاق حق قربانیان تحریم ها در حوزه فعالیت های پولی و مالی
گفتار دوم– ساز و کارهای احقاق حق قربانیان تحریم های حوزه حمل و نقل
گفتار سوم– ساز و کارهای احقاق حق قربانیان تحریم ها در حوزه صنعت نفت و گاز
گفتارچهارم– ساز و کارهای احقاق حق قربانیان تحریم ها در حوزه تامین غذا و دارو
گفتار پنجم: ساز و کارهای احقاق حق قربانیان تحریم اشخاص حقیقی
یافته ها
بخش چهارم: اقدامات جمهوری اسلامی ایران در محاکم داوری و قضایی بین المللی
مقدمه
فصل اول– اقامه دعوای ایران علیه ایالات متحده امریکا دردیوان داوری دعاوی ایران– ایالات متحده
گفتار اول– دادخواست علیه مداخله ایالات متحده در امور ایران
مبحث اول– مداخله مستقیم و غیرمستقیم سیاسی از طریق اقدامات اقتصادی
بند اول– دامنه مداخله در حقوق بین الملل
بند دوم– عهدنامه مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی میان ایران و ایالات متحده
بند سوم– اصل غیرقابل قبول بودن تسری صلاحیت داخلی دولتها به خارج از مرزها
بند چهارم– اصل حسن نیت
بند پنجم– اصل مسیولیت بین المللی دولتها
گفتاردوم– دفاعیه ایالات متحده
بند اول– عملیات برای جلوگیری از ارسال اسلحه
بند دوم– قرار دادن ایران در لیست تروریسم
بند سوم– ممنوعیت صدور اجزاء سلاحهای شیمیایی
بند چهارم– دستور ریاست جمهوری ۱۲۶۱۳
بند پنجم– قانون ۱۹۹۲ درباره عدم تکثیر سلاحهای ایران و عراق
بند ششم– کمک به روسیه
بند هفتم– کمک به موسسات مالی بین المللی
بند هشتم– دستور ریاست جمهوری ۱۲۹۵۹
بند نهم– قانون ۱۹۹۶ مجازات ایران و لیبی
گفتار سوم–پاسخ های ایالات متحده به ادعاهای خواهان
گفتار چهارم– پاسخ خواهان (ایران) به ادعاهای امریکا
بند اول– قانون تحریم ایران و لیبی
بند دوم– قانون تحریم ایران و لیبی تمدید قانون ۲۰۰۱
بند سوم– ILSA ناقض پاراگرافهای
و
بیانیه عمومی است
فصل دوم– طرح دعوای ایران علیه آمریکا در دیوان بین المللی دادگستری
گفتار اول– پیشینه موضوع
گفتار دوم– صلاحیت ظاهری دیوان
گفتار سوم– وجود یک اختلاف در خصوص تفسیر یا اجرای عهدنامه مودت
گفتار چهارم–حقوقی که حمایت از آن خواسته شده و اقدامات درخواست شده
گفتارپنجم– خطر آسیب غیر قابل جبران و فوریت
گفتار ششم– نتیجه گیری و اقداماتی که باید اتخاذ شود
گفتار هفتم– ملاحظاتی در تحلیل ایرادات ایالات متحده و رای صلاحیتی دیوان
گفتار هشتم– ملاحظاتی در تحلیل دستور موقت دیوان
گفتار نهم– آثار حقوقی خروج ایالات متحده امریکا از عهدنامه مودت ۱۹۵۵ و تاثیر آن بر فرایند دادرسی دیوان
بند اول– قواعد عمومی خروج از معاهدات
بند دوم– صلاحیت دیوان پس از پایان اعتبار عهدنامه مودت
الف) مطالبه اجرای عین تعهدات ناشی از عهدنامه مودت
ب) مطالبه خسارات ناشی از نقض تعهدات عهدنامه
ج) مطالبه اجرای عین تکالیف موضوع دستور موقت
د) مطالبه خسارات ناشی از نقض تکالیف موضوع دستور موقت
بند سوم– اقامه دعوا از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی علیه ایالات متحده امریکا
بند چهارم– اثر دستور موقت دیوان پس از پایان اعتبار عهدنامه مودت
یافته ها
نتایج پژوهش و پیشنهادات
فهرست منابع
– فارسی
الف)کتاب ها
ب) مقاله ها
ج) نشست ها
ه) سایتها
– انگلیسی
– فرانسوی
کلیدواژه ها
- تحریم های یکجانبه
- ایالات متحده آمریکا
- جمهوری اسلامی ایران
- مسوولیت بین المللی
- نقض حقوق اساسی بشر
- جبران
- دیوان بین المللی دادگستری