مشروعیت استفاده از زور در عراق از دیدگاه حقوق بینالملل
مشروعیت استفاده از زور در عراق از دیدگاه حقوق بینالملل نام مقاله ای از محمود جلالی است که در دوره صفر شماره یازدهم فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.
چکیده
آمریکا و متحدانش با تفسیر موسّع از ماده 51 منشور سازمان ملل متّحد، جنگ در افغانستان را به عملیات نظامی علیه عراق، تحت عنوان «دفاع مشروع بازدارنده یا پیشگیرانه» گسترش دادند. در این راستا از 11 سپتامبر 2001 تاکنون مسأله استفاده از زور و دفاع مشروع از جدی‌ترین موضوعات مورد بحث در میان متخصصان حقوق بینالملل بوده است. از نظر این مقاله به لحاظ حقوقی جنگ با عراق مشمول هیچ یک از موارد مشروع کاربرد زور در روابط بین الملل نیست، زیرا نه «حملهای» از طرف عراق به آمریکا صورت گرفته بود و نه حتی «خطر قریب الوقوعی» از ناحیه عراق وجود داشت تا دفاع مشروع به صورت «پیش دستانه» را توجیه کند و نه شورای امنیت چنین مجوزی را داده بود تا امنیت بین المللی ضرورت عملیات را ایجاب نماید. بدیهی است تحولات حقوق بینالملل برخاسته از ضرورتهاست و در رابطة «حقوق» و «سیاست» بین الملل نمیتوان تأثیر متقابل آنها را انکار کرد. در واقع هیچ کس نمیتواند به استقرار کامل موازین حقوق بینالملل در جامعه بینالمللی و وجود مدینة فاضله در چنین جامعهای اعتراف کند. از طرف دیگر «قدرت» را نمیتوان تنها عامل تعیینکننده در روابط بینالملل دانست و نقش «حقوق» را انکار نمود.
به نظر میرسد واقعه 11 سپتامبر نقطة عطف جدیدی در تحول و جهتگیری حقوق بینالملل است، زیرا بر اساس مقررات حقوق بینالملل کلاسیک نمیتوان در مورد مسائل طرح شدة جدید تصمیم قاطع گرفت. امّا واکنش به این تراژدی و حوادث پس از آن در جامعه بین المللی فقط در صورتی میتواند به تحولات مثبت حقوقی بینجامد که اقدامات و تدابیر اخذ شده منطقی و حتیالمقدور با اجماع بینالمللی بوده و با اصول مورد قبول این جامعه در تعارض نباشد.
کلیدواژه‌ها
- حقوق بین المل
- استفاده از زور
- یازده سپتامبر 2001
- دفاع مشروع
- عراق