مصونیت دولت‌ها در شبه‌جرم‌های فراسرزمینی: رویۀ دیوان اروپایی حقوق بشر و رویکرد مغایر چند کشور اروپایی
مصونیت دولت‌ها در شبه‌جرم‌های فراسرزمینی: رویۀ دیوان اروپایی حقوق بشر و رویکرد مغایر چند کشور اروپایی نام مقاله ای است از سیده ندا میرفلاح نصیری و سید قاسم زمانی و حاتم صادقی زیازی و علی توکلی طبسی که در شماره یک دوره پنجاه و دو (بهار 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
بر اساس قاعدۀ عام مصونیت دولت، هر دولتی متعهد است از اِعمال صلاحیت قضایی محاکم خود بر اَعمال و اموال سایر دولت‌ها اجتناب کند. در دکترین و رویۀ قضایی، مصونیت دولت اغلب تجلی اصل برابری دولت‌ها تلقی شده است. امروزه با طرح دعاویی علیه یک دولت در دادگاه‌های ملی داخلی برخی دولت‌ها و صدور حکم علیه دولت‌های خارجی حتی اجرای این احکام در زمینۀ شبه‌جرم‌های فراسرزمینی از یک سو و وضع قوانین و مقرراتی در جهت نقض مصونیت قضایی دولت‌های دیگر در برخی کشورها (آمریکا، کانادا و..) از سوی دیگر، موارد نقض این قاعدۀ کلی حقوق بین‌الملل بروز کرده است. دیوان اروپایی حقوق بشر نیز در رویۀ خود همسو با رویۀ قضایی بین‌المللی به‌طور صریح بر وجود مصونیت دولت‌ها به‌عنوان قاعدۀ عام در حقوق بین‌الملل صحه گذاشته و از طرفی قاعدۀ مصونیت دولت با رویۀ قضایی متناقض برخی دولت‌های اروپایی (یونان و ایتالیا) نیز با چالش مواجه شده است؛ که در این زمینه با تحلیل دعاوی مربوطه و رویۀ قضایی برخی محاکم ملی و دیوان اروپایی تأثیر این رویه بر قاعدۀ مصونیت دولت در زمینۀ شبه‌جرم‌های فراسرزمینی در حقوق بین‌الملل مورد بررسی و مداقه قرار می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
- اصل عدم مداخله در امور داخلی دولت ها
- دیوان اروپایی حقوق بشر
- شبه جرم
- صلاحیت دادگاه های ملی
- قضیه العدسانی
- قضیه سیویتلا
- قضیه فرینی
- کالوگروپولو
- مصونیت دولت
- مصونیت مطلق
- مک ال هینی