مطالعه بزه دیده شناسانه جرایم بدون بزه دیده در قلمرو مجازاتهای تعزیری و بازدارنده

عنوان	مطالعه بزه دیده شناسانه جرایم بدون بزه دیده در قلمرو مجازاتهای تعزیری و بازدارنده
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	قاسم علیزاده لاسکی
استاد راهنما	حسن شاه ملک پور خشکبیجاری
استاد مشاور	مجتبی جانی پور اسکلکی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه گیلان

مطالعه بزه دیده شناسانه جرایم بدون بزه دیده در قلمرو مجازاتهای تعزیری و بازدارنده عنوان پایان نامه ای است که توسط قاسم علیزاده لاسکی، با راهنمایی حسن شاه ملک پور خشکبیجاری و با مشاوره مجتبی جانی پور اسکلکی در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

جرایم بدون بزه دیده، به جرایمی اطلاق می شود که با وقوع آنها ضرر و صدمه عینی و ملموسی به شخص یا اشخاص معینی وارد نشده وفرد خاصی از وقوع آن بزه دیده نمی شود . با توجه به نقش روز افزونی که جرایم بدون بزه دیده در تعیین سیاست جنایی کشورها از جمله کشور ما دارند ، بررسی مفهوم این جرایم و ارتباط آنها با سایر مقوله های سیاست جنایی قابل تامل است. زیرا بسیاری از برنامه های سیاست جنایی تا حدود زیادی مبتنی بر بهترین راه ترمیم خسارات وارد بر بزه دیده تنظیم شده است و این سیاستها در مورد جرایم بدون بزه دیده به دلیل ویژگیهای آنها قابل اجراء نیست . جرایم بدون بزه دیده به دلیل ویژگیهایی از قبیل : بالا بودن رقم سیاه ، فقدان شاکی خصوصی ، متضرر نشدن مستقیم اشخاص ثالث، ارتکاب این جرایم در خلوت ، فقدان اجماع یا اتفاق نظر درباره جرم بودن این رفتارها و ... آثار و چالشهایی را در قلمرو سیاست جنایی به دنبال دارد. بعضی از این چالشها که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از : ۱– آمار جنایی مربوط به این جرایم به دلیل نرخ پایین موارد دستگیری و به تبع آن بالا بودن رقم سیاه از کمترین اعتبار برخوردار است. ۲– در این جرایم به دلیل فقدان شاکی خصوصی ، دعوای کیفری به ندرت به جریان می افتد ۳– از آنجا که بیشتر این جرایم با رضایت طرفین درگیر در جرم ارتکاب می یابند پیشگیری از آنها به دلیل عدم تمایل افراد درگیر در جرم از موفقیت چندانی برخوردار نیست. ۴– فقدان بزه دیده در این جرایم، سیستم عدالت ترمیمی را که مبتنی بر جبران و ترمیم خسارت بزه دیده است ، غیر قابل اجراء می سازد.با وجود ویژگیهای جرایم بدون بزه دیده، مصادیق آنها در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران بسیار گسترده است که در این تحقیق علاوه بر بیان مصادیق این جرایم در نظام حقوقی ایران، مبانی آنها نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. لذا با توجه به ویژگیهای این جرایم و آثار و چالشهایی که جرم انگاری اینگونه اعمال و رفتارها به دنبال دارد به دلیل احتراز از معایب جرم انگاری های افراطی که نوعی مداخله بیش از حد در حریم خصوصی اشخاص می باشد و عدم موفقیت حقوق کیفری در باز دارندگی از این جرایم ، جرم زدایی از آنها ضروری است . زیرا جرم تلقی کردن آنها منطقا توجیهی ندارد و ماهیت این رفتارها به گونه ای است که با به کار گیری اقدامات غیر کیفری و سازو کارهای تامینی ، تربیتی و فرهنگی می توان دامنه آنها را محدود کرد. بدین سان در مرحله اول باید از اقدامات سرکوبگر کیفری چشم پوشید و توسل به آنها را به عنوان آخرین حربه تجویز کرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ۱

تعریف مساله و طرح موضوع ۳

سوالات تحقیق ۴

فرضیات تحقیق ۴

اهداف تحقیق ۴

روش انجام تحقیق ۴

سامان دهی تحقیق ۴

فصل اول: مفهوم جرایم بدون بزه دیده، تبیین عناصر، ویژگیها و ضوابط جرم انگاری در این قلمرو ۵

۱–۱ تعریف جرایم بدون بزه دیده ۷

۱–۱–۱– تبیین عناصر اصلی جرایم بدون بزه دیده ۸

۱–۱–۱–۱– بزه دیده ۸

۱–۱–۱–۱–۱– طبقه بندی بزه دیده شناختی جرایم ۹

۱–۱–۱–۱–۲– طبقه بندی بر مبنای نقش بزه دیدگان در ارتکاب جرم ۱۰

۱–۱–۱–۲– خسارت ۱۱

۱–۱–۱–۲–۱– تعریف ضرر، زیان و خسارت ۱۲

۱–۱–۱–۲–۲– انواع خسارت ۱۲

۱–۱–۱–۳– رضایت در جرم ۱۳

۱–۱–۲– ویژگیهای جرایم بدون بزه دیده ۱۴

۱–۱–۲–۱– محرمانگی ۱۴

۱–۱–۲–۲– داوطلبانه و توام با رضایت بودن ۱۴

۱–۱–۲–۳– نبود خسارت ظاهری و آشکار ۱۴

۱–۱–۲–۴– نبود نوعی اجماع و اتفاق نظر در افکار عمومی درباره قبح کیفری این رفتارها ۱۴

۱–۱–۲–۵– نبود شاکی ۱۵

۱–۱–۲–۶– نرخ پایین موارد دستگیری ۱۵

۱–۲– اصول و ضوابط حاکم بر جرم انگاری در قلمرو جرایم بدون بزه دیده ۱۵

۱–۲–۱– قیم مآبی یا پدرسالاری قانونی ۱۶

۱–۲–۱–۱– دلایل موافقان قیم مآبی یا پدرسالاری ۱۸

۱–۲–۱–۲– دلایل مخالفان قیم مآبی یا پدرسالاری ۱۸

۱–۲–۲– اخلاق گرایی قانونی و دفاع از منافع و مصالح عمومی ۱۹

۱–۲–۲–۱– اخلاق گرایی قانونی ۲۰

۱–۲–۲–۱–۱– موافقان جرم انگاری رفتارهای غیر اخلاقی ۲۰

۱–۲–۲–۱–۲– مخالفان جرم انگاری رفتارهای غیراخلاقی ۲۰

۱–۲–۲–۲– دفاع از منافع و مصالح عمومی ۲۰

فصل دوم : آثار جرایم بدون بزه دیده ۲۲

۲–۱– آثار جرمشناختی جرایم بدون بزه دیده ۲۵

۲–۱–۱– آمار جنایی و جرایم بدون بزه دیده ۲۷

۲–۱–۲– جرایم بدون بزه دیده و پیشگیری از جرم ۲۷

۲–۱–۲–۱– تعریف پیشگیری از جرم ۳۰

۲–۱–۲–۲– محدودیتها و موانع پیشگیری از جرم ۳۱

۲–۱–۲–۳– انواع پیشگیری از جرم ۳۲

۲–۱–۳– تاثیر جرایم بدون بزه دیده بر احساس نا امنی ۳۲

۲–۲– آثار جرایم بدون بزه دیده در قلمرو سیاست جنایی ۳۴

۲–۲–۱– جرایم بدون بزه دیده و فرایند کیفری ۳۶

۲–۲–۱–۱– سیستم قانونی بودن یا الزامی بودن تعقیب ۳۷

۲–۲–۱–۲– سیستم موقعیت داشتن یا مناسب بودن تعقیب ۳۸

۲–۲–۲– جرایم بدون بزه دیده و عدالت ترمیمی ۳۹

۲–۲–۲–۱– تعریف عدالت ترمیمی ۴۰

۲–۲–۲–۲– عناصر عدالت ترمیمی ۴۱

۲–۲–۲–۲–۱– داوطلبانه بودن ۴۱

۲–۲–۲–۲–۲– اظهار حقیقت ۴۲

۲–۲–۲–۲–۳– رودر رویی ۴۲

۲–۲–۲–۲–۴– توافق ۴۲

۲–۲–۲–۲–۵– حمایت ۴۲

۳–۲–۳– جرایم بدون بزه دیده و تورم کیفری ۴۲

فصل سوم : مصادیق جرایم بدون بزه دیده در مجازاتهای تعزیری و بازدارنده ۴۳

۳–۱– جایگاه جرایم بدون بزه دیده مطلق ۴۶

۳–۱–۱– جرایم علیه خود شخص ۴۸

۳–۱–۱–۱– اعتیاد به مواد مخدر ۴۸

۳–۱–۱–۲– تکدی و ولگردی ۴۸

۳–۱–۱–۲–۱– تکدی ۵۱

۳–۱–۱–۲–۲– ولگردی ۵۱

۳–۱–۲– جرایم توام با رضایت ۵۲

۳–۱–۲–۱– جرایم اخلاقی و عفافی ۵۳

۳–۱–۲–۱–۱– روابط نامشروع (اعمال منافی عفت) ۵۴

۳–۱–۲–۱–۲– ممنوعیت خرید و فروش برخی البسه ۵۴

۳–۱–۲–۲– جرایم مالی و اقتصادی ۵۵

۳–۱–۲–۲–۱– ربا ۵۶

۳–۱–۲–۲–۲– خرید و فروش کوپن های کالاهای اساسی ۵۶

۳–۲– جایگاه جرایم بدون بزه دیده نسبی ۵۸

۳–۲–۱– جرایم علیه بزه دیدگان اعتباری (قراردادی) ۶۰

۳–۲–۱–۱– جرایم علیه اخلاق عمومی ۶۰

۳–۲–۱–۱–۱– جرایم مرتبط با تجهیزات ماهواره ای ۶۰

۳–۲–۱–۱–۲– فعالیت غیر مجاز در امور سمعی و بصری ۶۲

۳–۲–۱–۱–۳– تظاهر به فعل حرام و بدحجابی ۶۴

۳–۲–۱–۱–۴– جرایم مرتبط با مشروبات الکلی ۶۶

۳–۲–۱–۲– جرایم علیه مصالح و منافع عمومی ۶۷

۳–۲–۱–۲–۱– جرایم علیه نظم عمومی ۶۸

۳–۲–۱–۲–۱–۱– جرایم اداری ۶۸

۳–۲–۱–۲–۱–۲– دفن یا مخفی کردن جنازه بدون رعایت نظامات دولتی ۶۹

۳–۲–۱–۲–۲– جرایم علیه محیط زیست ۶۹

۳–۲–۱–۲–۲–۱– اقدامات علیه بهداشت عمومی ۷۰

۳–۲–۱–۲–۲–۲– شکار و صید غیر قانونی ۷۰

۳–۲–۲– جرایم علیه بزه دیدگان بالقوه ۷۱

۳–۲–۲–۱– جرایم راهنمایی و رانندگی ۷۱

۳–۲–۲–۱–۱– رانندگی بدون گواهی نامه رسمی ۷۱

۳–۲–۲–۱–۲– عدم استفاده از کمر بند و کلاه ایمنی ۷۲

۳–۲–۲–۲– جرایم مرتبط با سلاح و مواد منفجره غیر مجاز ۷۲

نتیجه گیری ۷۵

پیشنهادها و راهکارها ۷۸

فهرست منابع و مآخذ ۸۱

کلیدواژه ها

• جلوگیری از جرم
• پیشگیری از بزهکاری
• قربانی شناسی
• بزه دیده
• جرایم مستوجب تعزیر
• شاکی
• جرایم بدون بزه دیده
• بزه دیده شناسی
• جرم
• بزه دیده