مطالعه تطبیقی استقلال قضات کیفری در پرتو حقوق ایران و اسناد بین المللی

عنوان	مطالعه تطبیقی استقلال قضات کیفری در پرتو حقوق ایران و اسناد بین المللی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	مهسا عزیززاد رنجی
استاد راهنما	صفت الله آقایی فیشانی
استاد مشاور	حسنعلی موذن زادگان
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۰
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

مطالعه تطبیقی استقلال قضات کیفری در پرتو حقوق ایران و اسناد بین المللی عنوان پایان نامه ای است که توسط مهسا عزیززاد رنجی، با راهنمایی صفت الله آقایی فیشانی و با مشاوره حسنعلی موذن زادگان در سال ۱۳۹۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

قضات نگهبانان اصلی عدالت، امنیت و احیای حقوق مردم می باشند، به این خاطر برای ایفای وظیفه خطیر و مهم خویش بایستی استقلال داشته باشند. در نظام کیفری که قاضی با جان، مال، حیثیت و ناموس مردم سروکار دارد، استقلال قاضی اهمیت بیشتری پیدا میکند. استقلال قاضی همواره مورد تاکید اسناد بین المللی حقوق بشری و از معیارهای دادرسی عادلانه پیش بینی شده است. استقلال قاضی به معنای نفی مداخله یا تاثیرگذاری نیروهای ناصالح در اعمال قضایی، اعم از صدور رای یا اجرای آن می باشد و یکی از ابزارهای تامین کننده بی طرفی قاضی است، ولی حفظ استقلال قاضی الزاما به حفظ بی طرفی نمی انجامد. تحقق استقلال قاضی در یک نظام قانونگذاری مستلزم بررسی عوامل و مولفه های اثرگذار در تحقق این مهم است. این مولفه ها عبارت اند از: کیفیت استخدام، ترفیع شغل و ارتقاء مقام، امنیت شغلی، چگونگی تعقیب انتظامی و رسیدگی به تخلفات قاضی و آزادی وی در تفسیر قضایی و تصمیم گیری بر مبنای واقعیت های پرونده ، ورای هرگونه اعمال نظر یا فشار. بنابراین ساختار دستگاه قضایی باید به نحوی پیش بینی شود که ضامن استقلال قاضی باشد و از سوی دیگر تضمیناتی پیش بینی شود تا از کارکردهای رفتاری قاضی، حمایت به عمل آید. مطالعه تطبیقی استقلال قضات در حقوق ایران و اسناد بین المللی، اهمیت این امر را به ما نشان خواهد داد. در مورد استقلال قضات در قوانین اساسی و قوانین عادی جمهوری اسلامی ایران تحولاتی رخ داده است که ضروری است قوانین تهدید کننده استقلال اصلاح گردد تا اینکه قضات بتوانند بدون واهمه و با استقلال کامل احکام مربوطه را صادر نماید. اصلاحات قانونی و گنجاندن معیارهای صحیح در مقررات و شناساندن مفهوم صحیح استقلال قضایی، می توانند تاثیر بسزایی در بهبود وضعیت استقلال قضایی ایران داشته باشد اما با وجود گذشت بیش از یک سده از نظام قانون گذاری ایران، استقلال قاضی آنگونه که شایسته آن مقام است، مورد توجه قانونگذار ایرانی قرار نگرفته است.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده ۱۳

مقدمه ۱۴

۱–بیان مساله ۱۶

۲–پیشینه تحقیق ۱۷

۳–پرسش های تحقیق ۱۷

۴–فرضیه های تحقیق ۱۸

۵–اهداف و ضرورت تحقیق ۱۸

۶–روش تحقیق ۱۹

۷–سازماندهی تحقیق ۱۹

بخش اول– مفهوم استقلال قضایی و تفکیک آن از بی طرفی، گونه ها، تاریخچه، مبانی، منابع و اصول موثر بر استقلال قضایی ۱۹

فصل اول– مفهوم استقلال قضایی و تفکیک آن از بی طرفی، گونه ها و تاریخچه استقلال قضایی ۲۰

گفتار اول– مفهوم استقلال قضایی ۲۱

الف–مفهوم لغوی و اصطلاحی ۲۱

۱– استقلال ۲۱

۲– قاضی ۲۲

۳– قضاء ۲۳

ب– تعریف استقلال قضایی ۲۳

گفتار دوم– مفهوم بی طرفی قضات و تعامل و تفکیک استقلال و بی طرفی ۲۸

الف– مفهوم بی طرفی قضات ۲۹

ب– تعامل استقلال و بی طرفی قضات در قوانین ایران و اسناد بین المللی ۳۱

ج– تفکیک استقلال قضات و بی طرفی قضات ۳۵

گفتار سوم– گونه های استقلال قضایی ۳۹

الف–استقلال قانونی و استقلال عملی ۳۹

ب–استقلال واقعی و استقلال ظاهری ۳۹

ج–استقلال ساختاری و استقلال شخصی ۴۰

د–استقلال درونی و استقلال بیرونی ۴۳

گفتار چهارم–تاریخچه استقلال قضات ۴۴

الف– حقوق ایران قبل از اسلام ۴۵

ب– حقوق ایران بعد از اسلام ۴۷

ج– اسناد بین المللی ۵۰

فصل دوم– مبانی، منابع و اصول موثر بر استقلال قضایی ۵۲

گفتار اول– مبانی و منابع استقلال قضایی ۵۳

الف– مبانی استقلال قضایی ۵۳

۱–تامین حقوق جامعه ۵۴

۲ –تامین حقوق دستگاه دادگستری و دولت ۵۵

۳ – تامین حقوق فردی ۵۶

ب– منابع استقلال قضایی ۵۷

۱–منابع استقلال قضایی در قوانین داخلی ایران ۵۷

۲–منابع استقلال قضایی در اسناد بین المللی ۶۰

گفتار دوم– اصول موثر بر استقلال قضایی ۶۷

الف– اصل تفکیک قوا ۶۸

۱–ابزارهای تاثیرگذاری قوه مقننه بر قوه قضاییه ۷۶

۲–ابزارهای تاثیرگذاری قوه مجریه بر قوه قضاییه ۷۹

ب– اصل تفکیک مقام تعقیب، تحقیق و محاکمه ۸۴

۱– استقلال مقام تعقیب از تحقیق ۸۵

۲– استقلال مقام تعقیب و تحقیق از محاکمه ۹۶

بخش دوم– عوامل تامین کننده و تهدید کننده استقلال قضایی در ایران و اسناد بین المللی ۹۸

فصل اول–عوامل تامین کننده استقلال قضایی ۹۹

گفتار اول–انتصاب یا انتخاب قضات ۹۹

الف–شیوه های گزینش قضات ۹۹

۱– روش انتخابی ۹۹

۲–روش انتصابی ۱۰۰

ب–شرایط و کیفیت انتخاب قضات ۱۰۳

۱–اسناد بین المللی ۱۰۳

۲– قوانین ایران ۱۰۶

گفتار دوم–شرایط خدمت قضات ۱۰۷

الف–تمکن مالی قضات ۱۰۸

ب–ارتقاء قضات ۱۱۱

ج–آموزش حرفه ای قضات ۱۱۴

د–مدت اشتغال قضات ۱۱۷

گفتار سوم–مصونیت قضات ۱۱۹

الف–مصونیت شغلی قضات ۱۲۰

ب–مصونیت کیفری ۱۲۶

ج–مصونیت مدنی ۱۲۹

د–مصونیت شخصی (امنیت شخصی) ۱۳۴

گفتار چهارم– استقلال در تصمیم گیری قضات ۱۳۶

الف– استقلال در تشخیص صلاحیت ۱۳۶

ب– استقلال در تفسیر قضایی ۱۳۸

ج– استقلال در رسیدگی و صدور رای ۱۴۲

فصل دوم –عوامل تهدید کننده استقلال قضایی ۱۴۴

گفتار اول– دادرسی انتظامی قضات ۱۴۵

گفتار دوم–نارسایی قوانین ۱۵۳

الف– اصل

قانون اساسی ۱۵۳

ب– محکمه عالی انتظامی قضات ۱۵۷

ج– قانون رسیدگی به صلاحیت قضات ۱۵۸

ح– قانون نظارت بر رفتار قضات ۱۵۸

د– ماده

قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب ۱۶۰

ر– ماده

آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ۱۶۳

ز– اعطای ماموریت به قضات دادگاهها ۱۶۳

گفتار سوم– نفوذ پذیری قضات ۱۶۴

الف– متنفذان و قدرتمندان جامعه ۱۶۵

ب– قدرت قوه مجریه و مقننه ۱۶۶

ج–منصوب کنندگان قاضی (کسانی که از لحاظ سلسله مراتب اداری بالاتر از قاضی هستند) ۱۶۷

د–رسانه های جمعی ۱۶۸

گفتار چهارم– محدودیت های رفتاری قضات ۱۷۰

الف–اجتناب از گرایشات و تمایلات عقیدتی، سیاسی و ایدیولوژیک شخصی قاضی ۱۷۱

ب–شرایط عضویت قاضی دراجتماعات یا احزاب ۱۷۲

ج– منع جمع مشاغل ۱۷۴

نتیجه گیری ۱۷۵

پیشنهادها ۱۸۰

فهرست منابع ۱۸۳

کلیدواژه ها

• قضاوت
• رسیدگی کیفری
• ایران
• استقلال
• قاضی
• استقلال قضات
• تفکیک قوا
• تعدد قضات
• قاضی دادگاه
• دادگستری
• تفکیک قوا
• اسناد بین المللی