مطالعه تطبیقی جایگاه و آثار توبه در فقه امامیه و قانون کیفری ایران

عنوان	مطالعه تطبیقی جایگاه و آثار توبه در فقه امامیه و قانون کیفری ایران
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمود امینی
استاد راهنما	ابوالفتح خالقی
استاد مشاور	عادل ساریخانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۸
دانشگاه	دانشگاه قم

مطالعه تطبیقی جایگاه و آثار توبه در فقه امامیه و قانون کیفری ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط محمود امینی، با راهنمایی ابوالفتح خالقی و با مشاوره عادل ساریخانی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.

چکیده

توبه که همان اصلاح واقعی مجرم است از اهداف بلند نظام کیفری بخصوص نظام اسلام است. زیرا هدف تمامی مصلحین و در راس آنها انبیاء و اوصیاء اصلاح بوده است. با این حال نظام کیفری ما تا چه اندازه با این هدف سازگار است، محل تردید است. علیرغم اهمیتی که توبه دارد این نهاد بصورتی کمرنگ و غیر کارآمد در حقوق کیفری ماهوی و شکلی ایران ظاهر شده است. البته به این مهم تا حد قابل توجهی کارآمد و قابل استفاده، در لایحه قانون مجازات اسلامی پرداخته شده است. اهمیت توبه بیشتر از آن روی است که کارکردی همسنگ اعمال مجازات در اهداف متعالیه ی خود، یعنی همان اصلاح و تربیت مجرم، دارد. بنظر می رسد که توبه، به لحاظ جایگاه ماهوی از مصادیق معاذیر قانونی معاف کننده ی از مجازات باشد. اما در لایحه ی قانون مجازات اسلامی و لایحه ی قانون آیین دادرسی کیفری از عداد عوامل سقوط مجازات احصاء گردیده است. آیین دادرسی کیفری در مورد مرجع صالح برای رسیدگی به ادعای توبه و ماهیت تصمیم قضایی در مقام تاثیر بخشی به توبه و قابلیت تجدید نظرخواهی از احکام آن، ساکت است. توبه دارای آثار حقوقی، باطنی و روانی است سقوط مجازات مهمترین اثر حقوقی توبه قلمداد می گردد. توبه در جرایم حدی مطلقا قبل از اثبات مسقط مجازات است؛ توبه بعد از اثبات با اقامه بینه پذیرفته نمی شود و توبه بعد از اثبات بواسطه ی اقرار نیز از موجبات تخییر حاکم بین عفو و جاری کردن حد است. قانون در مورد توبه قبل و بعد از اثبات بواسطه علم قاضی ساکت است. به نظر می رسد علم قاضی در احکام ملحق به بینه و اقرار می شود. توبه تاثیری در رفع مجازات قصاص یا دیه یا رفع مسیولیت مدنی ندارد، چرا که تمام این موارد جنبه ی حق الناسی دارند. بنابراین به عنوان قاعده ی کلی می توان گفت ادعای توبه، در سقوط مجازات هر جرمی که جنبه ی حق الناسی آن غالب باشد، مسموع نیست و پذیرفته نمی شود. اما این که قلمرو توبه شامل جرایم تعزیری نیز می گردد یا نه، اختلاف نظر وجود دارد. قانون کیفری ایران در این خصوص ساکت است و مختار مقنن در لایحه قانون مجازات اسلامی غیر از نظرات سه گانه ای است که از منابع بدست می آید مقنن در این لایحه در جرایم تعزیری، مطلقا توبه را قبل از دستگیری، قابل پذیرش می داند. نظربه مفهوم تعزیر و تمسکا به قیاس اولویت باید بگوییم توبه در جرایم تعزیری پذیرفته می شود. با توجه به این که توبه با فلسفه ی جرم انگاری در جرایم بازدارنده در تعارض است توبه در این نوع جرایم پذیرفته نمی شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحهمقدمه ۱الف) بیان مساله ۳ب) سوالات تحقیق ۵ج) سابقه و پیشینه ی تحقیق ۵د) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق ۶ه) فرضیه های تحقیق ۶و) اهداف تحقیق ۷ح) روش تحقیق ۸ط) سامانه ی پژروهش ۸فصل اول : مفاهیم ، عناصر ، شرایط و پیشینه ۱۰۱–۱– : مفاهیم ۱۱۱–۱–۱– : مفهوم لغوی ۱۱۱–۱–۲– : مفهوم اصطلاحی ۱۴۱–۲– : عناصر ، اهمیت و ادله تشریع نهاد توبه ۱۸۱–۲–۱– : عناصر توبه ۱۸۱–۲–۱–۱– : معرفت ۱۸۱–۲–۱–۲– : ندامت ۱۹۱–۲–۱–۳– : عزم و اراده ۲۱۱–۲–۲– : مراتب توبه ۲۳۱–۲–۳– : اهمیت توبه ۲۷۱–۲–۴– : حقیقت توبه ۲۸۱–۲–۵– : وجوب توبه ۳۱۱–۲–۶– : توبه، واجب فوری ۳۶۱–۲–۷– : وجوب دعوت به توبه از باب امر به معروف ۳۷۱–۲–۸– : ادله و مدارک دال بر تشریع نهاد توبه ۳۹۱–۲–۸–۱– : آیات ۴۰۱–۲–۸–۲– : روایات ۴۲۱–۲–۸–۳– : اجماع ۴۲۱–۲–۸–۴– : عقل ۴۳۱–۳– : کیفیت تحقق توبه ۴۴۱–۳–۱– : شرایط تحقق توبه ۴۴۱–۳–۱–۱– : توبه و شرط عمل صالح ۴۸۱–۳–۱–۲– : توبه و لزوم انشاء استغفار ۵۵۱–۳–۱–۳– : لزوم توبه از جمیع معاصی ۵۶۱–۳–۱–۴– : لزوم توبه از کبایر و صغایر ۵۷۱–۳–۱–۵– : امکان توبه بعد از تکرار معصیت ۵۸۱–۳–۱–۶– : امکان تحقق توبه بهنگام رویت مرگ ۵۹۱–۳–۱–۷– : توبه ی نصوح چیست؟ ۶۱۱–۳–۱–۸– : چگونگی توبه ی ناتوان از معصیت ۶۳۱–۳–۱–۹– : دلالت مرور زمان بر توبه ۶۳۱–۳–۲– : طریق تحقق توبه در حقوق الله و حقوق الناس ۶۶۱–۳–۲–۱– : توبه از گناهان فاقد مجازات دنیوی ۶۷۱–۳–۲–۲– : توبه از گناهان واجد مجازات دنیوی ۶۷۱–۳–۲–۲–۱– : طریق توبه از گناهان حق اللهی محض ۶۹۱–۳–۲–۲–۲– : طریق توبه از گناهان حق الناسی محض ۷۱۱–۳–۲–۲–۳– : طریق توبه از گناهان واجد جنبه حق اللهی و حق الناسی ۷۳۱–۳–۲–۲–۴– : طریق توبه در جرایم واجد جنبه عمومی ۷۴۱–۴– : قاضی و احراز توبه ۷۷۱–۴–۱– : تمسک به قاعده ما لا یعلم الا من قبله ۷۷۱–۴–۲– : تمسک به قاعده درء و اصاله الصحه ۷۸۱–۴–۲–۱– : احراز توبه و ارتباط آن با قاعده اصاله الصحه ۷۹۱–۴–۲–۲– : احراز توبه و ارتباط آن با قاعده درء ۸۱۱–۴–۳– : کیفیت احراز توبه ۸۲۱–۵– : استتابه ۸۷۱–۶– : پیشینه ی تاریخی توبه در سایر ادیان الهی ۹۳۱–۶–۱– : در آیین یهود ۹۴۱–۶–۱–۱– : مراسم و مناسک توبه در دین یهود ۹۴۱–۶–۱–۲– : توبه در کتب مقدس و در گفتار علمای یهود ۹۹۱–۶–۱–۳– : زیارتگاه – دیوار توبه ۱۰۱۱–۶–۲– : در آیین مسیح ۱۰۲۱–۶–۲–۱– : توبه در کتاب مقدس مسیحیان ۱۰۳۱–۶–۲–۲– : مناسک توبه یا تعمید ۱۰۷۱–۶–۲–۳– : تحلیل موضوع ۱۰۹۱–۶–۳– : در آیین زرتشت ۱۱۰۱–۶–۳–۱– : گناه در دین زرتشتی ۱۱۱۱–۶–۳–۲– : اثر توبه و گناهان توبه ناپذیر در آیین زرتشت ۱۱۵۱–۶–۳–۳– : مناسک توبه در آیین زرتشت ۱۱۶۱–۶–۳–۴– : تحلیل موضوع ۱۱۷۱–۷– توبه در بوته ی نقد (مخالفین توبه) ۱۱۸فصل دوم : جایگاه و آثار نهاد توبه ۱۲۳۱–۱– : فلسفه مجازات و جایگاه نهاد توبه در فقه امامیه ۱۲۴۱–۱–۱– : فلسفه مجازات ۱۲۴۱–۱–۱–۱– : نظریات مجرم محور ۱۲۶۱–۱–۱–۱–۱– : دیدگاههای گذشته گرا ۱۲۶۱–۱–۱–۱–۲– : دیدگاههای غایت گرا ۱۳۳۱–۱–۱–۲– : نظریات بزه دیده محور ۱۴۱۱–۱–۱–۳– : تحلیل بحث ۱۴۷۱–۱–۲– : فلسفه مجازات در اسلام ۱۴۸۱–۱–۲–۱– : اصول حاکم بر مجازات در اسلام ۱۵۴۱–۱–۲–۲– : اهداف مجازات از دیدگاه اسلام ۱۵۷۱–۱–۳– : رابطه فلسفه مجازات در اسلام و نهاد توبه از منظر فقه امامیه ۱۶۵۱–۲– : فلسفه مجازات و جایگاه نهاد توبه در حقوق کیفری ایران ۱۶۸۱–۲–۱– : رابطه فلسفه مجازات و نهاد توبه از منظر سیاست کیفری ایران ۱۷۰۱–۲–۲– : بررسی مواد قانونی مربوط به توبه ۱۷۹۱–۲–۲–۱– : قانون حدود و قصاص مصوب ۱۳۶۱ ۱۸۰۱–۲–۲–۲– : قانون مجازات اسلامی ۱۸۲۱–۲–۲–۳– : لایحه قانون مجازات اسلامی ۱۹۵۱–۲–۲–۴– : لایحه آیین دادرسی کیفری ۲۰۰۱–۲–۲–۵– : سایر قوانین موضوعه ۲۰۱۱–۲–۳– : بررسی تطبیقی مفهوم و آثار توبه با مفاهیم حقوق جزای عمومی ۲۰۵۱–۲–۳–۱– : توبه و عوامل موجهه جرم ۲۰۷۱–۲–۳–۲– : توبه و عوامل رافع مسیولیت کیفری ۲۰۸۱–۲–۳–۳– : توبه و کیفیات مخفف قانونی ۲۰۹۱–۲–۳–۴– : توبه و کیفیات مخفف قضایی ۲۱۰۱–۲–۳–۵– : توبه و انصراف ارادی به عنوان عذر موجب تخفیف ۲۱۱۱–۲–۳–۶– : توبه و عوامل سقوط مجازات توبه ۲۱۳۱–۲–۳–۷– : توبه و معاذیر قانونی معاف کننده از مجازات ۲۱۶۱–۲–۴– : جایگاه نهاد توبه در حقوق کیفری ایران ۲۱۷۱–۲–۴–۱– : جایگاه نهاد توبه در حقوق جزای ماهوی ۲۱۹۱–۲–۴–۲– : جایگاه توبه در حقوق جزای شکلی ۲۲۵۱–۲–۴–۲–۱– : مرجع صالح در رسیدگی به ادعای توبه ۲۲۵۱–۲–۴–۲–۲– : ماهیت تصمیم مرجع صالح بهنگام تاثیر بخشی به توبه ۲۲۸۱–۲–۴–۲–۳– : توبه و تجدید نظرخواهی ۲۲۹۱–۲–۴–۲–۴– : توبه و سیستم موقعیت داشتن تعقیب ۲۳۰۱–۳– : آثار و پیامد های نهاد توبه ۲۳۲۱–۳–۱– : دامنه تاثیر زمانی پذیرش توبه ۲۳۴۱–۳–۱–۱– : تاثیر توبه قبل از دستگیری ۲۳۵۱–۳–۱–۲– : تاثیر توبه قبل از اثبات جرم ۲۳۸۱–۳–۱–۳– : تاثیر توبه بعد از اثبات جرم ۲۴۴۱–۳–۱–۳–۱– : تاثیر توبه بعد از اثبات جرم با اقرار ۲۴۷۱–۳–۱–۳–۲– : تاثیر توبه بعد از اثبات جرم با اقامه بینه ۲۴۹۱–۳–۱–۴– : توبه، قبل و بعد از علم قاضی ۲۵۴۱–۳–۲– : دامنه تاثیر توبه به لحاظ نوع جرم ۲۶۰۱–۳–۲–۱– : توبه و جرایم حدی ۲۶۰۱–۳–۲–۱–۱– : زنا ۲۶۵۱–۳–۲–۱–۲– : لواط و تفخیذ ۲۶۶۱–۳–۲–۱–۳– : مساحقه ۲۶۶۱–۳–۲–۱–۴– : قیاده ۲۶۶۱–۳–۲–۱–۵– : قذف ۲۶۷۱–۳–۲–۱–۶– : شرب خمر ۲۶۹۱–۳–۲–۱–۷– : ارتداد ۲۷۰۱–۳–۲–۱–۸– : سرقت ۲۷۲۱–۳–۲–۱–۹– : محاربه ۲۷۵۱–۳–۲–۲– : توبه و جرایم مستوجب قصاص ۲۷۸۱–۳–۲–۳– : توبه و جرایم مستوجب دیات ۲۷۹۱–۳–۲–۴– : توبه و جرایم تعزیری ۲۷۹۱–۳–۲–۴–۱– : نظریه اول : یکسانی حدود و تعزیرات ۲۸۴۱–۳–۲–۴–۲– : نظریه دوم : عدم تاثیر توبه در سقوط تعزیرات ۲۹۱۱–۳–۲–۴–۳– : نظریه سوم : سقوط مطلق تعزیرات با توبه ۲۹۵۱–۳–۲–۴–۴– : نظریه نهایی ۲۹۷۱–۳–۲–۵– : توبه و جرایم بازدارنده ۳۰۰۱–۳–۲–۶– : توبه و مسیولیت مدنی ۳۰۱۱–۳–۳– : سایر آثار توبه ۳۰۳۱–۳–۳–۱– : سایر آثار توبه از نگاه آیات و روایات ۳۰۴۱–۳–۳–۲– : تاثیر باطنی توبه از بعد روانی ۳۰۸نتیجه گیری و پیشنهادها ۳۰۹الف) نتیجه گیری ۳۰۹ب) پیشنهادها ۳۱۸فهرست منابع و مآخذ ۳۱۹

کلیدواژه ها

• مطالعه تطبیقی
• ایران
• مجازات
• توبه
• مجازات
• فقه امامیه
• قانون کیفری
• توبه
• فقه جعفری
• حقوق جزای اسلامی