مطالعه تطبیقی جرایم بیولوژیک در حقوق بین الملل و ایران

عنوان	مطالعه تطبیقی جرایم بیولوژیک در حقوق بین الملل و ایران
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	سجاد صادقی
استاد راهنما	علیرضا آرش پور
استاد مشاور	محمدرضا شادمان فر
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی

مطالعه تطبیقی جرایم بیولوژیک در حقوق بین الملل و ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سجاد صادقی، با راهنمایی علیرضا آرش پور و با مشاوره محمدرضا شادمان فر در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی دفاع گردید.

چکیده

امروزه توسعه علم و تکنولوژی و پیوند آن با موضوع استفاده غیرصلح آمیز از این عوامل و نگرانی از تبدیل شدن آن ها به تهدیدی علیه جوانب مختلف زندگی ملت ها از قبیل صلح و امنیت ملی و بین المللی، بهداشت عمومی، محیط زیست و مواد غذایی و فراهم آوردن موجبات بروز یک جنگ اقتصادی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به خلاهایی که در این حوزه در حقوق بین الملل و ایران وجود دارد و ویژگی های منحصربه فرد استفاده از این عوامل از قبیل صرف کمترین زمان و هزینه، عدم شناسایی عامل یا عاملان استفاده کننده جهت نیل به مقاصد نظامی، سیاسی، اقتصادی؛ افراد، گروه ها یا دولت های استعمارگر به استفاده از این عوامل سوق پیدا می کنند. با این که پروتکل ۱۹۲۵ ژنو و کنوانسیون خلع سلاح میکروبی ۱۹۷۲ جهت ممنوعیت استفاده از این عوامل به وجود آمد و ایران به آن ها پیوسته است اما از ضمانت اجرایی لازم برخوردار نیستند. سوءاستفاده از عوامل بیولوژیک می تواند سبب وقوع یک جرم بین المللی داخل در صلاحیت دیوان بین المللی کیفری همچون نسل کشی، جنایت علیه بشریت، جنایات جنگی و بر اساس فرضیه ای جنایت تجاوز شود.طبق قطعنامه ۱۵۴۰ شورای امنیت کشورهای عضو جامعه بین المللی متعهد به جرم انگاری سوءاستفاده از عوامل بیولوژیک شده اند. در حقوق ایران حسب مورد در خصوص استفاده از عوامل بیولوژیک می توان به محاربه، افسادفی الارض و اقدام علیه بهداشت عمومی اشاره کرد و جرایم مرتبط با این عوامل را مورد جرم انگاری قرار داد. با توجه به گستردگی دامنه این جرایم و ضرورت اجتناب ناپذیر در دنیای امروزی می طلبد که هم در حقوق بین الملل مخصوصا اساسنامه دیوان بین المللی کیفری و هم در حقوق داخلی مستقیما به این موارد پرداخته و مورد جرم انگاری مستقل قرار گیرند.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه کلیات مقدمه

بیان مسیله

پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق

اهمیت و ارزش تحقیق

اهداف تحقیق

سوال های تحقیق

فرضیهها

روش تحقیق

کاربرد نتایج تحقیق

ساماندهی تحقیق

فصل اول: مفاهیم و تعاریف بخش اول: تعریف جرم

۱–۱– مبحث اول: تعریف لغوی و اصطلاحی جرم

۱–۲– مبحث دوم: جرم و جنایات بین المللی

۱–۳– مبحث سوم: بررسی مفهومی، لغوی و اصطلاحی جرم انگاری

۱–۴– مبحث چهارم: جرم انگاری در نظام کیفری ایران

۱–۵– مبحث پنجم: جرم انگاری جرایم بین المللی

بخش دوم: چیستی بیولوژیک

۱–۶– مبحث اول: تعریف سلاح های بیولوژیک

۱–۶–۱– گفتار اول: سلاح های بیولوژیک

۱–۶–۲– گفتار دوم: ویژگی های سلاح های بیولوژیک

۱–۷– مبحث دوم: تاریخچه استفاده از سلاح های بیولوژیک

۱–۷–۱– گفتار اول: سلاح های بیولوژیک به صورت محدود

۱–۷–۲– گفتار دوم: سلاح های بیولوژیک گسترده

۱–۷–۳– گفتار سوم: اشکال جدید جنگ افزارهای بیولوژیک

۱–۸– مبحث سوم: عوامل بیولوژیک

۱–۸–۱– گفتار اول: عوامل بیولوژیک جهت کاربرد نظامی و بیو تروریستی

۱–۸–۲– گفتار دوم: نسل جدید عوامل سلاح های بیولوژیک

۱–۹– مبحث چهارم: عوامل موثر در بکارگیری سلاح های بیولوژیک

۱–۹–۱– گفتار اول: دلایل استفاده از سلاح های بیولوژیک

۱–۹–۲– گفتار دوم: روش های بکارگیری سلاح های بیولوژیک

۱–۹–۳– گفتار سوم: آگاهی از حملات بیولوژیک

۱–۹–۴– گفتار چهارم: تفاوت ها و شباهت ها بین سلاح های بیولوژیک و سلاح های شیمیایی

فصل دوم: حقوق بین الملل سلاح های بیولوژیک بخش اول: کنوانسیون های خلع سلاح بیولوژیک

۲–۱– مبحث اول: نخستین راهبردهای مقابله ای در حقوق بین الملل

۲–۱–۱– گفتار اول: پروتکل۱۹۲۵ ژنو

۲–۱–۲– گفتار دوم: کنوانسیون های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه

۲–۱–۳– گفتار سوم: اعلامیه سن پترزبورگ

۲–۱–۴– گفتار چهارم: پروتکل بروکسل

۲–۱–۵– گفتار پنجم: پیمان صلح ورسای

۲–۲– مبحث دوم: کنوانسیون منع گسترش، تولید و انباشت سلاح های باکتریولوژیک (بیولوژیک) و سمی

۲–۲–۱– گفتار اول: تفکیک بین سلاح بیولوژیک و سلاح شیمیایی

۲–۲–۲–گفتار دوم: معرفی و اشاره کنوانسیون منع سلاح های بیولوژیک ۱۹۷۲

۲–۲–۳– گفتار سوم: نقاط قوت و ضعف کنوانسیون منع سلاح های بیولوژیک

۲–۲–۴– گفتار چهارم: اقداماتی در جهت اصلاح و تقویت کنوانسیون منع سلاح های بیولوژیک

۲–۳– مبحث سوم: کنوانسیون پالرمو و جنایات سازمان یافته فراملی

بخش دوم: دیوان بین المللی کیفری

۲–۴– مبحث اول: اساسنامه دیوان بین المللی کیفری

۲–۵– مبحث دوم: اساسنامه محاکم موقت کیفری

۲–۵–۱– گفتار اول: نسل اول؛ دادگاه بین المللی فاتحان

۲–۵–۲– گفتار دوم: نسل دوم؛ دادگاه قطعنامه ها

۲–۶– مبحث سوم: کشورهای دارای تسلیحات بیولوژیک و قوانین آن ها

۲–۶–۱– گفتار اول: ایالات متحده آمریکا

۲–۶–۲– گفتار دوم: اتحاد جماهیر شوروی سابق

۲–۶–۳– گفتار سوم: عراق و کمیسیون مخصوص سازمان ملل متحد

فصل سوم: جرم انگاری جرایم بیولوژیک در حقوق بین المللی کیفری بخش اول: جنایات چهارگانه داخل در صلاحیت دیوان بین المللی کیفری

۳–۱– مبحث اول: نسل کشی و جرایم بیولوژیک

۳–۱–۱– گفتار اول: چیستی نسل کشی یا نسل زدایی

۳–۱–۲– گفتار دوم: عنصر مادی و روانی نسل کشی

بند اول: کشتار اعضای یک گروه

بند دوم: ایراد صدمه شدید جسمانی یا روانی به اعضای گروه

بند سوم: قرار دادن عمدی یک گروه در معرض شرایط نامساعد زندگی، به انتظار نابودی فیزیکی کلی

بند چهارم: تحمیل تدابیری به قصد جلوگیری از زاد و ولد در یک گروه

۳–۲– مبحث دوم: جنایات علیه بشریت و جرایم بیولوژیک

۳–۲–۱– گفتار اول: تعریف جنایت علیه بشریت

۳–۲–۲– گفتار دوم: عناصر مادی و روانی جنایات علیه بشریت

بند اول: قتل عمدی

بند دوم: نابودسازی

بند سوم: جنایات جنسی

بند چهارم: دیگر اعمال غیرانسانی

۳–۳– مبحث سوم: جرایم بیولوژیک و جنایات جنگی

۳–۳–۱– گفتار اول: تعریف جنایات جنگی

۳–۳–۲– گفتار دوم: نقض های فاحش کنوانسیون های

اوت ۱۹۴۹ ژنو

بند اول: شق اول جزء (الف) بند

ماده

اساسنامه دیوان – کشتار عمومی

بند دوم: شق دوم جزء (الف) بند

ماده

اساسنامه دیوان بین المللی کیفری – شکنجه یا رفتار غیرانسانی

۱– رفتار غیرانسانی

۲– آزمایشات زیست شناختی

بند سوم: جزء (الف) بند

ماده

اساسنامه دیوان بین المللی کیفری – فراهم آوردن عمدی موجبات

۳–۳–۳– گفتار سوم: دیگر نقض های فاحش از قوانین و عرف های مسلم حقوق بین الملل حاکم بر

بند اول: شق هفدهم جزء (ب) بند

ماده

اساسنامه دیوان بین المللی کیفری – استعمال سم یا سلاح های

بند دوم: شق هجدهم جزء (ب) بند

ماده

اساسنامه دیوان بین المللی کیفری – استفاده از گازهای

بند سوم: به کاربردن سلاح ها، پرتابه ها و مواد و روش های جنگی که دارای خاصیت آسیب رسانی بیش از

۳–۴– مبحث چهارم: جنایت تجاوز و حملات بیولوژیک

بخش دوم: جرایم بیولوژیک در قالب عناوین دیگر

۳–۵– مبحث اول: جرایم بیولوژیک، اقدام علیه صلح و امنیت بین الملل و بهداشت عمومی

۳–۵–۱– گفتار اول: صلح و امنیت بین الملل با تکیه بر منشور ملل متحد

۳–۵–۲– گفتار دوم: نقض بهداشت و سلامت عمومی

۳–۶– مبحث ششم: بیوتروریسم یا ترور زیستی

۳–۶–۱– گفتار اول: چیستی تروریسم

بند اول: قلمرو صلاحیت دیوان بین المللی کیفری در مواجهه با تروریسم

۱– جنایت نسل کشی

۲– جنایت علیه بشریت

۳– جنایات جنگی

۴– جنایت تجاوز

بند دوم: تروریسم و دیگراسناد بین المللی

۱– کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم ۱۹۹۹

۲– قطعنامه های شورای امنیت

۳–۶–۲– گفتار دوم: تفاوت بین جنگ بیولوژیک و ترور زیستی یا بیوتروریسم

بند اول: جنگ بیولوژیک یا بیوتروریسم

بند دوم: بیوتروریسم

بند سوم: انتقال عوامل بیولوژیک

فصل چهارم: جرم انگاری جرایم بیولوژیک در قوانین جمهوری اسلامی ایران بخش اول: قوانین موجود در زمینه عوامل بیولوژیک

۴–۱– مبحث اول: ایران و کنوانسیون های بین الملی مرتبط با عوامل بیولوژیک

۴–۱–۱– گفتار اول: رویکرد و تجربه ایرانی جرم انگاری سلاح های کشتارجمعی

۴–۱–۲– گفتار دوم: پدافند غیرعامل و نقش آن به عنوان راه های مقابله با تهدیدات بیوتروریسم

بند اول: طرح جامع میکروبی کشور

بند دوم: پدافند غیر عامل

۴–۲– مبحث دوم: دیگر قوانین در حوزه عوامل بیولوژیک

۴–۲–۱– گفتار اول: قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه

۴–۲–۲– گفتار دوم: قانون ایمنی زیستی و جرایم زیست فناورانه

بند اول: عناوین مجرمانه در قانون ایمنی زیستی

بند دوم: حمایت کیفری از زیست فناوری در قانون ثبت ارقام گیاهی و گواهی و کنترل بذر و نهال

بند سوم: حمایت کیفری از زیست فناوری در قانون اصلاح موادی از قانون قاچاق کالا و ارز

بخش دوم: جرم انگاری جرایم بیولوژیک در قالب جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی

۴–۳– مبحث اول: تروریسم و بیوتروریسم

۴–۳–۱– گفتار اول: تروریسم و مصادیق آن

بند اول: رویکرد سیاسی جنایی ایران در مقابله با تامین مالی تروریسم

بند دوم: ضرورت جرم انگاری تروریسم و مصادیق آن در حقوق کیفری ایران

۴–۳–۲– گفتار دوم: بیوترورسیم در حقوق کیفری ایران

۴–۴– مبحث دوم: جرم محاربه و جرایم برضد بهداشت عمومی

۴–۴–۱– گفتار اول: جرم محاربه

۴–۴–۲– گفتار دوم: بیوتروریسم و تهدید علیه بهداشت عمومی

نتیجه گیری

پیشنهادات

منابع و ماخذ

  فهرست جداول عنوان صفحه جدول ۱–۱ میکرو ارگانیسم های قابل کاربرد در بیوتروریسم و تسلیحات بیولوژیک بر حسب

جدول۱–۲: فهرست عوامل بیولوژیک خطرناک که کاربرد نظامی دارند، مخزن و راه انتقال آن ها

جدول۲–۱: عوامل بیماری زای انتخابی که ارسال محموله آن ها از طریق کشتی توسط مقرر شده است قانونی

جدول شماره ۲–۲: سازمان ها و برنامه های دخیل در تبدیل سلاح های بیولوژیک و فعالیت های مربوط

جدول ۲–۳: تدابیر و اقدامات ارزیابی شده برای شمول در کنوانسیون منع سلاحهای بیولوژیک ( BWC )

جدول۳–۱: استفاده های نسبت داده شده و تایید شده از سلاح های بیولوژیک به عنوان عوامل بیماری زا در

کلیدواژه ها

• جرایم بیولوژیک
• حقوق بین الملل و ایران
• بیوتروریسم
• دیوان بین المللی کیفری
• سلاحهای بیولوژیک