مطالعه تطبیقی حبس تحت نظارت الکترونیک نظام کیفری ایران و انگلستان

عنوان	مطالعه تطبیقی حبس تحت نظارت الکترونیک نظام کیفری ایران و انگلستان
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محسن بختیاری
استاد راهنما	مجید متین راسخ
استاد مشاور	مهدی موحدی نیا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت

مطالعه تطبیقی حبس تحت نظارت الکترونیک نظام کیفری ایران و انگلستان عنوان پایان نامه ای است که توسط محسن بختیاری، با راهنمایی مجید متین راسخ و با مشاوره مهدی موحدی نیا در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت دفاع گردید.

چکیده

با شکست سیاست های اصلاح و درمان از طریق زندان و برخی مجازات های دیگر و فزونی مشکلات زندان و بحران جمعیت کیفری در جهان، جرم شناسان و جامعه شناسان به همراه سایر متخصصان علوم جنایی به این نتیجه رسیدند که با تبعیت از دیدگاه الغاءگرایان نظام زندان، به استفاده از جایگزین های مجازات زندان و گستردن چتر کنترل های اجتماعی اقبال نشان دهند. ازاین رو پایان نامه حاضر به تحلیل و بررسی حبس تحت نظارت الکترونیکی در نظام حقوقی ایران و انگلیس می پردازد. روش تحقیق حاضر تحلیلی و توصیفی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از این است که نهاد نظارت الکترونیکی، ضمن متفاوت بودن از نهادهای مشابه (سنتی و نوین)، نظیر: نظام آزادی مشروط، تعلیق تعقیب و اجرای مجازات، تعویق صدور حکم و نظام نیمه آزادی، توسط تهیه کنندگان قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲، برای حمایت از مجرمین غیرخطرناک، وارد ادبیات حقوق کیفری ایران شده است. حبس تحت نظارت الکترونیکی در باب اصول و قواعد حاکم در مجازات ها با رویکرد کاهش جمعیت زندان، کاهش هزینه های نگهداری مجرمان و حفظ ارتباط اجتماعی آنان، حفظ کانون خانواده، اصلاح و درمان مجرمان و بازپروری آنان ضمن رعایت حقوق بزه کار، از جامعه در برابر پدیده مجرمانه دفاع می کند. استفاده از سیستم های نظارت الکترونیکی یک نهاد رسمی است که هم واجد جنبه کیفری و هم غیرکیفری می باشد. این نهاد می تواند جایگزین مجازات (حبس و ...) شود. این روش، از مبانی متعددی ازجمله مبانی واکنش کیفری مانند: رویکرد اصلاح و تربیت، اصالت سودمندی و همچنین مبانی جرم شناختی مانند: سیاست اصلاح و درمان، جرم شناسی بالینی، نظریه عدالت ترمیمی، نظریه عقلانیت، نظریه الغاء گرایان مجازات زندان نشات می گیرد و دارای اهداف، ویژگی ها و نیز دچار چالش های پیش روی آن است. برای نمونه، در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ چگونگی پایان دادن به نظارت الکترونیکی یا انصراف محکوم از ادامه اجرای این مجازات پیش بینی نشده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

۱ فصل اول: کلیات تحقیق

۱–۱ بیان مسیله

۱–۲ پیشینه تحقیق

۱–۳ سوال های تحقیق

۱–۴ فرضیه های تحقیق

۱–۵ اهداف تحقیق

۱–۶ ضرورت های خاص

۱–۷ جنبه نو آوری و جدید بودن تحقیق

۱–۸ روش تحقیق

۱–۹ ساختار تحقیق ۹

فصل دوم: تبیین مفاهیم، ماهیت و پیشینه تاریخی حبس تحت نظارت الکترونیکی

۲–۱ مفهوم سامانه های نظارت الکترونیکی

۲–۱–۱ مفهوم لغوی نظارت الکترونیکی

۲–۱–۲ مفهوم اصطلاحی سامانه های نظارت الکترونیکی

۲–۲ سامانه های نظارت الکترونیکی و نهادهای مشابه

۲–۲–۱ مقایسه سامانه های نظارت الکترونیکی و نهادهای سنتی مشابه

۲–۲–۱–۱ مقایسه سامانه های نظارت الکترونیکی و تعلیق

۲–۲–۱–۱–۱ تفاوت از جهات لغو حکم تعلیق یا نظارت الکترونیکی

۲–۲–۱–۱–۲ تفاوت از جهت مدت تعلیق

۲–۲–۱–۲ مقایسه سیستم های نظارت الکترونیکی و آزادی مشروط

۲–۲–۱–۳ وجوه تشابه و تفاوت آزادی مشروط و سیستم نظارت الکترونیکی

۲–۲–۱–۳–۱ الف) وجوه تشابه

۲–۲–۱–۳–۲ ب) وجوه تفاوت

۲–۲–۲ مقایسه سامانه های نظارت الکترونیکی و نهادهای نوین مشابه

۲–۲–۲–۱ مقایسه سامانه های نظارت الکترونیکی و نظام نیمه آزادی

۲–۲–۲–۱–۱ کارکردهای نظام نیمه آزادی در انگلیس

۲–۲–۲–۱–۲ تعریف اهداف نظام نیمه آزادی

۲–۲–۲–۱–۳ وجوه تشابه و افتراق نظام نیمه آزادی و نظارت الکترونیکی

الف) وجوه تشابه

ب) وجوه افتراق

۲–۲–۲–۲ مقایسه سامانه های نظارت الکترونیکی و تعویق صدور حکم

۲–۲–۲–۲–۱ دلایل پیدایش نهاد تعویق صدور حکم در نظام حقوقی ایران

۲–۲–۲–۲–۲ مقایسه بین نهاد تعویق صدور حکم و سیستم نظارت الکترونیکی

الف) شرایط تعویق صدور حکم

۲–۲–۳ وجود جهات تخفیف

۲–۲–۳–۱ پیش بینی اصلاح مرتکب

۲–۲–۳–۲ جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران:

۲–۲–۳–۳ فقدان سابقه ی کیفری موثر

ب) انواع تعویق صدور حکم

ج)نقد و بررسی مدت زمان مذکور برای تعویق در ماده

قانون مجازات اسلامی:

ج) قلمرو اجرای نهاد تعویق

د) وجوه تشابه و افتراق دو نهاد تعویق و نظارت الکترونیکی

۲–۲–۴ وجوه تشابه

۲–۲–۴–۱ وجوه افتراق

۲–۳ پیشینه تاریخی کاربرد حبس نظارت الکترونیکی

۲–۳–۱ پیشینه جایگزین حبس در مقررات قوانین کیفری انگلستان

۲–۳–۱–۱ مجازات های جایگزین حبس در قانون عدالت کیفری ۱۹۹۱

۲–۳–۱–۲ مجازات های جایگزین حبس در قانون اختیارات دادگاه های کیفری انگلستان سال ۲۰۰۰

۲–۳–۲ سیر تحول تاریخی حبس تحت نظارت الکترونیکی ۵۳

فصل سوم: مبانی حبس تحت نظارت الکترونیکی در نظام حقوقی ایران و انگلیس

۳–۱ جنبش زندان زدایی و توسعه مجازات های جایگزین زندان

۳–۱–۱ جنبش زندان زدایی

۳–۱–۲ دلایل شکست و ناکامی در زندان

۳–۱–۲–۱ پذیرش فرهنگ زندان

۳–۱–۲–۲ ابتلا زندانی به بیماری های جسمی و روانی

۳–۱–۲–۳ بازماندن از کار و فعالیت

۳–۱–۲–۴ از هم گسستگی و مشکلات خانوادگی

۳–۱–۲–۵ مخالفت با اصل شخصی بودن مجازات ها

۳–۱–۲–۶ هزینه های گزاف زندان

۳–۱–۲–۷ تاثیرات جسمی و روانی شدی بر مجرمان زندانی

۳–۱–۲–۸ بی تاثیری زندان در پیشگیری از تکرار جرم

۳–۱–۲–۹ انباشت جمعیت کیفری

۳–۱–۲–۱۰ کاهش حس مسیولیت پذیری افراد

۳–۱–۳ اقدامات بین المللی و منطقه ای به منظور اصلاح زندان و کنار گذاری آن

۳–۲ مبانی واکنش اجتماعی(کیفری و غیر کیفری)

۳–۲–۱ واکنش کیفری

۳–۲–۱–۱ نظریه اصلاح و تربیت مجرمان

۳–۲–۱–۲ رویکرد اصالت سودمندی مجازات

۳–۲–۲ واکنش غیرکیفری

۳–۲–۲–۱ نظریه عدالت ترمیمی

۳–۲–۲–۲ نظریه عقلانیت

۳–۳ مبانی جرم شناسی

۳–۳–۱ سیاست اصلاح و درمان

۳–۳–۲ جرم شناسی بالینی

۳–۳–۲–۱ رویکردهای غالب در جرم شناسی بالینی

۳–۳–۲–۲ مرحله پساکیفری(پس از تحمل کیفر)

۳–۳–۳ الغاء گرایی و کنترل جرم

۳–۳–۳–۱ الغاء گرایی در رابطه با زندان ۸۹

فصل چهارم: موارد، شرایط، چالش ها، اهداف و ویژگی های حبس تحت نظارت الکترونیکی

۴–۱ موارد و شرایط استفاده از وسایل نظارت الکترونیکی

۴–۱–۱ موارد استفاده از وسایل نظارت الکترونیکی

۴–۱–۱–۲ به کارگیری و استفاده از وسایل نظارت الکترونیکی برای اجرای قرارهای تامین کیفری

۴–۱–۱–۳ نظارت قرار دادن استفاده کنندگان از مرخصی

۴–۱–۱–۴ به کارگیری و استفاده از نظارت الکترونیکی به عنوان تضمین حبس خانگی

۴–۱–۱–۵ به کارگیری و استفاده از وسایل نظارت الکترونیکی به عنوان یک مجازات مستقل

۴–۱–۲ شرایط بهره مندی از نظام نظارت الکترونیکی

۴–۱–۲–۱ اختیاری بودن صدور حکم توسط دادگاه مبنی بر قرار گرفتن فرد تحت نظارت الکترونیکی

۴–۱–۲–۲ قلمرو نظام الکترونیکی

۴–۱–۲–۳ فراهم بودن شرایط مقرر در تعویق مراقبتی

۴–۱–۲–۴ رضایت محکوم علیه

۴–۱–۲–۵ محدودیت زمانی و مکانی در حالت نظارت

۴–۱–۲–۶ موارد لغو نظارت الکترونیکی

۴–۱–۳ چگونگی اجرای نظارت الکترونیکی

۴–۱–۳–۱ چگونگی اجرای الکترونیکی در حقوق ایران

۴–۱–۳–۲ چگونگی اجرای الکترونیکی در حقوق انگلیس

۴–۲ چالش های نظارت الکترونیکی

۴–۲–۱ چالش های حقوقی

۴–۲–۱–۱ نگرانی از نقض حقوق بزه کاران

۴–۲–۱–۲ خطر گسترش شبکه کنترل اجتماعی

۴–۲–۱–۳ نقض اصل برابری

۴–۲–۱–۴ تاثیر منفی نظارت الکترونیکی بر اعضای خانواده

۴–۲–۲ چالش های اقتصادی

۴–۲–۲–۱ هزینه بر بودن اجرای نظارت الکترونیکی

۴–۲–۲–۲ سایر مشکلات

۴–۳ اهداف و ویژگی های استفاده از روش نظارت الکترونیکی

۴–۳–۱ اهداف استفاده از سیستم های نظارت الکترونیکی

۴–۳–۱–۱ استفاده از نظارت الکترونیکی به منظور پیشگیری از تکرار جرم

۴–۳–۱–۲ کاهش جمعیت کیفری زندان

۴–۳–۱–۳ اقتصادی کردن مجازات ها

۴–۳–۱–۴ اصل فردی کردن کیفر

۴–۳–۱–۵ تبدیل مجازات انسانی سخت به مجازات انسانی نرم

۴–۳–۲ ویژگی های نظارت الکترونیکی به عنوان یکی از مجازات های جایگزین زندان

۴–۳–۲–۱ عدم طرد مجرم از اجتماع

۴–۳–۲–۲ دوسویه و توافقی بودن نظارت الکترونیکی

۴–۳–۲–۳ قابلیت کنترل مجرم بدون نیاز به همراهی مامور مراقبت و از راه دور

۴–۳–۲–۴ عدم برچسب زنی زندان به مجرم

۴–۳–۲–۵ رویکرد مدیریت خطر ۱۲۸

فصل پنجم:نتیجه گیری و پیشنهادات

۵–۱ نتیجه گیری

۵–۲ پیشنهادات:

منابع و مآخذ

۱ منابع فارسی

•منابع انگلیسی

کلیدواژه ها

• حبس
• نظارت الکترونیکی
• جایگزین های زندان
• حبس خانگی
• حقوق انگلیس