مطالعه تطبیقی حقوق حاکم بر حفاظت تالاب ها در ایران
 | |
| عنوان | مطالعه تطبیقی حقوق حاکم بر حفاظت تالاب ها در ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق محیط زیست |
| دانشجو | مهسا برنا |
| استاد راهنما | رجب گلدوست جویباری |
| استاد مشاور | مسعود باقرزاده کریمی، محسن عبدالهی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
مطالعه تطبیقی حقوق حاکم بر حفاظت تالاب ها در ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط مهسا برنا، با راهنمایی رجب گلدوست جویباری و با مشاوره مسعود باقرزاده کریمی و محسن عبدالهی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
تالاب ها دارای سیمای بسیار متفاوتی در طبیعت بوده و وجود آب ساکن، خاک هیدرومورف و گیاهان تطابق یافته و یا مقاوم به خاک های غرقابی، از مهم ترین ویژگی های آنهاست. با این وجود با توجه به شرایط هیدرولوژیکی بسیار متفاوتی که دارند و از سراب حوضه ها شروع شده و تا آب های عمیق ادامه دارند و همچنین با توجه به ابعاد متفاوت، موقعیت های جغرافیایی مختلف و اثر انسان روی آن ها، نمی توان بطور دقیق آنها را تعریف نمود. تعریف تالاب از این رو مشکل است که بیش از آن که به مسایل علمی توجه شود مسایل سیاسی مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که در یک تالاب بزرگ، بهره برداران مختلفی وجود دارند که به آن، از منظر اقتصادی می نگرند و زمانی که جوامع بشری متوجه ارزش های والای تالاب ها شدند سعی در تعیین محدوده آن و مناطق اثرگذار روی آن (حوضه آبخیز) نمودند و آن را وارد قوانین و مقررات کشوری کردند تا از نابودی آن جلوگیری شود، تخریب تالاب ها در دو سده اخیر روند نگران کننده ای داشته است. در آمریکا و انگلستان به ترتیب ۵۰ و ۶۰ درصد از تالاب های طبیعی از بین رفته و در قاره اروپا ۴۰ درصد از تالاب های ساحلی نابود شده است هر چند در مجموع آمار دقیقی از روند آسیب های وارده بر تالاب های ایران در دسترس نیست، اما بررسی های به عمل آمده بیانگر وضعیت نا بسامان پیش روی تالاب های ایران است. عدم وجود یک نظام حقوقی کارامد و عدم شناخت ارزش بالقوه و نقش آن ها در زندگی بشر و اهمیت تالاب ها علی الخصوص به عنوان مناطق چهارگانه محیط زیست موجب شکست بسیاری از اقدامات زیست محیطی در این عرصه های با ارزش طبیعت گشته است . بنا بر این وجود یک نظام حقوقی کارا و موثر بر اکو سیستم های تالابی و تعیین متولی و دستگاه اجرایی مناسب امری ضروری برای کاهش اثرات جبران ناپذیر بر تالاب ها خواهد بود لذا ما در این تحقیق سعی داریم که به مطالعه تطبیقی حقوق حاکم بر حفاظت تالاب ها در ایران و حقوق بین الملل بپردازیم. در این تحقیق با روش اسنادی به مطالعه تطبیقی حقوق حاکم بر حفاظت تالاب ها در ایران و حقوق بین الملل پرداخته شده است. می توان اشاره کرد که ، در خصوص رویه های فراتر از چارچوب های حقوقی بین المللی، به نظر می رسد که تجربیات و رویه دولت های اروپایی در حفاظت، بازسازی و احیای تالاب های مناطق جغرافیایی اروپا می تواند در سایر کشورها مفید و به عنوان یک منبع در جهت استفاده از اصول و روش های بکار گرفته شده در پروژه های حفاظتی و احیا آن تالاب ها در نظر گرفته شود. در نهایت باید اذعان نمود که مسیولیت حفاظت مطلوب و معقول از تالاب ها بر عهده همه است و نیاز به عزم و اراده جدی و ملی داشته و از عهده یک نهاد یا سازمان خارج می باشد و کلیه نهادهای و ارگانهای ذیربط ملی و محلی و مردمی باید در این راستا هماهنگ و یک صدا عمل کنند. در این راه، نیاز است تا حقابه تالاب های کشور تعیین و تامین شود، آلاینده های زراعی، صنعتی و معدنی کنترل و مهار گردد و با توجه به فرهنگسازی حفاظت از محیط زیست در کشور، فعالیتهای اقتصادی، به صورت پایدار رونق بیاید. همچنین پوشش گیاهی و جانوری طبیعی و بومی تالابی باید به کمک قوانین و مقررات حقاظت گردد و در برابر هرگونه فعالیت های عمرانی، تفریحی، اقتصادی و شکار پیرامون تالاب ها از کارآمدی لازم برخوردار باشند.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
فصل اول: مفهوم و شناخت ارزش ها و مزایای ذاتی تالاب ها ۱۱
مبحث اول: مفهوم شناسی و طبقه بندی تالاب ها و عوامل تهدید کننده آنها ۱۲
گفتار اول: معضلات و مشکلات مفهوم شناسی تالاب ها ۱۲
گفتار دوم: طبقه بندی تالاب ها ۱۸
مبحث دوم: ارزش ها و مزایای تالاب ها ۲۱
گفتار اول: کارکردهای تالاب ۲۲
گفتار دوم: ارزیابی اقتصادی ارزش ها و مزایای تالاب ها ۲۴
مبحث سوم: عوامل تهدید کننده تالاب ها ۲۷
گفتار اول: عوامل انسانی تهدید کننده تالاب ها ۳۰
گفتار دوم: افزایش رو به رشد جمعیت انسانی ۳۱
گفتار سوم: تغییر مسیر منابع آب شیرین از خورها و مصب رودخانه ها ۳۲
گفتار چهارم: وارد کردن گونه های جانوری بیگانه به تالاب ها ۳۲
گفتار پنجم: تخلیه پسماند ها و فاضلاب های صنعتی و کشاورزی ۳۳
گفتار ششم: نهضت بین المللی حفاظت از اکوسیستم تالاب ها، از آغاز تا کنون ۳۳
فصل دوم: نظام حقوق بین المللی حفاظت از تالاب ها ۳۶
مبحث اول: اصول و مفاهیم حقوق بین الملل محیط زیست ناظر بر حفظ و حمایت از تالاب ها و توسعه پایدار ۳۹
گفتار اول: اصول حقوق بین الملل محیط زیست با تاکید بر حفاظت از تالاب ها ۴۱
گفتار دوم: مفاهیم حقوق بین الملل محیط زیست مرتبط با توسعه پایدار و حفاظت از تالاب ها ۴۶
مبحث دوم: معاهدات بین المللی ناظر بر حفاظت از محیط زیست تالاب ها ۴۸
گفتار اول: تلاش های بین المللی تا پیش از طرح کنوانسیون رامسر ۱۹۷۱ ۴۹
گفتار دوم: از تصویب کنوانسیون رامسر تا به امروز ۵۱
گفتار سوم: بررسی کنوانسیون رامسر ۱۹۷۱ به عنوان نظام حقوقی خاص محیط زیست و حفاظت از تالاب ها ۵۳
گفتار چهارم: مکانسیم حقوقی بین المللی بازسازی و احیای تالاب ها براساس کنوانسیون رامسر ۷۳
گفتار پنجم: وضعیت کنونی کنوانسیون رامسر و نگاهی انتقادی به آن ۷۵
گفتار ششم: سایر نظام های معاهداتی مرتبط، در حفاظت از محیط زیست تالاب ها ۷۹
مبحث سوم: ساز و کارهای سازمانی بین المللی حمایت از محیط زیست تالاب ها: سازمان های بین الدولی و سازمان های بین المللی غیر دولتی ۹۴
گفتار اول: برنامه محیط زیست ملل متحد ۹۵
گفتار دوم: اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت ۹۹
گفتار سوم: اتحادیه جهانی حفاظت از حیات پرندگان ۱۰۰
گفتار چهارم: سازمان تالاب های بین المللی ۱۰۱
مبحث چهارم: شیوه ها و تکنیک های حقوقی بین المللی حفاظت از محیط زیست تالاب ها ۱۰۲
گفتار اول: چارچوب حقوقی بین المللی مدیریت تالاب ها ۱۰۲
گفتار دوم: مکانیسم های حقوقی بین المللی بازسازی و احیای تالاب ها بر اساس معاهدات بین المللی ۱۰۳
فصل سوم: بررسی وضعیت حقوقی تالاب ها و حفاظت از آن ها در نظام حقوقی ایران ۱۰۵
مبحث اول: تاریخ حقوق تالاب ها ۱۰۶
مبحث دوم: سابقه تاریخی قانون آب در ایران ۱۰۹
مبحث سوم: مالکیت عمومی و ملی آب ها با تاکید بر تالاب ها ۱۱۰
گفتار اول: مالکیت منابع آب و تالاب در حقوق مدنی ایران ۱۱۲
گفتاردوم: مالکیت منابع آب در قانون آب و نحوه ملی شدن آن ۱۱۵
گفتار سوم: مالکیت منابع آب در قانون اساسی ۱۱۷
مبحث چهارم: مروری بر قوانین تاثیر گذار بر مدیریت تالاب به صورت مستقیم ۱۲۱
گفتار اول: بررسی نقش قانون اراضی مستحدث و ساحلی در حفاظت از آب ها با تاکید بر تالاب ها ۱۲۱
گفتار دوم: بررسی آیین نامه اجرایی تبصره (۲) ماده (۲) قانون اراضی مستحدث و ساحلی (۱۷/۱/۱۳۸۷) ۱۲۲
گفتار سوم: بررسی نقش قانون توزیع عادلانه آب در حفاظت از آب ها با تاکید بر تالاب ها ۱۲۴
گفتار چهارم: لزوم تعیین حقابه زیست محیطی تالاب ها در پرتو قانون توزیع عادلانه آب ۱۲۵
گفتار پنجم: بررسی لزوم مصرف معقول آب با تاکید بر حفاظت از تالاب ها ۱۲۷
گفتار ششم: بررسی نقش آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب در حفاظت از آب ها با تاکید بر تالاب ها ۱۲۸
گفتار هفتم: بررسی قانون صید و شکار مصوب ۱۳۴۶ ۱۳۰
گفتار هشتم: قانون حفاظت دریا و رودخانههای مرزی از آلودگی با مواد نفتی مصوب ۱۴/۱۱/۱۳۵۴ ۱۳۰
گفتار نهم: آیین نامه بهداشت محیط مصوب ۲۴/۴/۱۳۷۱ ۱۳۰
گفتار دهم: قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۵ ۱۳۰
گفتار یازدهم: قانون آب و نحوه ملی شدن آن مصوب ۱۳۴۷ ۱۳۱
گفتار دوازدهم: بررسی پیشنویس لایحه جامع قانون آب ایران (ویرایش هشتم) با تاکید بر حفاظت از تالاب ۱۳۱
گفتار سیزدهم: بررسی آیین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهره برداری از منابع جمهوری با تاکید بر حفاظت از تالاب ها ۱۳۶
مبحث پنجم: بررسی آسیب شناسانه جایگاه حفاظت از تالاب ها در نظام حقوقی ایران ۱۴۰
گفتار اول: تامین حقابه تالاب ها در حقوق ایران ۱۴۱
گفتار دوم: حفاظت از تالاب ها در برابر آلودگی صنعتی و معدنی ۱۴۴
گفتار سوم: حفاظت از تالاب ها در برابر فعالیتهای اقتصادی از منظر حقوقی ۱۴۵
گفتار چهارم: حفاظت از تالاب در برابر گردشگری پیرامون آن ها ۱۴۶
گفتار پنجم: حمایت از پوشش گیاهی و جانوری تالاب ها ۱۴۸
گفتار ششم: حفاظت از تالاب ها در برابر فعالیت های عمرانی حریم آن ها ۱۵۰
مبحث ششم: مسیولیت آسیب زنندگان به تالاب ها در قوانین ۱۵۱
مبحث هفتم: بررسی نهادهای متصدی کیفیت منابع آبی ایران ۱۵۳
مبحث هشتم: ارایه الگوی مطلوب حفاظت از تالاب ها از منظر حقوقی ۱۵۴
مبحث نهم: چالش های حقوقی سازمان حفاظت محیط زیست در حفاظت ازتالاب ها ۱۵۹
گفتار اول: عوامل اقتصادی و تغییرات کاربری اراضی در محیط های تالابی و حریم انها ۱۶۲
گفتار دوم: پروژه های سد سازی ۱۶۴
گفتار سوم: طرح های انتقال آب بین حوزه ای ۱۶۵
مبحث دهم: نگاهی کلی به راهکارهای حقوقی و غیر حقوقی حل بحران زیست محیطی تالابها ۱۶۹
گفتار اول: تبیین آرمان های توسعه پایدار در سیاست های ملی و بین المللی ۱۶۹
گفتار دوم: ایجاد الزام قانونی برای ارزیابی پروژه ها در حریم تالاب ها ۱۷۱
گفتار سوم: اتخاذ رویکرد مدیریت زیست بومی ۱۷۲
گفتار چهارم: تسری مفهوم استفاده معقول به سیاست های ملی ۱۷۴
گفتار پنجم: ارتقای همکاری های بین المللی و طلب مساعدت از دولت های توسعه یافته ۱۷۶
گفتار ششم: دریافت کمک های مالی از صندوق اعتبارات رامسر و سایر نهادهای بین المللی ۱۷۶
گفتار هفتم: درج برنامه حفاظت از تالاب ها در طرح ها و سیاست های ملی ۱۷۸
گفتار هشتم: تحقق اصل اقدامات احتیاطی ۱۷۹
فهرست منابع ۱۸۸
منابع فارسی ۱۸۸
منابع لاتین ۱۹۴
فهرست جداول
جدول ۳–۱– قوانین تاثیرگذار بر مباحث اصلی تالاب های ایران
کلیدواژه ها
- ایران
- بوم سامانه
- تالاب
- حفاظت محیط زیست
- حقوق بین الملل
- فعالیت های اقتصادی
- موقعیت جغرافیایی
- نظام حقوقی
- حفاظت تالاب
- وضعیت حقوقی تالابها
- حفاظت محیط زیست