مطالعه تطبیقی حق سکوت متهم در حقوق ایران و عراق

عنوان	مطالعه تطبیقی حق سکوت متهم در حقوق ایران و عراق
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	عدی محمد جلوب العنزی
استاد راهنما	عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی
استاد مشاور	حسام قبانچی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه فردوسی مشهد

مطالعه تطبیقی حق سکوت متهم در حقوق ایران و عراق عنوان پایان نامه ای است که توسط عدی محمد جلوب العنزی، با راهنمایی عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی و با مشاوره حسام قبانچی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد دفاع گردید.

چکیده

از مهمترین حقوق متهم، حق سکوت است که منظور از آن این است که متهم می تواند در مقابل سوالاتی که از او می شود، سکوت کند و نباید این سکوت، علیه متهم برداشت شود. این حق در تمامی نظام های دادرسی، مانند اتهامی، تفتیشی و مختلط و در دو نظام حقوقی ایران و عراق پذیرفته شده است. جایگاه بین المللی این حق نیز در معاهدات حقوق بشری محفوظ است. مهمترین اهداف این حق، می تواند به ترتیب این موارد باشد: عدم امکان اخذ اقرار یا پاسخ به سوالات شیوه های اجباری و تحت فشار؛ فراهم کردن شرایط مناسب برای متهم مانند حق استفاده از وکیل. حقوق ایران در خصوص این حق، تنها یک ماده قانونی در قانون آیین دادرسی کیفری (ماده ۱۹۷) را تصویب کرده است که این ماده قانونی، چالش و مشکلات اساسی دارد. مهم ترین انتقاداتی که به قانونگذار ایران در خصوص این حق می توان کرد، عبارت است از: امکان برداشت علیه متهم در صورت استفاده از این حق؛ عدم لزوم تفهیم این حق به متهم؛ عدم وجود ضمانت اجرا در این خصوص؛ مشخص نبودن وظیفه نظام قضایی در حقوق متهم. در مقابل، در حقوق عراق، سازو کار حق سکوت متهم، مناسب تر است ولی این انتقاد به قانونگذار عراق وجود دارد که در موراد مختلفی، اعمال این حق را استثنا کرده است که توجیه مناسب برای این عمل وجود ندارد. در نهایت باید دانست که این حق دارای آثار مثبتی مانند دادرسی منصفانه و در نظرگرفتن منفعت برای متهم است. همچنین برخی از آثار منفی این حق مانندوجود ابهام و ایراد متن قانون، وجود برداشت منفی در صورت سکوت متهم، عدم وجود زیرساخت ها برای رعایت حقوق متهم، اطاله دادرسی، بی فایده بودن حق سکوت متهم، اعطای فرصت نامناسب به متهم و شریکان و معاونین وی و افزایش مشکلات قضایی نیز برای این حق برشمرد که در صورت اصلاح نظام تقنینی و قضایی، این آثار، قابل حل است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱الف: بیان مساله ۲ب: اهمیت و ضرورت تحقیق ۳ج: اهداف تحقیق ۴د:سوالات تحقیق ۴ه–: فرضیات تحقیق ۵و: پیشینه تحقیق ۵ز: روش تحقیق ۷ح: ساختار تحقیق ۸بخش اول: مفهوم، مبانی و پیشینه حق سکوت متهمفصل اول: مفهوم شناسی ۱۰مبحث اول: تعریف لغوی و اصطلاحی حق سکوت متهم ۱۰گفتار اول: تعریف لغوی ۱۰گفتار دوم: تعریف اصطلاحی ۱۱مبحث دوم: تعریف قانونی و فقهی حق سکوت متهم ۱۱گفتار اول: تعریف قانونی ۱۱گفتار دوم: تعریف فقهی ۱۳فصل دوم: مبانی حق سکوت متهم در حقوق ایران و عراق ۱۵مبحث اول: حقوق ایران ۱۶گفتار اول: توجه به حقوق دفاعی متهم ۱۷گفتار دوم: جلوگیری از ظلم در نظام قضایی ۱۹مبحث دوم: حقوق عراق ۲۰گفتار اول: اصل برایت ۲۰گفتار دوم : بنای عقلا ۲۳فصل سوم: پیشینه حق سکوت متهم در حقوق ایران، عراق ۲۴مبحث اول: در حقوق ایران ۲۴گفتار اول: قوانین پیش از انقلاب اسلامی ایران ۲۴گفتار دوم: قوانین پس از انقلاب اسلامی ایران ۲۵مبحث دوم: در حقوق عراق ۳۱گفتار اول: قانون آیین دادرسی کیفری عثمانی ۱۸۷۹ ۳۱گفتار دوم: قانون آیین دادرسی کیفری عراق به شماره

سال ۱۹۷۱ ۳۲گفتار سوم: قانون اساسی عراق ۲۰۰۵ ۳۵بخش دوم: چگونگی اعمال و ارزیابی حق سکوت متهم در حقوق ایران و عراقفصل اول: چگونگی اعمال حق سکوت متهم ۳۹مبحث اول: حق سکوت متهم و تفهیم آن در مرحله دادسرا و دادگاه ۳۹گفتار اول: در دادسرا ۴۰گفتار دوم: در دادگاه ۴۱گفتار سوم: استثنایات حق سکوت متهم در حقوق ایران ۴۳گفتار چهارم: استثنایات حق سکوت متهم در حقوق عراق ۴۵الف: اسناد رسمی ۴۵ب: انجام وظیفه ۴۶ج: مسیولیت فرضی در جرایم نشر ۴۷د: توهین به کارمند ۴۷گفتار پنجم: ضمانت اجرای عدم اجرای حق سکوت متهم ۴۸الف: حقوق ایران ۴۸ب: حقوق عراق ۵۲مبحث دوم: چالش های ماهوی و شکلی در حقوق ایران و عراق در قبال حق سکوت متهم ۵۲گفتار اول: چالش های ماهوی و شکلی حق سکوت متهم در حقوق ایران ۵۲الف: مشخص نبودن تکلیف مقلام قضایی در حق سکوت متهم ۵۲ب: مشخص نبودن محدوده حق سکوت متهم ۵۲ج: مشخص نبودن ضمانت اجرا حق سکوت متهم ۵۳د: مثبت نبودن اعمال حق سکوت متهم ۵۳گفتار دوم: چالش های ماهوی و شکلی حق سکوت متهم در حقوق عراق ۵۵فصل دوم:ارزیابی اعمال حق سکوت متهم در نظر حقوقدانان ایرانی و عراقی ۵۷مبحث اول: آثار مثبت اعمال حق سکوت متهم ۵۸گفتار اول: دادرسی منصفانه ۶۰الف: جایگاه حق سکوت در دادرسی منصفانه ۶۱ب: جایگاه اصل برایت در دادرسی منصفانه ۶۴گفتار دوم: منافع متهم ۶۶مبحث دوم: آثار منفی اعمال حق سکوت متهم ۶۸گفتار اول: وجود ابهام و ایراد قانونی ۷۳ گفتار دوم: وجود برداشت منفی در صورت سکوت متهم ۷۴گفتار سوم: عدم وجود زیرساخت ها برای رعایت حقوق متهم ۷۵گفتار چهارم: اطاله دادرسی ۷۶گفتار پنجم: بی فایده بودن حق سکوت متهم ۷۷گفتار ششم: اعطای فرصت نامناسب به متهم و شریکان و معاونین وی ۷۸گفتار هفتم: افزایش مشکلات قضایی ۷۹نتیجه گیری و راهکارها ۸۱فهرست منابع ۸۶

کلیدواژه ها

• حق سکوت
• برایت
• فرض بی گناهی
• اماره مجرمیت
• کرامت انسانی