مطالعه تطبیقی نقش رییس جمهور درپاسداری ازقانون اساسی درنظام حقوقی ایران و فرانسه

عنوان	مطالعه تطبیقی نقش رییس جمهور درپاسداری ازقانون اساسی درنظام حقوقی ایران و فرانسه
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	آرش ملکی
استاد راهنما	سیدباقر میرعباسی
استاد مشاور	فریده رفیعی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	موسسه آموزش عالی رضویه

مطالعه تطبیقی نقش رییس جمهور درپاسداری ازقانون اساسی درنظام حقوقی ایران و فرانسه عنوان پایان نامه ای است که توسط آرش ملکی، با راهنمایی سیدباقر میرعباسی و با مشاوره فریده رفیعی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی رضویه دفاع گردید.

چکیده

قانون اساسی میثاق بنیادگذاری است که نمایانگر حقوق و تعهدات متقابل دولت و ملت است. قانون مذکور بدون وجود سازوکارهای دقیق نظارتی به دسته ای از شعارها و آرمان های فاقد ضمانت اجرا تبدیل خواهد شد. در حقوق اساسی از سازو کارهای نظارتی گوناگونی سخن به میان آمده است که توسعه یافته ترین آنها را میتوان دادرسی اساسی دانست . در کنار دادرسی اساسی (همچون نظارت شورای نگهبان بر مصوبات مجلس) که بیشتر به تضمین قانون اساسی در عرصه قانونگذاری می پردازد؛می توان از یک نظارت سیاسی هم سخن گفت،این نظارت توسط مقامات اجرایی عمل می شود. اصل ۱۱۳ قانون اساسی ایران از این سنخ بوده و مسوولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیما به رهبری مربوط می شود را بر عهده رییس جمهور قرار داده است. این اصل نوعی اقتباس از ماده ۵ قانون اساسی جمهوری پنجم فرانسه (۱۹۵۸) بوده و بر اساس این ماده" رییس جمهور نسبت به احترام قانون اساسی"مراقبت می کند. .لهذا سپردن چنین صلاحیتی به رییس جمهور فرانسه توجیه پذیر است زیرا او از یکسو نخستین مقام سیاسی دولت–کشور است و از دیگر سوی,قانونگذار اساسی صلاحیت داوری و تضمین کارکرد منظم قوای عمومی و تداوم دولت را برعهده وی گذاشته است این در حالیست در قانون اساسی ایران؛ اعطای این مسولیت به مقام سیاسی دوم و نسپردن ابزارهای لازم به وی توجیه پذیر نیست. در این پایان نامه در سه فصل ابتدا مبانی و کلیات و سپس موضوع حاضر در فرانسه و ایران دقیقا مورد تدقین قرار گرفته است و النهایه راهکارها و نتایج ملموس با نگاه تطبیقی ارایه شده است.ازجمله طرح دادگاه قانون اساسی،بسط حمایت فرهنگی از قانون اساسی و توسعه دایره وظیفه نظارت بر اجرای قانون اساسی و همکاری سایر قوا در این امر خطیر از جمله این پیشنهادات می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده مقدمه پیشگفتار شرح تحقیق بیان مسیله تحقیق اهداف تحقیق – سوالات تخصصی سوال فرعی فرضیه های تخصصی فرضیه اصلی : فرضیه های فرعی – ضرورت و اهمیت تحقیق پیشینه تحقیق روش تحقیق کاربرد نتایج تحقیق بخش اول مبانی و کلیات مبحث اول:درآمدی بر قانون اساسی و ضرورت صیانت از آن فصل اول: اهمیت پاسداری از قانون اساسی مبحث دوم: ثمرات مطالعه تطبیقی در حوزه حقوق اساسی مبحث سوم: حقوق و آزادیهای بنیادین مبحث چهارم: ضمانتهای احترام به قانون اساسی فصل اول: کنترل قوه قضاییه بر قانون اساسی فصل دوم: کنترل از طریق یک هیات سیاسی مستقل فصل سوم: کنترل از طریق قوه مقننه مبحث پنجم: حاکمیت قانون فصل اول: حاکمیت قانون و حقوق اساسی مبحث ششم: مکانیزمهای حمایت از قانون اساسی فصل اول: نقش افکار عمومی در پاسداری از قانون اساسی فصل دوم: نقش قوه مجریه در پاسداری از قانون اساسی گفتار اول: ترکیب مجریه و صلاحیت ذاتی آن در پاسداری از قانون اساسی مبحث هفتم: نقش دادگاههای قانون اساسی در پاسداری از قانون اساسی فصل اول: مسیله نقض و عدم اجرای قانون اساسی فصل دوم: بررسی مفهوم دادرسی اساسی فصل سوم: نظارت توسط یک نهاد قضایی گفتار اول: الگوی آمریکایی؛ نظارت توسط همه ی دادگاههای عادی گفتار دوم: الگوی اروپایی: نظارت توسط یک دادگاه ویژه مبحث هشتم قوه مجریه درحقوق اساسی گفتاراول کلیات قوه مجریه گفتاردوم وظایف قوه مجریه بنداول اجرای تصمیمات قوای دیگر الف– تصمیمات تقنینی ب– تصمیمات قضایی بند دوم تدارک تصمیمات بندسوم اتخاذ تصمیمات لازم الاجرا گفتارچهارم جایگاه قوه ی مجریه درنظام جمهوری اسلامی بخش دوم وظایف، اختیارات و نقش رییس جمهور در قانون اساسی ایران مبحث اول کلیات گفتار اول تغییرات قوه ی مجریه پس از بازنگری بند اول گرایش از سیستم شعبه پارلمانی به شعبه ریاستی بند دوم حذف مسوولیت تنظیم روابط سه قوه گفتار دوم جایگاه رییس جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران بند اول رابطه ی ملت و رییس جمهور بند دوم اصل انتخابی بودن مقام ریاست جمهوری بند سوم مقام و منزلت ریاست جمهوری الف– مقام رسمی ب– موقعیت شخصی گفتار سوم تخلفات رییس جمهور بند اول محاکمه ی رییس جمهور بند دوم رسیدگی به تخلفات قانونی رییس جمهور در دیوانعالی کشور بند سوم مسیولیت مدنی مبحث دوم مسوولیت های رییس جمهور گفتار اول مسوولیت رییس جمهور در برابر ملت گفتار دوم مسوولیت رییس جمهور در برابر رهبر گفتار سوم مسوولیت رییس جمهور در برابر مجلس شورای اسلامی مبحث سوم اختیارات رییس جمهور گفتار اول وظایف رییس جمهور مرتبط با اداره ی عالیه ی کشور بند اول وظایف و اختیارات رییس جمهور ناشی از اصل

بند دوم امور بین الملل الف– امضای قراردادهای بین المللی ب– اعزام و پذیرش سفیران بند سوم ریاست شوراهای عالی کشور الف– ریاست شورای عالی امنیت ملی ب– ریاست شورای انقلاب فرهنگی ج– مسوولیت اجرای بازنگری قانون اساسی گفتار دوم اختیارات رییس جمهور در اعمال قوه مجریه بند اول ریاست هیات وزیران الف– نظارت بر کار وزیران ب– هماهنگی تصمیمات وزیران ج– تعیین خط مشی دولت با همکاری وزیران بند دوم ریاست عالی سازمان های وابسته بند سوم تعیین سرپرست موقت برای وزارتخانه های بدون وزیر بند چهارم اعطای نشان های دولتی گفتار سوم اختیارات رییس جمهوری مرتبط با قوای مقننه و قضاییه بند اول رییس جمهور و قوه مقننه الف– در امضای قوانین ب– در امر همه پرسی ج– در نصب و عزل وزیران و رای اعتماد به دولت د– در توقف انتخابات و– در تقاضای تشکیل جلسه غیر علنی مجلس بند دوم رییس جمهور و قوه قضاییه فصل سوم صلاحیت ها، اختیارات و مسوولیت های رییس جمهور در اجرای قانون اساسی مبحث اول قانون اساسی و اجرای آن گفتار اول نحوه کنترل قانون در نظام جمهوری اسلامی ایران بند اول کنترل سیاسی قانون اساسی بند دوم شورای نگهبان، نگهبان توازنقوا بند سوم کنترل قضایی قانون اساسی الف– تعارض آیین نامه ها و تصویب نامه های دولتی با قانون عادی وقانون اساسی ب– تعارض قوانین عادی با قانون اساسی بند چهارم تفسیر قانون اساسی گفتار دوم حفاظت از قانون اساسی بند اول پاسداری از قانون اساسی بند دوم داوری افکار عمومی بند سوم روش کنترل قضایی الف– دادگاه ویژه ب– دادگاه عادی بند چهارم کنترل سیاسی گفتار سوم سیستم های نظارت بر قانون اساسی بند اول دسته بندی نوع نظارت بر اساس زمان نظارت بند دوم دسته بندی نوع نظارت بر اساس مرجع نظارت بند سوم دسته بندی نوع نظارت بر اساس موضوع نظارت مبحث دوم نقش سایر قوا در اجرای قانون اساسی گفتار اول علل و دلایل نقض قانون اساسی گفتار دوم مقام رهبری و اجرای قانون اساسی بند اول عدم مسوولیت رهبری در برابر قانون بند دوم قابلیت طرح مسوولیت رهبری در مقابل قانون گفتار سوم قوه مقننه و اجرای قانون اساسی بند اول حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور بند دوم اعمال نظارت استصوابی نسبت به عملکرد قوه ی مجریه بند سوم اطلاع رسانی نمایندگان در صورت مشاهده انحرافات احتمالی بند چهارم نظارت بر کارکرد قوا گفتار چهارم قوه قضاییه و اجرای قانون اساسی مبحث سوم رییس جمهور و اجرای قانون اساسی گفتار اول کلیات و طرح موضوع بند اول مفهوم اجرای قانون اساسی بند دوم دکترین اجرای قانون اساسی طبق اصل

قانون اساسی بند سوم بررسی تحلیلی اصل

قانون اساسی گفتار دوم مبانی قانونی وظیفه ی رییس جمهور در اجرای قانون اساسی بند اول سوگند رییس جمهور بند دوم اصل

قانون اساسی بند سوم قوانین عادی گفتار سوم تسری اصل

نسبت به سایر قوا بند اول مسوولیت مطلق بند دوم مسوولیت محدود بند سوم تعارض اصلل

با تفکیک قوا بند چهارم تعارض اختیارات رهبری با اصل

بند پنجم آیا در راستای اصل ۱۱۳، رییس جمهور بر رهبر هم می تواند نظارت کند؟ بند ششم عدم وجود ضمانت اجرا در نظارت رییس جمهور بر مقام رهبری مبحث چهارم قانون تعیین حدود وظایف و اختیارات ریاست جمهوری گفتار اول بررسی لایحه تعیین حدود وظایف و اختیارات رییس جمهور مصوب ۱۳۶۸ بند اول طرح مطلب بند دوم تلقی شورای نگهبان نسبت به اصول یاد شده الف _ موضوع وضع قوانین توسط شورای عالی قضایی ب_ موضوع تعزیرات حکومتی ج_ تشکیل واحد بازرسی بند سوم گستره ی قانون تعیین حدود، وظایف و اختیارات رییس جمهور الف– کشف، بازرسی و پیگیری ب– اقدامات لازم در صورت توقف یا عدم اجرای قانون اساسی ج– اخطار و تذکر به قوای سه گانه د– اعلام آمار موارد تخلف، عدم اجرا یا نقض قانون اساسی گفتار دوم انتقادات و ایرادات وارده به قانون تعیین حدود وظایف و اختیارات رییس جمهور بند اول ایرادات ماهوی قانون الف– عنوان قانون ب– دلیل قانون ج– نقض برابری قوه مقننه و مجریه د– غفلت از نقش افکار عمومی در این قانون بند دوم ایرادات شکلی بند سوم پاسخ به اشکالات مطرح شده بند چهارم دلایل ضعف قانون تعیین حدود وظایف و اختیارات رییس جمهور الف– در بازنگری اصول قانون اساسی ب– حذف برخی سمت ها ج– افزایش قدرت اجرایی رییس جمهور د– عدم ضمانت اجرا گفتار سوم بررسی لایحه ی پیشنهادی سال ۱۳۸۱ بند اول اصطلاحات و نکات جدید الف– ایجاد تشکیلات اداری و نظارتی ب– اقدامات تامینی ج– اشراف نسبی بر احکام قضایی د– پذیرش مسوولیت مدنی دولت ه– ارتباط با افکار عمومی بند دوم ایرادات وارده به لایحه ی پیشنهادی سال ۱۳۸۱ الف– نقض استقلال قوه قضاییه ب– شکل گیری نوعی دیکتاتوری قوه مجریه مبحث پنجم ایجاد دادگاه قانون اساسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران گفتار اول طراحی دادگاه قانون اساسی بند اول امکان تاسیس دادگاه قانون اساسی الف– تاسیس دادگاه قانون اساسی بدون بازنگری در اصول قانون اساسی ب– ایجاد تشکیلات قضایی جهت رسیدگی به تخلفات اصول قانون اساسی نیازمند بازنگری می باشد بند دوم ویژگی های دادگاه صیانت از قانون اساسی گفتار دوم طرح تشکیل دادگاه عالی صیانت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بند اول متن اولیه ی طرح تشکیل دادگاه عالی صیانت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بند دوم اشکالات و معایب طرح تشکیل دادگاه عالی صیانت از قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بخش سوم: نقش ریاست جمهوری فرانسه در پاسداری از قانون اساسی مبحث اول: بررسی نظام سیاسی معاصر فرانسه بند اول: تاریخچه سیاسی جمهوری های اول تا چهارم فرانسه بند دوم: تاریخچه سیاست جمهوری پنجم فرانسه بند سوم: نظام سیاسی فرانسه مبحث دوم: شورای قانون اساسی فرانسه بند اول: قدمت دادرسی اساسی در فرانسه بند دوم: بافت عضوی شورای قانون اساسی فرانسه الف: اعضای دایم ب: اعضای غیر دایم بند سوم: صلاحیت های شورا قانون اساسی فرانسه الف: نظارت بر اساسی بودن قوانین ۱– نظارت پیشگیرانه ۲– نظارت پسینی ب: صلاحیت های فرعی مبحث دوم: نقش رییس جمهوری فرانسه در پاسداری از قانون اساسی بند اول: مبنای قانونی مسیولیت رییس جمهور فرانسه در مراقبت بر اجرای قانون اساسی بند دوم: بررسی تناسب ماده

قانون اساسی فرانسه با اختیارات رییس جمهور بند سوم: بازتاب سخنرانی بایو درماده ی

قانون اساسی فرانسه بند چهارم: ابهام در تفسیرماده

قانون اساسی بند چهارم: عدم تناسب در تجمیع و تلفیق عناصر دو نظام ریاستی و پارلمانی بند پنجم: مسیولیت سیاسی و پاسخ گویی رییس جمهور نتیجه گیری تحقیق راهکارها و نتیجه گیری الف– راهکارها ب– نتیجه گیری فهرست منابع

کلیدواژه ها

• قانون اساسی
• رییس جمهور
• پاسداری