مطالعه موردی اصل کرامت مداری در مرحله تعیین کیفر
 | |
| عنوان | مطالعه موردی اصل کرامت مداری در مرحله تعیین کیفر |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | الناز جمشیدیان |
| استاد راهنما | امیرحسن نیازپور |
| استاد مشاور | رجب گلدوست جویباری |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۹ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
مطالعه موردی اصل کرامت مداری در مرحله تعیین کیفر عنوان پایان نامه ای است که توسط الناز جمشیدیان، با راهنمایی امیرحسن نیازپور و با مشاوره رجب گلدوست جویباری در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
کرامت انسانی یکی از مهم ترین شاخصه های انسان و گوهر اصلی وجود او می باشد. این کرامت موهبتی الهی است که از جانب خداوند به انسان ها عطا شده است. بنابراین همه ی افراد بشر شایسته ی تکریم و احترامند و برای دستیابی به اهداف بلند انسانی، رعایت کرامت ذاتی و خدشه ناپذیر انسان ضروری است. اقدامات قضایی جهت مجازات دهی بزهکار نباید ناقض کرامت انسانی و حقوق بنیادین بشری باشند. چگونگی کیفردهی و اعمال اقدامات محدودکننده در مراحل مختلف دادرسی کیفری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا یکی از عرصه هایی که در آن امکان تعرض به حیثیت و کرامت انسانی وجود دارد، عرصه ی کیفردهی است. در واقع، از آنجا که حقوق کیفری عرصه ی ایراد آسیب و صدمه به جان، مال، آزادی و سایر حق های بشری است، لذا عنایت به کرامت انسانی در این عرصه باید مورد توجه جدی واقع شود و فرآیند مجازات دهی به نحوی انجام گردد، که هرچه سریع تر منتهی به تحقق هدف اصلاح و درمان گردد. مجازات دهی کرامت مدار به معنای آن است که فرآیند دادرسی کیفری و رسیدگی جهت تعیین کیفر باید در پرتو توجه به اصل خدشه ناپذیر کرامت ذاتی انسان صورت پذیرد. در پرتو اصل کرامت انسانی است که روشن می شود مقام قضایی هنگام مجازات دهی، آنجا که قانون ابهام دارد، به جهت رعایت انسانیت و توجه به حیثیت انسان، باید از اعمال مجازات بپرهیزد. این پژوهش، به صورت توصیفی–تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه ای و بررسی قانون اساسی، منشور حقوق شهروندی، اسناد بین المللی، آرای وحدت رویه، آرای صادره از محاکم، آیین نامه ها و بخشنامه ها و دستورالعمل ها انجام گرفته است و روشن گردید که به اصل کرامت مداری، به عنوان اصلی بنیادین در اسناد بین المللی، قانون اساسی، منشور حقوق شهروندی، آیین نامه ها، بخشنامه ها و دستورالعمل های متعددی توجه شده است. اما در آرای وحدت رویه و آرای صادره از محاکم، الگوی متوازن و همسانی وجود ندارد و برخی با توجه جدی به اصل کرامت مداری و جلوه های آن صادر گشته اند و برخی بدون توجه شایسته به اصل مذکور و جلوه های آن، صادر شده اند. وجود اختیارات گسترده برای قضات، ذهنیت کیفرگرای قضات و جامعه، عدم وجود امکانات کافی جهت اجرای برخی تدابیر کرامت محور و... از جمله چالش هایی است که مقابل کیفردهی کرامت مدارانه وجود دارد. اصلاح قوانین و محدود و ضابطه مند کردن اختیارات گسترده ی قضات، تغییر ذهنیت قضات از طریق برگزاری دوره های آموزشی و آگاهی سازی عمومی و تخصیص منابع لازم جهت فراهم کردن امکانات لازم برای اجرای تدابیر همسو با اصل کرامت مداری از جمله راهکارهایی است که می تواند در صدور آرای کرامت مدارانه از سوی قضات موثر واقع شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه
الف) تعریف مسیله و طرح موضوع
ب) اهمیت موضوع
پ) سوالات تحقیق
ت) فرضیه های تحقیق
ث) سابقه مطالعات و تحقیقات پیشین
ج) جدید بودن و نوآوری تحقیق
چ) ضرورت انجام تحقیق
ح) اهداف و کاربردهای تحقیق
خ) روش تحقیق و پژوهش
د) سامان دهی تحقیق
فصل اول: معیارهای کیفردهی در پرتو اصل کرامت مداری
مبحث اول: مبانی معیارهای کیفردهی کرامت محور
گفتار اول: مبانی فقهی، فلسفی، حقوقی و اجتماعی
الف: مبانی فقهی
ب: مبانی فلسفی
پ: مبانی حقوقی
ت: مبانی اجتماعی
گفتاردوم: مبانی در قلمرو قانون اساسی، منشور حقوق شهروندی و اسناد بین المللی
الف: مبانی در قلمرو قانون اساسی و منشور حقوق شهروندی
۱: رویکرد قانون اساسی
۲: رویکرد منشور حقوق شهروندی
ب: مبانی در قلمرو اسناد بین المللی
۱: رویکرد اعلامیه ی جهانی حقوق بشر
۲: رویکرد میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی
۳: رویکرد کنوانسیون بین المللی منع شکنجه ۵۰ ۴: رویکرد اعلامیه اسلامی حقوق بشر– قاهره
مبحث دوم: مصادیق معیارهای کیفردهی کرامت محور
گفتار اول: امتناع از تعیین مجازات های ناظر بر جسم بزهکار
الف: پرهیز از تعیین کیفر سالب حیات تا حد امکان
ب: اجتناب از تعیین کیفر جسم آزار تا حد ممکن
گفتار دوم: کاهش تعیین کیفر سلب آزادی و استفاده بیشینه از تدابیر ارفاقی
فصل دوم: سیاست ها و رویه های کیفردهی در سنجه اصل کرامت مداری
مبحث اول: ارزیابی اسناد فروتقنینی قضایی
گفتار اول: بررسی دستورالعمل های قضایی
الف: دستورالعمل هایی با تاکید بر لزوم رعایت کرامت مداری
ب: دستورالعمل هایی با تاکید بر استفاده از تدابیر ارفاقی و اجتناب از حبس گرایی
پ: دستورالعمل هایی مبنی بر تقدیر از مفاخر دستگاه قضایی و لزوم مشارکت نهادهای مردمی
ت: دستورالعمل هایی جهت تشویق قضات در راستای ارتقا نحوه دادرسی و بهبود کیفیت آراء
ث: دستورالعمل هایی با تاکید بر ضرورت پرهیز از اطاله ی دادرسی
گفتار دوم: بررسی بخشنامه ها ، آیین نامه ها و سندهای قضایی
الف: بررسی بخشنامه های قضایی
۱: بخشنامه هایی مبنی بر لزوم تسریع در دادرسی و نقش سازش در پرهیز از اطاله دادرسی
۲: بخشنامه هایی با تاکید بر ضرورت اتخاذ تدابیری جهت کاهش جمعیت کیفری
ب: بررسی آیین نامه های قضایی
۱: آیین نامه هایی در خصوص نحوه اجرای تدابیر ارفاقی و احکام کیفری
۲: آیین نامه هایی در خصوص میانجی گری و نحوه نظارت دیوان عالی کشور
۳: آیین نامه هایی در خصوص نظارت بر عملکرد و رفتار قضات
پ: سندهای قضایی
مبحث دوم: ارزیابی رویه قضایی از حیث توجه به اصل کرامت محوری
گفتار اول: ملاحظه ی آرای وحدت رویه
الف: آرای وحدت رویه همسو با اصل کرامت مداری
۱: آرای وحدت رویه در خصوص تخلف انگاشتن رفتار مرتکب
۲: آرای وحدت رویه در خصوص پذیرش اعاده دادرسی و فرجام خواهی
۳: آرای وحدت رویه مبنی بر پذیرش تقاضای تخفیف مجازات موضوع ماده
ق آ د ک
۴: آرای وحدت رویه مبنی بر محروم نکردن بزهکار از تدابیر ارفاقی
۵: آرای وحدت رویه مبنی بر تفسیر قانون به نفع متهم – بزهکار
ب: آرای وحدت رویه ناهمسو با اصل کرامت مداری
۱: آرای وحدت رویه مبنی بر عدم پذیرش اعتراض به آراء و محروم کردن از آزادی مشروط
۲: آرای وحدت رویه مغایر با تفسیر قانون به نفع متهم – بزهکار
گفتار دوم: ملاحظه ی آرای قضایی
الف: دادنامه هایی با تاکید بر اصل تفسیر مضیق، قانون مداری و رعایت تشریفات دادرسی
ب: دادنامه هایی در خصوص به کارگیری تدابیر ارفاقی
پ: دادنامه هایی در خصوص بزه رابطه نامشروع
ت: دادنامه هایی در خصوص بزه شرب خمر
ث: دادنامه هایی در مورد بزه سرقت مستوجب تعزیر
نتیجه گیری
منابع
کلیدواژه ها
- کیفردهی کرامت محور
- حقوق بشر
- رویه ی قضایی
- انسانی کردن مجازات
- تصمیم گیری قضایی