مفهوم مبنا وآثار حقوقی دموکراسی دیجیتال و امکان سنجی اعمال آن در نظام حکمرانی نوین
 | |
| عنوان | مفهوم مبنا وآثار حقوقی دموکراسی دیجیتال و امکان سنجی اعمال آن در نظام حکمرانی نوین |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | حسینعلی کلهر |
| استاد راهنما | سید حسین ملکوتی |
| استاد مشاور | محمد مظهری، آیت مولایی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه تبریز |
مفهوم مبنا وآثار حقوقی دموکراسی دیجیتال و امکان سنجی اعمال آن در نظام حکمرانی نوین عنوان رساله ای است که توسط حسینعلی کلهر، با راهنمایی سید حسین ملکوتی و با مشاوره محمد مظهری و آیت مولایی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه تبریز دفاع گردید.
چکیده
خصوصیات بالقوه و ظرفیت های فناوری های جدید باعث افزایش مشارکت و تعامل سیاسی مردم در فرایندهای تصمیم گیری( سیاستگذاری ) در کنار دسترسی برابر همه شهروندان به اطلاعات پیرامون عملکرد دولت گردیده است، بعلاوه اینکه افزایش مشارکت مردم در راستای بهبود کارایی و اثرگذاری بخش عمومی و هم در امور عمومی و سیاسی و همچنین در جهت ایجاد شفافیت و پاسخگویی در امور دولتی کارایی موثری داشته است. در واقع چنین امری منجر به شهروند مداری و ارایه خدمات بهینه و افزایش مشارکت مردم در تصمیم ها و ایجاد ارتباط دوسویه تعاملی با اهداف عالی و چشم انداز اجرای حکمرانی الکترونیک و دموکراسی دیجیتال گشته است،که اهمیت این موضوع در جامعه کنونی به دلیل عدم امکان مشارکت کامل شهروندان در روند تصمیم گیری سیاسی و خطر افزایش نارضایتی عمومی از سیاست پیداست. از سوی دیگر این در حالی است که تعامل و مشارکت شهروندان و جامعه مدنی در زندگی دموکراتیک، علاوه بر شفافیت و اطلاعات، برای عملکرد و آثار دموکراسی از جمله مشروعیت و پاسخگویی در هر سطح از ساختار حاکمیت کاملا ضروری و مهم جلوه گر می شود. بنابراین با توجه به تعاریفی که از دموکراسی تبیین گردیده، دموکراسی دیجیتال را می توان، ظرفیت های تکنولوژی ارتباطاتی در تقویت میزان و کیفیت مشارکت عموم در حکومت و تصمیم گیری های حاکمیت دانست که چنین امری در واقع بیانگر چگونگی استفاده و به خدمت گیری فناوری های نوین تحت راهبردهای مختلف می باشد. در این مسیر تمامی اقشار مختلف نظیر رسانه، دولت ها، سازمان های سیاسی و مردم نهاد در بخش های مختلفی سیاسی،اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و در حوزه های داخلی، منطقه ای و بین المللی تحت شعاع قرار میگیرند. با این وجود این رشد دولت الکترونیک هست که در نتیجه استفاده دولت ها از فناوری های نو و جدید زمینه ارتباط آزاد میان شهروندان و مسیولین، تحقق دموکراسی دیجیتال را امکانپذیر ساخته است. البته این موضوع را نیز نباید از ذهن دور انگاشت که دموکراسی دیجیتال دارای آثار دوسویه و دوگانه است بدین معنی هم در جهت خدمت به حقوق شهروندی بوده و از سوی دیگر نیز در صورت استفاده از سیاستهای اقتدارگرایانه، تهدیدی برای حقوق بنیادین ملتهاست. از این رو پژوهش پیش رو به تبیین مفهوم، مبنا و آثار حقوقی دموکراسی دیجیتال و امکان سنجی اعمال آن در نظام حکمرانی نوین پرداخته و در راستای استفاده از شیوه های مختلف دموکراسی دیجیتال، حکمرانی مطلوب را باز خواهد شناخت.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب فصل اول: کلیات صفحه چکیده
بیان مسیله ۲ اهمیت و ضرورت تحقیق(بررسی منابع تحقیق) ۷ سابقه تحقیق ۷ سوالات تحقیق
نوآوری ۹ اهداف پژوهش ۹ مواد و روش تحقیق ۱۰ فصل دوم : مفهوم و مبانی دموکراسی دیجیتال ۱۱ بخش اول: مراحل تکامل و مفهوم دموکراسی دیجیتال ۱۳ گفتار اول: تعاریف مفهومی و عملیاتی
بند اول : دیدگاه های گوناگون از مفهوم دموکراسی دیجیتال ۱۸ ۱– دیدگاه خوش بینانه
۲– دیدگاه بدبینانه
بند دوم: ویژگی ها و سناریوی دموکراسی الکترونیک
بند سوم: دموکراسی الکترونیک در تیوری و عمل و تاثیر آن بر خط مشی گذاری سیاستمداران
گفتار دوم: مقتضیات، چالشها و موانع پیشرو اجرای دموکراسی الکترونیک
گفتار سوم: اعتماد و دموکراسی الکترونیکی ۳۰ گفتار چهارم: دولت الکترونیک و دموکراسی دیجیتال ۳۳ بند اول: دموکراسی دیجیتال در حوزه عمومی جدید ۳۶ بند دوم: رابطه بین دموکراسی الکترونیک و دولت الکترونیک(تقابل یا تضاد)
گفتار پنجم: نقش اینترنت در دموکراسی دیجیتال ۴۲ بند اول: اینترنت ابزاری برای کارزار (کمپین)های سیاسی–اجتماعی
۱– دموکراسی مشارکتی (مستقیم)
۲– دموکراسی نمایندگی و کثرتگرا
بند دوم: دموکراسی دیجیتالی: ویژگی های سیاست قرن بیست و یکم و پیامدهای تنظیمی آنها (مشارکت و ارتباط سیاسی) ۴۶ بخش دوم: مبانی نظری و مفهومی روندهای اخیر دموکراسی دیجیتال ۴۹ گفتار اول : مبانی مفهومی دموکراسی الکترونیکی ۵۰ گفتار دوم: مدل های لیبرال، جمهوری خواه یا مشارکتی و مشورتی دموکراسی ۵۲ گفتار سوم: ظرفیت فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی مرتبط با دموکراسی الکترونیک و ابعاد آن …
بند اول: تیوری دموکراسی مشارکتی و شهروند ۵۸ بند دوم: دموکراسی مشارکتی در چارچوب های حقوقی اتحادیه اروپا
فصل سوم: آثار حقوقی دموکراسی دیجیتال ۶۲ بخش اول: نظارت سیاسی دموکراسی و گونه شناسی فرایندهای آن در بستر ارتباطات دیجیتال ۶۳ گفتار اول: دموکراسی نظارتی و حوزه های اصلی نظارت دولتی، مدنی و مشترک در جوامع اشباع شده از ارتباطات ۶۴ بند اول:گونه شناسی نظارت مدنی ۶۷ ۱– عملکرد نگهبان ( ناظر) و اِفشاگران و استخراج اطلاعات محرمانه
۲– تکثر کنشگران؛ روزنامه نگاری جایگزین و توسعه نمایندگی فراتر از پارلمان ها ۷۰ گفتار دوم: مشارکت الکترونیکی
بند اول : ظهور ابزارهای جدید مشارکت الکترونیک
بند دوم: اهداف مشارکت الکترونیک ۷۸ گفتار سوم: رای گیری الکترونیکی ۸۱ بند اول: مسایل اصلی رای گیری الکترونیکی
بند دوم: اصول طراحی شده سیستم های رای گیری ۸۵ ۱– عمومیت و آزادی ۸۵ ۲– برابری و مخفی بودن
۳– مستقیم بودن و دموکراسی
گفتار چهارم: مشارکت سیاسی
بند اول: دلایل مشارکت سیاسی و تاثیرات مشارکت حداکثری در توسعه پایدار نظام ۹۱ ۱– ثبات سیاسی، افزایش قدرت تصمیم گیری و بالا رفتن روحیه کار و مسیولیت پذیری
۲– قانون مندی و انسجام و اجماع نخبگان ۹۲ گفتار پنجم: پارلمان الکترونیکی ۹۴ بند اول: مبانی و ابزارهای لازم برای تحقق پارلمان الکترونیکی ۹۵ ۱– دسترسی به اطلاعات الکترونیکی ۹۵ ۲– درخواست های الکترونیکی ۹۶ ۳– قانونگذاری الکترونیکی ۹۷ گفتار ششم: پاسخگویی ۹۸ گفتار هفتم: دولت باز ( شفافیت ) ۱۰۱ بنداول: فواید شفافیت و حق دسترسی به اطلاعات ۱۰۴ بند دوم: نقش رسانه ها و مطبوعات در شفافیت ۱۰۵ فصل چهارم: امکان سنجی اعمال دموکراسی الکترونیک در نظام حکمرانی نوین ۱۰۹ بخش اول : حکمرانی و ارتباط آن با فناوری اطلاعات ۱۱۰ گفتار اول: مفهوم حکمرانی ( از حکمرانی تا حکمرانی خوب) ۱۱۰ بند اول: مفهوم حکمرانی خوب ۱۱۳ بند دوم: شاخص های حکمرانی خوب ۱۱۶ گفتار دوم: حکمرانی الکترونیک و مبانی آن ۱۲۱ بند اول: مفهوم و ظهور حکمرانی الکترونیکی ۱۲۳ بند دوم: اهداف و ابعاد حکمرانی الکترونیک ۱۲۵ گفتاردوم: مقایسه حکمرانی الکترونیکی در برابر دولت الکترونیکی و و سیر تکاملی مدل های آن
بخش دوم: دولت الکترونیک
گفتار اول: تعریف، ساختار و اهداف دولت الکترونیکی ۱۳۰ بند اول: ضرورت وجود و رویکرد دولت الکترونیک ۱۳۴ بند دوم: دولت و شهروند الکترونیک ۱۳۷ بند سوم: کارکردها و کژکارکردهای دولت الکترونیک
بند چهارم: چالش ها و موانع گسترش دولت الکترونیک و رابطه آن با شفافیت حاکمیت در جوامع نوین ۱۴۱ گفتار دوم: دولت الکترونیک؛ حلقه واسط میان فناوری اطلاعات و حکمرانی خوب ۱۴۳ بند اول: امکان سنجی استقرار دولت الکترونیک آن در ایران ۱۴۵ بند دوم: شرایط اجرای موفق استراتژی دولت الکترونیک و ارایه ۱۴۷ نتیجه–گیری ۱۵۰ پیشنهادات ۱۵۳ منابع و ماخذ ۱۶۴
کلیدواژه ها
- مبانی دموکراسی
- دموکراسی دیجیتال
- دولت الکترونیک