مفهوم و محتوای قانون اساسی از نظر خبرگان قانون اساسی

عنوان	مفهوم و محتوای قانون اساسی از نظر خبرگان قانون اساسی
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	فرزانه محیط
استاد راهنما	سیدمجتبی واعظی
استاد مشاور	نادر مردانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه شیراز

مفهوم و محتوای قانون اساسی از نظر خبرگان قانون اساسی عنوان پایان نامه ای است که توسط فرزانه محیط، با راهنمایی سیدمجتبی واعظی و با مشاوره نادر مردانی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز دفاع گردید.

چکیده

قانون اساسی یکی از کلیدی ترین مفاهیم در حقوق عمومی است که در آن هم نهادهای قدرت و رابطه آنها با هم مشخص می شود و هم حقوق و آزادی های بنیادین مردم تضمین می گردد. با این حال مفهوم قانون اساسی در کشورهای مختلف با توجه به ساختار سیاسی و تجربه های تاریخی آن متفاوت است. در ایران پس از انقلاب سال ۵۷ و با سقوط رژیم پهلوی، استقرار و برپایی یک نظام جدید با اهداف و آرمان های جدید مستلزم تدوین سندی راهبردی و قاعده مند به نام قانون اساسی بود. در جهت تنظیم این سند مهم، از نخستین گام های شکل گیری قانون اساسی تا تصویب مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و تایید از سوی مردم، احزاب، جمعیت ها، افراد و گروه های مختلف چه در متن و چه در حاشیه نقش ایفا نمودند. در این پژوهش سعی شده است به میزان نقش آفرینی و اثرگذاری این جریان ها در متن نهایی قانون اساسی پرداخته شود. تامل در فضای فکری– راهبردی تدوین قانون اساسی نشان می دهد که برخی از مسایل و موضوع ها به علت اهمیت در جامعه حساسیت بیشتری نسبت به آن وجود داشته است. در مسیرتدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نزاع های فکری پیرامون آن شکل گرفت که می توان این نزاع را بین سه طیف تقسیم کرد که در این پژوهش به عنوان گفتمان های مهم معرفی گردیده اند. گفتمان های اسلام گرای لیبرال و فقاهتی (که سایر گروه های کوچک را نیز در دل خود داشتند) و طیف سوم گروه های چپ که در تصویب اصول اقتصادی نقش مهمی داشتند. طیف اول منطبق بر نگاه مدرن به قانون اساسی یعنی تفسیر آن به عنوان مصداق قرارداد اجتماعی است که کلیه ارکان نظام و حقوق و آزادی ها را در برمی گیرد و هم چنین این که ضمن دفاع از اسلام سیاسی در تلاش برای برقراری حکومتی با ارزش های اسلامی بود و دیگری صرفا به عنوان سندی حقوقی است که مانند سایر مقررات امکان انعطاف پذیری و تفسیر را در چارچوب مصالح نظام توسط حاکم داراست و اینکه با محوریت فقه در تلاش برای ارایه الگویی اسلامی از حکومت در تقابل با شرق و غرب بود. در این پژوهش به این نکته دست می بابیم که هر سه طیف به نوعی در بخش هایی از قانون اساسی موجود و شیوه عملی تفسیر آن انعکاس یافته است و نظراتشان هر چند به صورت نامتوازن در قانون اساسی ظهور و بروز یافت. این پژوهش سعی دارد در قالب توصیفی و با نگاهی تاریخی به چگونگی تکامل قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و رصد تاریخچه تدوین آن و نقش گروه ها و افراد برجسته ای که به نحوی در تدوین و تکوین اندیشه قانون اساسی جمهوری اسلامی دخیل بوده اند با زاویه دید خاص خود بپردازد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه فصل اول کلیات ۱ ۱–۱– مقدمه و بیان مسیله

۱–۲–پیشینه علمی

۱–۳–هدف و ضرورت موضوع

۱–۴– سوالات تحقیق

۱–۴–۱– سوالات اصلی

۱–۴–۲– سوالات فرعی

۱–۵– فرضیه تحقیق

۱–۶– روش تحقیق

۱–۷– سازماندهی پژوهش

فصل دوم: مفهومی، مبانی تدوین و تاریخچه قانون اساسی

۲–۱–مقدمه

۲–۲– تعریف قانون اساسی و انواع آن

۲–۳– اقسام قانون اساسی

۲–۳–۱– قانون اساسی مدون و نامدون

۲–۳–۲– قانون اساسی با متن واحد و با متن متعدد

۲–۳–۳– قانون اساسی با ارزش واحد متن و با ارزش متفاوت متن

۲–۴– ماهیت و شکل قانون اساسی

۲–۵– مفهوم خبرگان قانون اساسی

۲–۵–۱– خبره در لغت

۲–۵–۲– بینه

۲–۶– مبنای تدوین قانون اساسی

۲–۶–۱– نظریات در رابطه با قانون اساسی

۲–۷– منشا وضع قانون اساسی

۲–۷–۱– ابتکار یک جانبه فرمانروا یا هییت حاکمه

۲–۷–۲– اراده عمومی

۲–۸– روش های تدوین و تصویب قانون اساسی

۲–۸–۱– مجلس موسسان

۲–۸–۲– همه پرسی موسس یا مجلس موسسان محدود

۲–۹– قانون اساسی کشورها در ساحت تاریخ

۲–۹–۱– تاریخچه قانون اساسی در سه کشور شاخص

۲–۹–۲– تاریخچه قانون اساسی در ایران

۲–۱۰–نتیجه گیری

فصل سوم: قانون اساسی جمهوری اسلامی از منظر جریان های فکری و سیاسی

۳–۱–مقدمه

۳–۲– شخصیت های موثر در تدوین قانون اساسی

۳–۲–۱– سید روح الله موسوی الخمینی

۳–۲–۲– آیت الله سید محمد حسینی بهشتی

۳–۲–۳– آیت الله حسینعلی منتظری

۳–۳– جریان های فکری و سیاسی موثر در تدوین قانون اساسی

۳–۳–۱– جریان های لیبرال در گفتمان اسلام سیاسی

۳–۳–۲– گفتمان اسلام فقاهتی

۳–۳–۳– سایر گروه های موثر(حزب توده)

۳–۴–نتیجه گیری

فصل چهارم: آثار واندیشه های خبرگان در متن نهایی قانون اساسی ج ا ا

۴–۱–مقدمه

۴–۲– مقدمه قانون اساسی در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی

۴–۳– آثار اندیشه های خبرگان در سازمان های قوای عالیه مملکتی

۴–۳–۱– سابقه تاریخی ولایت فقیه

۴–۳–۲– اصل ولایت فقیه آغاز بحث ها

۴–۳–۳–ریاست جمهوری و هییت وزیران

۴–۳–۴– قوه قضاییه

۴–۳–۵– مجلس شورای اسلامی

۴–۳–۶– شورای عالی امنیت ملی

۴–۳–۷– شورای نگهبان

۴–۴– آثار اندیشه های خبرگان در فصول اول تا چهاردهم قانون اساسی

۴–۴–۱– فصل اول تا سوم قانون اساسی

۴–۴–۲– فصل چهارم تا پنجم قانون اساسی

۴–۴–۳– فصل هفتم و دهم قانون اساسی

۴–۴–۴– فصل دوازدهم و چهاردهم قانون اساسی

۴–۵–نتیجه گیری

منابع

۱ کتابها

۲ مقالات

۳ گفتگوها و مصاحبه ها

۴ روزنامه ها

۵ پایگاه های اینترنتی

کلیدواژه ها

• قانون اساسی
• مجلس بررسی نهایی قانون اساسی
• خبرگان قانون اساسی