مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی از دیدگاه حقوق بین الملل با تاکید بر اقدامات شورای امنیت
 | |
| عنوان | مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی از دیدگاه حقوق بین الملل با تاکید بر اقدامات شورای امنیت |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | زکیه تقی زاده پیرپشته |
| استاد راهنما | محمدرضا ضیایی بیگدلی |
| استاد مشاور | سیدقاسم زمانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی از دیدگاه حقوق بین الملل با تاکید بر اقدامات شورای امنیت عنوان پایان نامه ای است که توسط زکیه تقی زاده پیرپشته، با راهنمایی محمدرضا ضیایی بیگدلی و با مشاوره سیدقاسم زمانی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
ظهور مجدد دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها پس از یک دوره رکود و این بار در سواحل سومالی و خلیج عدن، به عنوان تهدیدی جدی علیه ایمنی دریانوردی، حیات دریانوردان، خدمه و مسافرین، اقتصاد داخلی کشورها و به تبع آن تجارت جهانی، محیط زیست دریایی و ایمنی کشتی های ساحلی و غیرساحلی به شمار می رود. بر این اساس، مقابله با دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه در سواحل سومالی و خلیج عدن، به یکی از مهم ترین چالش های جامعه ی بین المللی در دهه ی اول قرن بیست و یکم تبدیل شده است، به طوری که مسیله ی اعمال صلاحیت قضایی بر دزدان دریایی و رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در جریان این اعمال صلاحیت بر تنگناهای موجود در زمینه ی بی کیفری مرتکبین این جرایم دامن می زند. در این راستا واکنش جامعه ی بین المللی و موضع گیری دولت ها در جرم انگاری پدیده در حقوق داخلی و طرح مسیولیت بین المللی دولت ها در نقض تعهدات بین المللی واجد اهمیت بسیاری است.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست اجمالی
بخش اول– ابعاد مختلف دزدی دریایی در حقوق بین–الملل ص۱۴
گفتار اول– کلیات
گفتار دوم– فعالیت های دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
گفتار سوم– اعمال صلاحیت قضایی بر دزدان دریایی سومالی و خلیج عدن
گفتار چهارم– رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در اعمال صلاحیت بر دزدان دریایی
بخش دوم– مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ص۹۶
گفتار اول– ابزارهای قانونی برای مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
گفتار دوم– راهکارهای پیش گیری و مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
گفتار سوم– مسیولیت بین المللی دولت سومالی در مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
گفتار چهارم– واکنش جامعه ی بین المللی در مقابله با بحران دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
فهرست تفصیلی
مقدمه ۱
بخش اول: ۱۴
ابعاد مختلف دزدی دریایی در حقوق بین الملل ۱۴
گفتار اول – کلیات ۱۵
بند اول– سابقهی تاریخی دزدی دریایی ۱۵
بند دوم– تعریف دزدی دریایی از منظر حقوق بین الملل ۱۸
۱– چشم انداز تاریخی ۱۹
۲–تعریف دزدی دریایی از منظر معاهدات حقوق دریاها ۲۲
۳– عناصر مختلف جرم دزدی دریایی ۲۳
الف) عنصر قانونی ۲۳
ب) عنصر مادی ۲۳
پ) عنصر معنوی ۲۶
بند سوم– ماهیت و هدف ارتکاب دزدی دریایی ۲۹
۱–ماهیت دزدی دریایی ۲۹
الف)جنایت نسل کشی و دزدی دریایی ۳۰
ب) جنایت علیه بشریت و دزدی دریایی ۳۰
پ) جنایت جنگی و دزدی دریایی ۳۱
ت) جنایت علیه صلح و دزدی دریایی ۳۲
ث) دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در دریا ۳۲
ج) دزدی دریایی به منزله ی یک جرم بین المللی مستقل ۳۳
۲– اهداف ارتکاب دزدی دریایی ۳۴
الف) اهداف سنتی ۳۴
ب) اهداف جدید در سومالی و سایر مناطق ۳۴
گفتار دوم–فعالیت های دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۳۵
بند اول– وضعیت داخلی کشور سومالی ۳۵
۱– وضعیت جغرافیایی و سوق الجیشی سواحل سومالی و خلیج عدن ۳۵
۲– وضعیت اقتصادی کشور سومالی ۳۶
۳– وضعیت اجتماعی و حقوقی کشور سومالی ۳۷
الف– قبیله گرایی در سومالی ۳۸
ب– مذهب در سومالی ۳۸
پ– عضویت سومالی در سازمان های بین المللی ۳۹
۱) عضویت در معاهدات بین المللی مربوط به دزدی دریایی ۳۹
۲) عضویت در سازکارهای بین المللی حقوق بشر ۴۰
ت– چالش های حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در سومالی ۴۰
۴– وضعیت سیاسی سومالی ۴۱
الف– وضعیت سیاسی سومالی قبل از تشکیل دولت انتقالی ۴۱
ب– وضعیت سیاسی سومالی پس از تشکیل دولت انتقالی ۴۲
بند دوم– توسعه و تاثیرات فعالیت های غیرقانونی دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۴۳
۱–توسعه ی عملیات دزدی دریایی در منطقه ی شاخ آفریقا ۴۳
الف– تحولات نوین در تجهیزات و رویه ی دزدان دریایی سومالی ۴۵
ب– ترسیم گونه شناسی دزدان دریایی سومالی ۴۶
۲– تاثیرات دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۴۷
الف–تاثیر دزدی دریایی بر امنیت دریانوردی ۴۷
ب– تاثیر دزدی دریایی بر محیط زیست دریایی ۴۸
پ– تاثیر دزدی دریایی بر اقتصاد جهانی ۴۹
ت– تاثیر دزدی دریایی بر اقتصاد سومالی ۵۰
ث) تاثیر دزدی دریایی بر دسترسی به کمک های بشردوستانه ی جامعه ی بین المللی ۵۱
۳–دزدی دریایی و تروریسم بین المللی ۵۲
۴– ارتباط وضعیت داخلی سومالی با دزدی دریایی ۵۳
گفتار سوم– اعمال صلاحیت قضایی بر دزدان دریایی سواحل سومالی و خلیج عدن ۵۸
بند اول– شرایط اعمال صلاحیت بر دزدان دریایی ۵۸
۱– اعمال صلاحیت جهانی ۵۸
الف– مقدمه ای بر دکترین صلاحیت جهانی ۵۸
ب– اعمال دکترین صلاحیت جهانی ۶۰
۱) اعمال صلاحیت جهانی برای دستگیری دزدان دریایی ۶۲
۲) اعمال صلاحیت جهانی برای محاکمه ی دزدان دریایی ۶۴
۳) گزینه های حقوقی مطرح برای محاکمه ی دزدان دریایی ۶۵
الف) محاکمه ی دزدان دریایی در دادگاه های کشور دستگیرکننده ۶۵
ب) محاکمه ی دزدان دریایی در دادگاه های کشور ثالث ۶۷
ب ۱– اعراض از صلاحیت قضایی به نفع دولت ثالث، چالشی برای صلاحیت وستفالیایی ۶۸
ب ۲– مبانی مشروعیت انتقال صلاحیت قضایی به دول ثالث ۶۸
ب ۳– ممانعت از استعمال لفظ استرداد در موافقتنامه های انتقال صلاحیت قضایی به دولت ثالث ۷۰
پ) واگذاری محاکمهی دزدان دریایی به دولت سومالی ۷۱
۲–اعمال صلاحیت بین المللی برای محاکمه ی دزدان دریایی سومالی ۷۲
بند دوم– مراجع بین المللی و صلاحیت جهانی ۷۴
۱–صلاحیت برخی از مراجع بین المللی برای رسیدگی به جرم دزدی دریایی ۷۴
۲– نقش شورای امنیت در اعمال صلاحیت جهانی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۷۵
گفتار چهارم– رعایت حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در اعمال صلاحیت بر دزدان دریایی ۷۸
بند اول– ملاحظات حقوق بشری در اعمال صلاحیت بر دزدان دریایی ۷۸
۱–تاکید شورای امنیت بر رعایت حقوق بشر دزدان دریایی ۷۸
۲– موانع و مشکلات حقوق بشری در مبارزه با دزدان دریایی ۷۹
۳– رعایت حقوق بشر در قبال دزدان دریایی طبق معاهدات حقوق بشری ۸۰
الف– تضمینات دادرسی منصفانه ۸۱
ب– منع شکنجه و رفتار غیر انسانی و توهین آمیز ۸۳
پ– حق جبران خسارت موثر ۸۵
۴– حقوق بشر دزدان دریایی در رویه ی دیوان اروپایی حقوق بشر ۸۶
بند دوم– ملاحظات حقوق بشردوستانه در اعمال صلاحیت بر دزدان دریایی ۸۷
۱–الزام دول به رعایت حقوق بشردوستانه در قطعنامه های شورای امنیت ۸۷
الف–دزدی دریایی و مخاصمه ی مسلحانه ی بین المللی ۸۸
ب–دزدی دریایی و قابلیت اعمال کنوانسیون های چهارگانه ی ژنو ۸۹
۲– مشروعیت توسل به زور در قبال دزدان دریایی از منظر حقوق بین الملل ۹۲
الف– توسل به زور در نگرش دیوان بین المللی حقوق دریاها ۹۲
ب– معیارهای توسل به زور در عملیات دریایی علیه دزدان دریایی ۹۳
بخش دوم: ۹۶
مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۹۶
گفتار اول: ابزارهای قانونی برای مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۹۷
بند اول– ابزارهای قانونی مورد تاکید شورای امنیت برای مقابله با دزدی دریایی ۹۷
۱– کنوانسیون ملل متحد راجع به حقوق دریاها ۱۹۸۲ ۹۸
۲–کنوانسیون مقابله با اعمال غیر قانونی علیه امنیت دریانوردی ۹۸
۳–پروتکل ۲۰۰۵ الحاقی به کنوانسیون ممانعت از اعمال غیرقانونی علیه امنیت دریانوردی۱۹۸۸ ۱۰۱
۴–کنوانسیون ملل متحد در مبارزه با جرایم سازمان یافتهی فراملی ۱۰۳
۵– قواعد رفتاری منطقه ای برای مقابله با دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه ۱۰۵
۶– موافقتنامه های حضور ماموران رسمی در کشتی ۱۰۸
بند دوم– سایر ابزارهای حقوقی ناظر به مقابله با دزدی دریایی ۱۰۹
۱–کنوانسیون بین المللی ایمنی جان اشخاص در دریا ۱۰۹
الف– مقررات مربوط به سازکار شناسایی خودکار در کنوانسیون سولاس ۱۱۰
ب– آیین نامه ی بین المللی امنیت کشتیها وتسهیلات بندری ۱۱۰
پ– سازکار ردیابی ماهواره ای ۱۱۱
۲–کنوانسیون بین المللی مقابله با گروگان گیری ۱۱۲
۳–کنوانسیون مبارزه با فساد ۱۱۳
گفتار دوم–راهکارهای پیشگیری و مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۱۵
بند اول– تقویت توانمندی های نظامی، حقوقی و سیاسی منطقه ی شاخ آفریقا ۱۱۵
۱– تقویت حضور نظامی موثر در منطقه ۱۱۵
۲– تقویت توانمندیهای حقوقی– سیاسی منطقه ۱۱۷
الف– حمایت موثر از نیروهای حافظ صلح اتحادیهی آفریقا ۱۱۷
ب– افزایش ظرفیتهای حقوقی و قضایی منطقه ۱۱۷
پ– توسعهی توافق های منطقهای ۱۱۸
بند دوم– تقویت امنیت دریانوردی بین المللی ۱۱۸
۱–راهکارهای تقویت امنیت دریانوردی ۱۱۹
الف– اقدامات پیشگیرانه جهت ممانعت از ورود دزدان دریایی به کشتی ۱۱۹
۱) آموزش و راهنمایی فرمانده، خدمه و مالکان کشتی در مورد اتخاذ تدابیر امنیتی ۱۱۹
۲) تجهیز کشتیهای تجاری به تسلیحات دفاعی و نظامی ۱۲۰
۳) مشکلات حمل تسلیحات روی عرشهی کشتی ۱۲۰
ب– افزایش همکاریهای امنیتی در عرصهی دریایی ۱۲۱
پ– راهکارهای تکنولوژی ایمنی دریایی ۱۲۲
۱) استفاده از فرستندههای رادیویی و سازکار ردیابی ماهوارهای ۱۲۳
۲) استفاده از ابزار صوتی با قدرت مخابرهی بالا ۱۲۳
۳) استفاده از سازکار شناسایی و ردیابی کشتیها با دامنه ی وسیع ۱۲۳
بند سوم– تنظیم چارچوب حقوقی مناسب برای مقابله با دزدی دریایی ۱۲۴
۱– تقویت قانون گذاری بین المللی برای مقابله با دزدی دریایی ۱۲۵
۲– الزام دولتها به دستگیری، تعقیب و محاکمهی دزدان دریایی ۱۲۷
بند چهارم– برقراری ثبات و بازسازی نهادهای مدنی در سومالی ۱۲۷
۱– احیای ثبات اقتصادی و بهبود وضعیت انسانی و معیشتی ۱۲۸
الف– مساعدت در حل بحران حقوق بشری در سومالی ۱۲۸
ب– افزایش بازدارندگی از جرم دزدی دریایی ۱۲۸
پ– حفاظت از محیط زیست دریایی، مدیریت شیلات و حفظ حقوق ماهیگیری ملی کشور سومالی ۱۲۹
۲– برقراری ثبات سیاسی و بازسازی سومالی ۱۲۹
الف– راهکارهای دستیابی به ثبات سیاسی و برقراری نظم و دموکراسی در سومالی ۱۳۱
۱) تقویت دولت مرکزی در سومالی ۱۳۱
۲) کنترل کلی و موثر جامعه بین المللی بر سومالی ۱۳۱
۳) تقویت گارد ساحلی سومالی ۱۳۲
۴) درگیر نمودن جامعهی مدنی سومالی و مجزا نمودن مجرمین از سایرین ۱۳۲
۵) برقراری حاکمیت قانون در سرزمین سومالی ۱۳۲
۶) تخریب پناهگاه دزدان دریایی در خشکی ۱۳۳
۷) بازسازی امنیت دریایی شرکای منطقهای ۱۳۳
گفتار سوم– مسیولیت بین المللی دولت سومالی در مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۳۵
بند اول– نظریه های مسیولیت بین المللی و دزدی دریایی ۱۳۵
۱– نظریه های مسیولیت بین المللی دول درقبال ارتکاب جرایم بین المللی در قلمرو سرزمینی ۱۳۶
الف– مسیولیت دولت بر مبنای نظریه ی مشارکت در جرم ۱۳۶
ب– مسیولیت دولت در قبال اغماض یا مسامحه نسبت به اعمال غیرقانونی واقع در قلمرو خود ۱۳۷
پ– آگاهی دولت در خصوص اعمال غیرقانونی واقع در قلمرو سرزمینی آن ۱۳۹
۲– قابلیت اعمال نظریه های مسیولیت بین المللی در خصوص دزدی دریایی ۱۴۰
بند دوم– مسیولیت بین المللی دولت سومالی در قبال اعمال دزدان دریایی ۱۴۲
۱– مسیولیت بین المللی دولتهای ناتوان در حقوق بین الملل ۱۴۲
الف– مفهوم دولت ناتوان در حقوق بین الملل ۱۴۳
۱) مفهوم دولت ناتوان در دیدگاه های حقوقی ۱۴۳
۲) تاثیرات ناتوانی دولت ها بر جامعه ی بین المللی ۱۴۴
ب– اصول و مبانی مسیولیت بین المللی دولتهای ناتوان ۱۴۵
۱) مسیولیت بین المللی دولت های ناتوان و طرح مسیولیت دولت ها مصوب کمیسیون حقوق بین الملل ۱۴۵
۲) مسیولیت بین المللی دولت های ناتوان و مسیولیت اشخاص و مقامات رسمی آن ۱۴۷
۲– مسیولیت بین المللی دولت سومالی بر مبنای قواعد مسیولیت بین المللی ۱۴۸
الف– دولت انتقالی سومالی و انطباق آن با شاخصههای دولتهای ناتوان ۱۴۸
ب– مسیولیت بین المللی دولت سومالی در قبال اعمال مجرمانه ی دزدان دریایی ۱۴۹
بند سوم– نقش شورای امنیت در به اجرا گذاشتن مسیولیت بین المللی دولت سومالی ۱۵۱
گفتار چهارم– واکنش جامعه ی بین المللی در مقابله با بحران دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۵۵
بند اول– تحلیل عملکرد کشورها و سازمان های بین المللی در مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۵۵
۱– تحلیل عملکرد کشورها در مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۵۶
الف– نقش دولت ایران در مقابله با دزدی دریایی ۱۵۶
۱) نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و دزدی دریایی ۱۵۶
۲) عملکرد دولت جمهوری اسلامی ایران در مقابله ۱۵۷
ب– نقش سایر کشورها در مقابله ۱۵۸
۲– تحلیل عملکرد سازمان های بین المللی در مقابله با دزدی دریایی ۱۵۹
الف– تحلیل عملکرد سازمان های بین المللی دریانوردی در مقابله با دزدی دریایی ۱۵۹
۱) سازمان بین المللی دریانوردی ۱۵۹
۲) دفتر بین المللی دریانوردی و مرکز گزارشات دزدی دریایی ۱۶۰
ب– تحلیل عملکرد سایر سازمان های بین المللی و منطقه ای در مقابله با بحران سومالی ۱۶۲
۱) سازمان های بین المللی ۱۶۲
الف) سازمان ملل متحد و ارگان های مربوطه ۱۶۲
ب) پلیس بین الملل ۱۶۴
پ) گروه تماس برای مقابله با دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۶۵
ت) گروه عملیاتى ایتلافى چند ملیتى ۱۶۶
۲) سازمان های منطقه ای ۱۶۶
بند دوم– تحلیل قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد در مقابله با بحران دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه در سواحل سومالی و خلیج عدن ۱۶۸
۱– توسعه ی دامنه ی قواعد حقوق بین الملل در ارتباط با دزدی دریایی توسط قطعنامه–های شورای امنیت ۱۶۸
الف– ارتباط دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه با صلح و امنیت بین المللی ۱۶۸
ب– نقش شورای امنیت در توسعه ی قلمرو قواعد حقوق بین الملل در رابطه با مبارزه با دزدی دریایی و راهزنی مسحانه در دریا ۱۶۹
۲– محدودیت های حقوقی حاکم بر قطعنامه های شورای امنیت ۱۷۲
الف– شرط رضایت دولت فدرال موقت سومالی ۱۷۲
ب– صلاحیت زمانی و مکانی در قطعنامه های شورای امنیت در ارتباط با دزدی دریایی سومالی ۱۷۴
پ–محدودیت ناظر به عدم لطمه به حقوق دولت های ثالث ۱۷۵
ت– نگرانی درخصوص تغییر حقوق بین الملل عرفی ۱۷۵
نتیجه گیری ۱۷۸
پیشنهادها ۱۸۹
فهرست منابع ۱۹۲
کلیدواژه ها
- سومالی
- ساحل
- حقوق بین المللی
- کشتی
- خلیج عدن
- حقوق بشر
- دزدی دریایی
- شورای امنیت
- دریانورد
- مسیولیت بین المللی
- تجارت جهانی
- مقابله با دزدی دریایی و سرقت مسلحانه در سواحل سومالی
- حقوق بشر و بشردوستانه