مناسبات متقابل میان تحریم اقتصادی و حقوق بین الملل بشر
 | |
| عنوان | مناسبات متقابل میان تحریم اقتصادی و حقوق بین الملل بشر |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | منصور فرخ سیری |
| استاد راهنما | سیدقاسم زمانی |
| استاد مشاور | همایون حبیبی، محمدرضا ضیایی بیگدلی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۸۸ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
مناسبات متقابل میان تحریم اقتصادی و حقوق بین الملل بشر عنوان رساله ای است که توسط منصور فرخ سیری، با راهنمایی سیدقاسم زمانی و با مشاوره همایون حبیبی و محمدرضا ضیایی بیگدلی در سال ۱۳۸۸ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
یکی از چالش های مهم پیش روی حقوق بین الملل بشر، اجرای قواعد آن می باشد. در سال های اخیر، تلاش هایی در جهت تضمین رعایت حقوق بشر به عمل آمده است. اما به دلیل ضعف ساختاری حقوق بشر و فقدان یک نهاد رسمی متمرکز در سطح بین المللی، این اقدامات دولت ها و سازمان های بین المللی است که به عنوان ضمانت اجرای موثر شناخته شده است. یکی از این اقدامات، تحریم اقتصادی می باشد؛ تحریم اقتصادی خواه به عنوان ابزاری برای تضمین رعایت حقوق بشر و خواه به هر منظور دیگری مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است موجب نقض حقوق بشر گردد. حق بر توسعه، حق حیات و حقوق و آزادی های سیاسی از جمله حقوقی می باشند که به شدت تحت تاثیر تحریم اقتصادی قرار می گیرند. در دو دهه اخیر، تلاش هایی انجام شده است تا از اثرات منفی تحریم اقتصادی بر حقوق بشر جلوگیری شود یا دستکم این اثرات به حداقل برسد. به این منظور ساز و کار هایی همچون استفاده از تحریم های هدفمند به جای تحریم های گسترده، گنجاندن شروط معافیت های انسان دوستانه در برنامه های تحریم اقتصادی، تعلیق تحریم و اعمال تحریم موقتی، پیشنهاد شده است. در هر حال، ایجاد تعادل میان رعایت موازین انسانی و کارآمدی تحریم اقتصادی موضوع پیچیده ای می باشد که تحقق آن مستلزم در نظر گرفتن وضعیت خاص کشوری است که هدف تحریم قرار می گیرد. به علاوه، تضمین تجارت آزاد نیز ایجاب می نماید که تحریم اقتصادی به نحو مقتضی طراحی و اجرا گردد. همچنین از آنجایی که در سال های اخیر افراد و گروه ها نیز مشمول برنامه های تحریم قرار گرفته اند، رعایت حقوق آنان توجه محققان و نهادهای بین المللی را به خود معطوف ساخته است. به نظر می رسد که استفاده از تحریم اقتصادی به عنوان یک اهرم موثر در جهت اجرای حقوق بشر که خود نباید موجب نقض حقوق بشر گردد، به تکامل ساز و کار های طراحی و اجرای تحریم اقتصادی در آینده بستگی دارد.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب
عنوان مطلب شماره صفحه
مقدمه
بخش اول:تحریم اقتصادی: مفهوم، ماهیت وتحول گفتمان ها
فصل اول: مفهوم تحریم اقتصادی
گفتار اول:دیدگاههای مختلف در مورد کاربرد واژه تحریم اقتصادی
مبحث اول: دیدگاه صاحب نظران حقوق بین الملل
مبحث دوم: دیدگاه کمیسیون حقوق بین الملل
گفتار دوم: تعریف تحریم اقتصادی
گفتار سوم : رابطه تحریم اقتصادی با برخی مفاهیم دیگر
مبحث اول :تحریم اقتصادی و اقدامات متقابل
مبحث دوم:تحریم اقتصادی و اقدامات مشروع غیردوستانه (معامله متقابل)
مبحث سوم:تحریم اقتصادی و فشار اقتصادی
فصل دوم : دیدگاههای مربوط به ماهیت تحریم اقتصادی
گفتار اول : نظریه حاکمیت دولت ( مشروعیت مطلق)
گفتار دوم : نظریه عدم مشروعیت
گفتار سوم : نظریه مختلط
گفتار چهارم : نظریه مشروعیت مقید
مبحث اول: مفهوم نظریه ۴۴
مبحث دوم :مشروعیت تحریم اقتصادی ازمنظر ماهیت و جایگاه تعهدات حقوق
بشری
مبحث سوم: مشروعیت تحریم اقتصادی از منظر حفظ صلح و امنیت بین المللی
فصل سوم: تحول گفتمان های تحریم اقتصادی درپرتو مسوولیت حمایت از حقوق بشر
گفتار اول : مفهوم مسوولیت حمایت از حقوق بشر
گفتاردوم : گفتمان کارآمدی
مبحث اول: تبلور گفتمان کارآمدی در تحریم های اقتصادی گسترده
مبحث دوم: عوامل موثر بر کارآمدی تحریم های اقتصادی ۶۱
الف) عوامل اقتصادی
۱– سطح روابط تجاری تحریم کننده و تحریم شونده پیش از آغاز تحریم
۲– مدت زمان اجرای تحریم
ب) عوامل سیاسی
۱– انعطاف پذیری تحریم شونده در پذیرش خواسته های تحریم کننده
۲– نوع نظام سیاسی کشور مورد تحریم
۳– میزان همکاری بین المللی در اعمال تحریم های اقتصادی
۴–متغیرهای قدرت در سطح جهانی
گفتار سوم : گفتمان انسان دوستانه ۶۸
مبحث اول: منشا شکل گیری گفتمان انسان دوستانه
مبحث دوم: تبیین گفتمان انسان دوستانه ۷۰
جمع بندی
بخش دوم:تحریم اقتصادی،ابزاری برای تضمین رعایت حقوق بین الملل بشر
فصل اول : تحریم اقتصادی درچارچوب سازمان ملل متحد و سازمان های منطقه ای
گفتار اول: تحریم اقتصادی توسط شورای امنیت
مبحث اول: نقض حق تعیین سر نوشت
مبحث دوم: تبعیض نژادی و سرکوب اقلیتها
مبحث سوم: کشتار نظام مند و فجایع انسانی داخلی
گفتار دوم : محدودیتهای حقوقی شورای امنیت
مبحث اول: اصل انسانی بودن و رعایت موازین حقوق بشر
مبحث دوم: اصل ضرورت
مبحث سوم: اصل تناسب
مبحث چهارم: موثر بودن تحریم های اقتصادی شورای امنیت
گفتار سوم: نقش مجمع عمومی سازمان ملل متحد
مبحث اول: صدور قطعنامه
مبحث دوم: اقدامات اجرایی بر اساس قطعنامه اتحاد برای صلح
گفتارچهارم : نقش سازمانهای منطقه ای
مبحث اول: تحریم اقتصادی توسط سازمانهای منطقه ای به درخواست شورای امنیت
مبحث دوم: تحریم اقتصادی به ابتکار سازمانهای منطقه ای
فصل دوم : تحریم اقتصادی در چارچوب اقدامات دولتها ۱۱۴
گفتار اول : تحریم اقتصادی در پرتو اصل آزادی تجارت وتجارت آزاد ۱۱۴
مبحث اول: رابطه تجارت آزاد وحقوق بشر ۱۱۷
مبحث دوم: دیدگاه دیوان بین المللی دادگستری در مورد اصل آزادی تجارت ۱۱۹
الف) قضیه نیکاراگویه ۱۱۹
ب )قضیه سکوهای نفتی ۱۲۳
مبحث سوم : تحریم اقتصادی وسازمان تجارت جهانی ۱۲۶
الف) قاعده ممنوعیت تحریم اقتصادی در چارچوب سازمان تجارت جهانی ۱۲۶
ب)تجویز تحریم اقتصادی درچارچوب سازمان تجارت جهانی
گفتار دوم : تحریم اقتصادی فرا سرزمینی در قبال نقض حقوق بشر ۱۳۱
مبحث اول: بررسی ونقد حقوقی ۱۳۵
الف) اصل آزادی اقتصادی دولتها ۱۳۵
ب) اصول صلاحیتی ۱۳۹
مبحث دوم: واکنش های بین المللی
الف) واکنش انفرادی کشورها ۱۴۳
ب) واکنش اتحادیه اروپا
۱– حمایت تقنینی از شهروندان اروپایی در قبال تحریم های فرا سرزمینی ۱۴۵
۲– موضع مشترک اتحادیه اروپا درخصوص کوبا ۱۴۷
–توافقات اتحادیه اروپا وایالات متحده ۱۴۸
پ) قطعنامه های مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۱۴۹
جمع بندی ۱۵۳
بخش سوم:نقض حقوق بشر براثرتحریم اقتصادی ۱۵۵
فصل اول: تاثیرات منفی تحریم اقتصادی بر انواع حقوق بشر
گفتار اول: حقوق نسل اول ۱۵۵
مبحث اول : نقض حق حیات از رهگذر اعمال تحریم های اقتصادی ۱۵۶
مبحث دوم: نقض حق بر دادرسی عادلانه از رهگذر تحریم اقتصادی
مبحث سوم:نقض حق مالیکت از رهگذر تحریم اقتصادی
مبحث چهارم: حقوق و آزادیهای سیاسی ۱۶۶
الف) رابطه توسعه اقتصادی و دموکراسی ۱۶۷
ب) تاثیرات همکاری اقتصادی کشورها بر وضعیت دموکراسی وآزادیهای سیاسی ۱۶۸
پ) نقض حقوق و آزادیهای سیاسی از رهگذر تحریم اقتصادی
گفتار دوم: حقوق نسل دوم ۱۷۲
مبحث اول:نقض حق کار از رهگذر تحریم اقتصادی
مبحث دوم :نقض حق بر آموزش از رهگذر اعمال تحریم های اقتصادی ۱۷۴
گفتار سوم: حقوق نسل سوم ۱۷۸
مبحث اول :حق بر توسعه:محور حقوق همبستگی ۱۷۹
الف )مفهوم توسعه ۱۷۹
ب )مفهوم و جایگاه حق بر توسعه در حقوق بین الملل
مبحث دوم :نقض حقوق همبستگی از رهگذر تحریم اقتصادی
گفتار چهارم: ارزیابی تاثیرات منفی تحریم اقتصادی برحقوق بشر ۱۹۰
مبحث اول :فواید ارزیابی موضوع ۱۹۰
مبحث دوم :موضوعات مورد ارزیابی ۱۹۲
مبحث سوم :شاخص های مورد استفاده در ارزیابی ۱۹۲
مبحث چهارم: جمع آوری اطلاعات لازم برای ارزیابی
فصل دوم: مسوولیت بین المللی ناشی از نقض حقوق بشر در نتیجه تحریم اقتصادی ۱۹۷
گفتاراول : نقض تعهدات بین المللی در برنامه های تحریم اقتصادی ۱۹۸
گفتار دوم :امکان طرح مسوولیت بین المللی کیفری افراد در تحریم های اقتصادی
گسترده
مبحث اول :تحریم اقتصادی و جنایت نسل کشی ۲۰۲
مبحث دوم :تحریم اقتصادی و جنایات علیه بشریت
گفتار سوم:اقدام در قبال مسوولیت بین المللی ناشی از تحریم اقتصادی ۲۰۹
مبحث اول: نظارت قضایی بر تحریم اقتصادی شورای امنیت درچارچوب اتحادیه اروپا ۲۱۱
مبحث دوم:ساز وکار نظارت بر تحریم اقتصادی در چارچوب سازمان ملل متحد ۲۱۴
فصل سوم: راه کارهای کاهش و پیشگیری از تاثیرات منفی تحریم اقتصادی بر حقوق بشر
گفتاراول : تحریم های هدفمند ۲۲۲
مبحث اول:شکل گیری رویکرد بین المللی در جهت هدفمند کردن تحریم ها ۲۲۲
مبحث دوم :مفهوم تحریم های هدفمند ۲۲۴
مبحث سوم:مزایای تحریم های هدفمند ۲۲۶
مبحث چهارم:معایب تحریم های هدفمند
مبحث پنجم: راه کارهای بهبود تحریم های هدفمند
گفتاردوم: شروط معافیت های انسان دوستانه در تحریم اقتصادی ۲۲۹
مبحث اول: مفهوم شروط معافیت های انسان دوستانه
مبحث دوم: مدل های قابل استفاده در معافیت های انسان دوستانه ۲۳۲
الف)مدل فهرست سبز ۲۳۲
ب)مدل فهرست قرمز ۲۳۵
پ)مدل مصرف نهایی ۲۳۶
ت)راه کار پیشنهادی ۲۳۷
گفتارسوم: ایجاد محدودیتهای زمانی در تحریم اقتصادی ۲۳۷
مبحث اول: تعلیق تحریم ۲۳۸
مبحث دوم: تحریم موقتی
جمع بندی
نتیجه گیری
منابع و مآخذ
کلیدواژه ها
- حقوق بشر
- حقوق بین المللی
- توسعه
- تجارت آزاد
- آپارتاید
- تحریم اقتصادی
- آزادی سیاسی
- حقوق بشر
- حقوق بین الملل بشر
- تحریم اقتصادی
- حق بر توسعه
- تجارت آزاد
- تحریم هدفمند