نسبت حقوق شهروندی و حقوق اداری در پرتو نظریه اداره خوب
 | |
| عنوان | نسبت حقوق شهروندی و حقوق اداری در پرتو نظریه اداره خوب |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | رضا فیض آبادی |
| استاد راهنما | حسین دبیرنیا |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۴ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
نسبت حقوق شهروندی و حقوق اداری در پرتو نظریه اداره خوب عنوان پایان نامه ای است که توسط رضا فیض آبادی، با راهنمایی حسین دبیرنیا در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
چکیده
حقوق شهروندی یکی از مفاهیم بنیادی و مدرن، در جوامع بشری دموکراتیک امروزی به شمار می رود. در یک نظام دموکراتیک، مفهوم و ماهیت حقوق شهروندی رابطه مستقیم و پیوند عمیقی با نهاد ها، ساختارها، اصول و مبانی حقوق اساسی و به تبع، حقوق اداری آن برقرار کرده است. از یک طرف، اهمیت حقوق شهروندی به گونه ای است که برای تشکیل هر نظام سیاسی و حقوقی دموکراتیک در سرتاسر جهان، ابتدایا باید عناصر و مولفه های حقوق شهروندی مد نظر قرار گیرد تا بتوان بستر نوینی برای تشکیل حکومت های برخاسته از اراده و خواست مردم فراهم آید. از طرفی دیگر، گسترش روزافزون قدرت دولت ها و نقش آفرینی گسترده تر ادارات و سازمان های اداری در زندگی مردم و در پی آن تحت تاثیر قرار دادن حقوق شهروندی، نگرانی بالقوه ای را در بین مردم از بابت دست اندازی و تعرض به حقوق آن ها به وجود آورده است. لذا با ظهور نظریه اداره خوب، معیارها و مولفه هایی پدیدار گشت، تا در جهت سنجش دستگاه ها و تصمیمات مقامات اداری عمل کند و در آن، مولفه هایی همچون حاکمیت قانون ، پاسخگویی ، اثر بخشی و کارآمدی اداره ، دولت الکترونیک و غیره مد نظر قرار گرفته است. در این پژوهش، نگارنده بر آن است که به واسطه نظریه دکترین اداره خوب، یک رابطه منطقی و عدالت محوری در رابطه با حقوق شهروندی و حقوق اداری به وجود آورد؛ پیوندی که در اثر آن، هم حقوق شهروندی از تعرض دولت ها و ادارات عمومی و مقامات اداری در امان باشد و هم حقوق اداری و ساختار اداری به گونه ای پی ریزی شود تا در ضمن حفظ اقتدار نهاد های عمومی، به ارتقا و پیشرفت حقوق شهروندی نیل شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
فهرست اجمالی مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ۱
فصل اول: مفاهیم و کلیات
بخش اول: مفاهیم ۸
گفتار اول: مفهوم حق و حقوق ۸
گفتار دوم: مفهوم شهروند ۱۰
گفتار سوم: حقوق شهروندی ۱۱
گفتار چهارم: مفهوم اداره ۱۵
گفتار پنجم: حقوق اداری ۱۷
گفتار ششم: حقوق بشر اداری ۲۱
بخش دوم: تبارشناسی ۲۳
گفتار اول: تبار شناسی حقوق شهروندی ۲۳
گفتار دوم: تبار شناسی حقوق اداری ۲۸
بخش سوم: مبانی ۳۳
گفتار اول: مبانی حقوق شهروندی ۳۳
گفتار دوم: مبانی حقوق اداری ۳۶
فصل دوم: نظریه اداره خوب
گفتار اول: تبیین نظریه اداره خوب در ادبیات حقوق عمومی ۴۲
گفتاردوم: جایگاه نظریه اداره خوب در منظومه حقوق عمومی و پیشینه آن ۴۴
گفتار سوم: مبانی نظری اداره خوب ۵۳
گفتار چهارم: اصول، مبانی و ساختارهای حقوق اساسی در یک نظام دموکراتیک ۶۲
گفتار پنجم: حقوق شهروندی و حقوق اداری در یک ساختار دموکراتیک ۶۵
گفتار ششم: عناصر و مولفه های نظریه اداره خوب ۶۷
فصل سوم: ماهیت، مصادیق و کیفیت نظارت حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران
گفتار اول: ماهیت حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران ۸۵
گفتار دوم: برشماری نمونه های حقوق شهروندی در قوانین موضوعه ۸۷
گفتار سوم: کیفیت نظارت در نظام حقوقی ایران ۱۰۱
فصل چهارم: سنجش حقوق اداری در چارچوب اصول اداره خوب
گفتار اول: اصول حقوق اداری؛ به سوی رهیافت اداره خوب ۱۰۸
گفتار دوم: تجلی اصول حقوق اداری مدرن در آراء قضایی؛ ۱۴۰
فهرست منابع و مآخذ ۱۴۹
فهرست تفصیلی مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ۱
الف) بیان مساله تحقیق ۱
ب) اهمیت موضوع ۲
ج) اهداف تحقیق ۳
د) سوالات تحقیق ۳
۱ سوالات اصلی ۳
۲ سوالهای فرعی ۴
ه– ) فرضیه ها ۴
و) پیشینه تحقیق ۴
ز) روش تحقیق ۵
ح) سازماندهی تحقیق ۵
فصل اول:
مفاهیم و کلیات
بخش اول: مفاهیم ۸
گفتار اول: مفهوم حق و حقوق ۸
گفتار دوم: مفهوم شهروند ۱۰
گفتار سوم: حقوق شهروندی ۱۱
بند اول: تعاریف و ویژگی های حقوق شهروندی ۱۲
بند دوم: حقوق شهروندی و حقوق بشر؛ترادف یا تمایز ۱۳
گفتار چهارم: مفهوم اداره ۱۵
گفتار پنجم: حقوق اداری ۱۷
بند اول: تعاریف و ویژگی های حقوق اداری ۱۷
بند دوم: تمایز حقوق اداری و حقوق اساسی ۲۰
گفتارششم: حقوق بشر اداری ۲۱
بخش دوم: تبارشناسی ۲۳
گفتار اول: تبار شناسی حقوق شهروندی ۲۳
بند اول: تبار شناسی حقوق شهروندی در غرب ۲۳
بند دوم: تبار شناسی حقوق شهروندی در ایران ۲۶
گفتار دوم: تبار شناسی حقوق اداری ۲۸
بند اول: تبار شناسی حقوق اداری در غرب ۲۸
بند دوم: تبارشناسی حقوق اداری در ایران ۳۰
بخش سوم: مبانی ۳۳
گفتار اول: مبانی حقوق شهروندی ۳۳
بند اول: مبانی نظری حقوق شهروندی ۳۳
بند دوم: دکترین حقوق شهروندی ۳۵
گفتار دوم: مبانی حقوق اداری ۳۶
بند اول: مبانی نظری حقوق اداری ۳۷
بند دوم: دکترین حقوق اداری مدرن ۳۹
فصل دوم:
نظریه اداره خوب
گفتار اول: تبیین نظریه اداره خوب در ادبیات حقوق عمومی ۴۲
گفتاردوم: جایگاه نظریه اداره خوب در منظومه حقوق عمومی و پیشینه آن ۴۴
بند اول: جایگاه نظریه اداره خوب در قرایت تطبیقی حقوق اداری ۴۵
بند دوم: جایگاه نظریه اداره خوب در ایران ۴۸
بند سوم: تبار شناسی نظریه اداره خوب ۵۱
گفتار سوم: مبانی نظری اداره خوب ۵۳
بند اول: تلازم نظریه اداره خوب و حقوق شهروندی؛ تاملی بنیادین بر خاستگاه دوسویه ۵۴
بند دوم: تلازم نظریه اداره خوب و حقوق اداری ۵۶
بند سوم: تحلیل مبانی نظریه اداره خوب در پرتو حکمروایی مطلوب ۵۷
بندچهارم: نسبت نظریه اداره خوب و حق حاکمیت مردم؛ نسبتی از جنس مولود و والد ۶۰
گفتار چهارم: اصول، مبانی و ساختارهای حقوق اساسی در یک نظام دموکراتیک ۶۲
بند اول: ویژگیهای قدرت سیاسی در جامعه دموکراتیک ۶۲
بند دوم: مولفه های قانون اساسی دموکراتیک ۶۴
گفتار پنجم: حقوق شهروندی و حقوق اداری در یک ساختار دموکراتیک ۶۵
بند دوم: قانون اساسی دموکراتیک مقدمه لازم جهت تحقق نظریه اداره خوب ۶۶
گفتار ششم: عناصر و مولفه های نظریه اداره خوب ۶۷
بند اول: حاکمیت قانون ۶۸
بند دوم: پاسخگویی ۷۱
بند سوم: ثبات سیاسی ۷۳
بند چهارم: قوه قضاییه مستقل ۷۴
بند پنجم: عدم تمرکز اداری و مشارکت مردم ۷۵
بند ششم: نظام اداری سالم ۷۷
بند هفتم: اثر بخشی و کارآمدی اداره ۷۸
بند هشتم: نظام شایسته سالار استخدامی ۷۹
بند نهم: مهار فساد اداری ۷۹
بند دهم: دولت الکترونیک ۸۲
فصل سوم:
ماهیت، مصادیق و کیفیت نظارت حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران
گفتار اول: ماهیت حقوق شهروندی در نظام حقوقی ایران ۸۵
گفتار دوم: برشماری نمونه های حقوق شهروندی در قوانین موضوعه ۸۷
بند اول: حقوق شهروندی در قانون اساسی ۸۷
۱ حقوق مندرج در فصل سوم قانون اساسی ۸۷
الف) حق شهروندان در برخورداری از حقوق مساوی ۸۷
ب) حق شهروندان در برخورداری از امنیت ۸۸
ج) حق شهروندان در برخورداری از آزادی عقیده، بیان و مطبوعات ۸۸
د) حق شهروندان در برخورداری از اشتغال ۸۸
ه– ) حق شهروندان در برخورداری از تامین اجتماعی و بیمه ۸۹
و)حق شهروندان در برخورداری از آموزش و پرورش رایگان ۸۹
ز) حق شهروندان در برخورداری از مسکن مناسب ۸۹
ح) حق شهروندان در برخورداری از قانونی بودن جرم و مجازات ۸۹
ط) حق شهروندان در برخورداری از انتخاب محل اقامت ۹۰
ی) حق شهروندان در برخورداری از دادخواهی از دادگاه های صالح ۹۰
ف) حق شهروندان در برخورداری از انتخاب وکیل ۹۰
ق) حق شهروندان در برخورداری از مصونیت در برابر اعمال شکنجه ۹۰
س) حق شهروندان در برخورداری از مصونیت حرمت و حیثیت اشخاص ۹۱
ش) حق شهروندان در برخورداری از تابعیت ۹۱
۲ حقوق مندرج در سایر اصول قانون اساسی ۹۱
الف) حق شهروندان در تعیین سرنوشت کشور ۹۱
ب) حق شهروندان در برخورداری از مالکیت شخصی ۹۱
ج) حق شهروندان در برخورداری از اعاده حیثیت ۹۲
د) حق شهروندان در برخورداری شکایت از طرز کار قوای سه گانه ۹۲
ه– ) حق شهروندان در برخورداری از محیط زیست سالم ۹۲
بند دوم: حقوق شهروندی در قانون مدیریت خدمات کشوری ۹۲
بند سوم: حقوق شهروندی در سایر مقررات ۹۵
۱ حقوق شهروندی در قوانین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ۹۵
الف حقوق شهروندی در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
(مصوب ۱۱/۰۶/۱۳۸۳) ۹۵
ب حقوق شهروندی در قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (مصوب
۱۵/۱۰/۱۳۸۹) ۹۶
ج حقوق شهروندی در لایحه برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
(پیشنویس لایحه مصوب آذر ماه ۱۳۹۴) ۹۸
۲ حقوق شهروندی در سند چشم انداز (ابلاغیه مقام معظم رهبری در آذر ماه ۱۳۸۲) ۹۹
۳ حقوق شهروندی در قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی
(مصوب ۱۵/۰۲/۱۳۸۳) ۹۹
۴ حقوق شهروندی در ابلاغ سیاستهای کلی نظام اداری از سوی مقام معظم رهبری ( ابلاغ
در تاریخ ۰۱/۰۲/۱۳۸۹) ۱۰۰
گفتار سوم: کیفیت نظارت در نظام حقوقی ایران ۱۰۱
بند اول: انواع تخلفات و جرایم اداره در موضوع حقوق شهروندی ۱۰۱
الف) ضمانت اجرای اداری ۱۰۳
ب) ضمانت اجرای قضایی ۱۰۳
بند دوم: مراجع نظارت بر تخلفات و جرایم اداره در باب حقوق شهروندی ۱۰۵
فصل چهارم:
سنجش حقوق اداری در چارچوب اصول نظریه اداره خوب
گفتار اول: اصول حقوق اداری؛ به سوی رهیافت اداره خوب ۱۰۸
بند اول: اصل قانونی بودن تصمیمات اداری ۱۱۰
بند دوم: اصل برابری و منع تبعیض ۱۱۳
بند سوم: اصل تناسب ۱۱۶
بند چهارم: اصل بی طرفی مقام اداری ۱۱۸
بند پنجم: اصل سرعت در پاسخگویی و ممنوعیت تاخیر ۱۱۹
بند ششم: اصل استماع ۱۲۱
بند هفتم: اصل الزام به ارایه دلایل و مبانی تصمیم ۱۲۳
بند هشتم: اصل شفافیت و دسترسی به اطلاعات اداری ۱۲۴
بند نهم: اصل انتشار اطلاعات اداری ۱۲۷
بند دهم: اصل تداوم خدمات اداری ۱۲۸
بند یازدهم: اصل مسیولیت ۱۳۰
بند دوازدهم: اصل تکلیف به راهنمایی، ثبات و انتظارات مشروع ۱۳۱
بند سیزدهم: اصل حق بر دادرسی اداری منصفانه ۱۳۴
۱ حق دفاع متهم: ۱۳۵
۲ حق آگاهی از اتهام و ادله آن: ۱۳۵
۳ اصل تناظر ۱۳۶
۴ حق بهره مندی از وکیل ۱۳۷
۵ حق تجدید نظر ۱۳۷
بند چهاردهم: اصل عطف بما سبق نشدن اعمال و تصمیمات اداری ۱۳۸
گفتار دوم: تجلی اصول حقوق اداری مدرن در آراء قضایی ۱۴۰
الف) اصل قانونی بودن ۱۴۱
ب) اصل برابری و منع تبعیض ۱۴۱
ج) اصل تناسب ۱۴۲
د) اصل هدف مقنن ۱۴۲
ه) اصل احترام به حقوق و آزادی های شهروندان ۱۴۲
و) اصل صلاحیت ۱۴۳
ز) اصل عطف به ما سبق نشدن اعمال و تصمیمات اداری ۱۴۳
ح) اصل سرعت در پاسخگویی و ممنوعیت تاخیر ۱۴۳
ط) اصل حق دسترسی به دادگاه مستقل و بی طرف ۱۴۳
ی) اصل مستند و مستدل بودن تصمیم ۱۴۴
ف) اصل تجدید نظر خواهی ۱۴۴
نتایج تحقیق؛ ۱۴۵
رهنمودها ۱۴۷
فهرست منابع و مآخذ ۱۴۹
الف) کتاب ۱۴۹
ب) مقالات ۱۵۵
ج) قوانین و مقررات ۱۶۰
د) کتب و مقالات لاتین ۱۶۱
ه–) مطبوعات، جزوات و پایان نامه ها ۱۶۱
کلیدواژه ها
- حقوق شهروندی
- حقوق اداری
- حقوق شهروندی
- حقوق اساسی
- دولت الکترونیک
- اداره مطلوب
- عدالت
- مردم سالاری
- نظام های سیاسی