نظام حقوقی بین المللی حاکم بر حمایت از محیط زیست در برابر پسماندها

عنوان	نظام حقوقی بین المللی حاکم بر حمایت از محیط زیست در برابر پسماندها
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	الهام حیدری
استاد راهنما	فرهاد طلایی
استاد مشاور	نادر مردانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه شیراز

نظام حقوقی بین المللی حاکم بر حمایت از محیط زیست در برابر پسماندها عنوان پایان نامه ای است که توسط الهام حیدری، با راهنمایی فرهاد طلایی و با مشاوره نادر مردانی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز دفاع گردید.

چکیده

محیط زیست مکانی برای بقا و رشد و نمو بشر بوده و بدون برخورداری از محیط زیستی سالم روح انسان به رشد و تعالی دست نخواهد یافت. متاسفانه در روند توسه یافتگی و صنعتی شدن کشورها چندان به حفاظت از محیط زیست توجه نشده و در فرآیند فعالیت های اقتصادی و صنعتی سودآور حمایت از محیط زیست از جایگاه قابل قبولی برخوردار نبوده است. در این چارچوب مسیله پسماندها و مدیریت دفع آن ها به یکی از مسایل جدی زیست محیطی تبدیل شده است. تخلیه پسماندها در محیط زیست دریایی و غیردریایی موجب بروز مشکلاتی همچون ایجاد امراض گوناگون و نابودی برخی ازاکوسیستم ها از قبیل دریاها، تالاب ها و جنگل ها گردیده است. این مشکلات جامعه ی بین المللی را واداشت تا تمام ابزارهای موجود برای مقابله با آن ها را به کار بندد. در همین راستا روند توجه به آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندها به طور جدی از دهه ی ۱۹۷۰ میلادی آغاز گردیده که منجر به تصویب اسناد متعدد بین المللی و نیز همکاری سازمان های بین المللی دولتی و غیردولتی برای مقابله با پسماندها گردید. همچنین دولت ها با ملاحظه ی اثرات ناگوار پسماندها بر شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود سعی نمودند تا همگام با نظام بین الملل در توسعه ی قوانین داخلی خود در این زمینه کوشا باشند. بر این اساس در این پایان نامه سعی بر آن است تا قوانین و مقررات بین المللی که در زمینه ی حمایت و حفاظت از محیط زیست در برابر پسماندها به تصویب رسیده اند مورد بررسی قرار گرفته و حدود تعهدات و مسیولیت دولت ها تعریف شوند. همچنین در این پایان نامه اقدامات صورت گرفته توسط سازمان های بین المللی اعم از دولتی و غیردولتی در اجرای صحیح مدیریت پسماندها در جهت حمایت از محیط زیست مورد بررسی قرار می گیرند. در ضمن در این پایان نامه به بررسی نظام حقوقی داخلی برخی از کشورها، به ویژه جمهوری اسلامی ایران، در مدیریت پسماندها و کاهش اثرات نامطلوب آن ها پرداخته می شود. این پایان نامه نتیجه می گیرد که اگرچه نظام حقوقی بین المللی در جهت حفاظت از محیط زیست در برابر پسماندها توانسته گام موثری را بردارد، لازم است که رسانه های جمعی نقش خود را در فرهنگ سازی در کاهش پسماندها و مقابله با آثار نامطلوب آن ها ایفاء نموده و دولت ها و سازمان های بین المللی نیز با نظارتی کارآمد دستیابی موثر به حمایت از محیط زیست در برابر پسماندها و حفظ آن برای نسل های آینده را امکان پذیر سازند.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالبعنوان صفحه فصل اول: مقدمه۲فصل دوم: کلیاتمقدمه۱۵مبحث اول: تعاریف و تاریخچه۱۷گفتار اول: تعریف محیط زیست و حقوق بین الملل محیط زیست۱۷گفتار دوم: سیر تحول تدریجی حقوق بین الملل محیط زیست۱۹گفتار سوم: تعریف و سیر تحول تدریجی حقوق بین الملل حاکم بر مدیریت پسماندها۲۷مبحث دوم: اصول حاکم بر حقوق بین الملل محیط زیست و مدیریت پسماندها۳۷گفتار اول: اصول حاکم بر حقوق بین الملل محیط زیست۳۷گفتار دوم: اصول حاکم برمدیریت پسماندها۴۷مبحث سوم: اسناد حقوقی بین المللی در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۴۹گفتار اول: معاهدات جهانی در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۴۹گفتار دوم: معاهدات منطقه ای در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۵۴عنوان صفحه مبحث چهارم: اثرات مخرب پسماندها،دفع و بازیافت آن ها۶۱گفتار اول: اثرات مخرب پسماندها بر محیط زیست و سلامت انسان ها۶۱گفتار دوم: دفع و بازیافت پسماندها در جهت پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی۶۶نتیجه گیری۶۸فصل سوم: تعهدات و مسیولیت دولت ها در راستای حق بر محیط زیست و پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندهامقدمه۷۱مبحث اول: تعهدات دولت ها در زمینه ی حق بر محیط زیست سالم۷۴گفتار اول: مفهوم حق بر محیط زیست سالم۷۴گفتار دوم: تعهدات دولت ها در زمینه ی حق بر محیط زیست سالم۷۶بند اول: حق دسترسی به اطلاعات زیست محیطی۷۶بند دوم: تعهد دولت ها به حق به مشارکت عمومی۸۰بند سوم: تعهد دولت ها به حق آموزش های زیست محیطی۸۳بند چهارم: تعهد دولت ها به حق دادخواهی افراد۸۴مبحث دوم: تعهدات دولت ها در جهت پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندها۸۶گفتار اول: تعهدات دولت ها در زمینه ی دفع و تخلیه پسماندها در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها۸۶گفتار دوم: تعهدات دولت ها در زمینه ی حمل و نقل فرامرزی پسماندها در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها۹۴بند اول: تعهد دولت ها در مورد صدور و ورود پسماندها۹۵بند دوم: تعهد دولت ها در مورد ورود مجدد پسماندها۹۹عنوان صفحه بند سوم: تعهدات دولت ها در مورد جلوگیری از حمل و نقل غیرقانونی پسماندها۹۹گفتار سوم: تعهد دولت ها به همکاری های بین المللی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها۱۰۲مبحث سوم: مسیولیت بین المللی دولت ها در زمینه ی خسارات زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۰۵گفتار اول: تعریف و مبانی بین المللی دولت ها۱۰۵گفتار دوم: مسیولیت بین المللی دولت ها در برابر خسارت های زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۰۸بند اول: مسیولیت بین المللی دولت ها ناشی از حمل و نقل فرامرزی و دفع پسماندهای غیرهسته ای۱۰۸بند دوم: مسیولیت بین المللی دولت ها ناشی از حمل و نقل و دفع پسماندهای هسته ای۱۱۳گفتار سوم: اشکال جبران خسارت در مورد خسارت های زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۱۸نتیجه گیری۱۲۲فصل چهارم: اقدامات بین المللی و ملی صورت گرفته در جهت پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندهامقدمه۱۲۶مبحث اول: نقش نمونه هایی از سازمان های دولتی دارای صلاحیت جهانی در جهت پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۲۸گفتار اول: نقش برخی از نهادهای سازمان ملل متحد در جهت پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۲۸عنوان صفحه بند اول: نقش برنامه ی محیط زیست سازمان ملل متحد در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۲۸بند دوم: نقش برنامه ی توسعه ملل متحد در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۳۲بند سوم: نقش موسسه آموزش و تحقیق سازمان ملل متحد در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۳۵گفتاردوم: نقش موسسات تخصصی سازمان ملل متحد در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها۱۳۷بند اول: نقش سازمان بهداشت جهانی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۳۷بنددوم: نقش سازمان بین المللی دریانوردی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۴۲بندسوم: نقش آژانس بین ا لمللی انرژی اتمی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۴۶بندچهارم: نقش سازمان تجارت جهانی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۴۹بندپنجم: نقش بانک جهانی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۳بند ششم: نقش سازمان جهانی مالکیت معنوی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۴گفتار سوم: نقش سازمان تسهیلات جهانی محیط زیست در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۵مبحث دوم: نقش نمونه هایی از سازمان های بین المللی دولتی دارای صلاحیت منطقه ای و فرامنطقه ای در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۷عنوان صفحه گفتار اول: نقش برخی از سازمان های منطقه ای اروپایی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۷بند اول: نقش ارکان عمده ی اتحادیه ی اروپا در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۵۷الف– نقش شورای اتحادیه اروپا در رابطه با مدیریت پسماندها۱۵۹ب– نقش پارلمان اروپا در در رابطه با مدیریت پسماندها۱۵۹ج– نقش کمیسیون اتحادیه اروپایی در رابطه با مدیریت پسماندها۱۶۰د– نقش دیوان دادگستری اروپایی در رابطه با مدیریت پسماندها۱۶۲ه– نقش آژانس محیط زیست اروپایی در رابطه با مدیریت پسماندها۱۶۴بند دوم: نقش سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۶۶گفتار دوم: نقش نمونه هایی از سازما ن های بین المللی منطقه ای آسیایی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۶۸بند اول: نقش برنامه ی همکاری های زیست محیطی جنوب آسیا در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۶۸بند دوم: نقش سازمان منطقه ای برای حمایت از محیط زیست دریایی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۱بند سوم: نقش بانک توسعه ی آسیایی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۳گفتار سوم: سازمان جامعه ی اقتصادی دولت های غرب آفریقا در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۴گفتار چهارم: نقش سازمان دولت های آمریکایی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۶عنوان صفحه گفتار پنجم: نقش نمونه هایی از سازمان های فرامنطقه ای در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۹بند اول: نقش سازمان کنفرانس اسلامی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۷۹بند دوم: نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۸۱بند سوم: نقش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۸۴مبحث سوم: نقش نمونه هایی از سازمان های غیردولتی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۸۶گفتار اول: نقش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۸۶گفتار دوم: نقش صندوق جهانی حیات وحش در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۸۹گفتار سوم: نقش دوستان بین المللی زمین در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۹۰گفتار چهارم: نقش سازمان بین المللی صلح سبز در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۱۹۲مبحث چهارم: رویه ی برخی از کشورها در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۹۴گفتار اول: نظام حقوقی ایالات متحده ی آمریکا در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۹۴بند اول: معرفی برخی از قوانین مربوط به مدیریت پسماندها۱۹۵الف– قانون دفع پسماندهای جامد مصوب ۱۹۶۵۱۹۵عنوان صفحه ب– قانون بازیابی منابع مصوب ۱۹۷۰۱۹۵پ– قانون حفاظت و بازیابی منابع مصوب ۱۹۷۶۱۹۶ت– قانون جامع واکنش زیست محیطی، جبران خسارت و مسیولیت مصوب ۱۹۸۰۱۹۶ث– اصلاحیه های پسماندهای خطرناک و جامد مصوب ۱۹۸۴۱۹۷بند دوم: نقش آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده ی آمریکا در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۱۹۸گفتار دوم: نظام حقوقی کشور فرانسه در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۰۰بند اول: معرفی قانون محیط زیست فرانسه در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۰۰الف– مقررات قانون محیط زیست فرانسه در ارتباط با اصول کلی مدیریت پسماندهای خطرناک۲۰۰ب– مقررات کد محیط زیست در رابطه با جمع آوری و دفع پسماندهای خانگی ۲۰۱پ– مقررات قانون محیط زیست و برنامه های دفع پسماندها۲۰۱ت– کد محیط زیست و مقررات مربوط به بازیافت پسماندها۲۰۱ث– مقررات قانون محیط زیست مربوط به حمل و نقل پسماندها۲۰۲ج– قانون محیط زیست در رابطه با مقررات کیفری و بررسی تخلفات۲۰۲بند دوم: قانون مربوط به پسماندهای رادیواکتیو در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی۲۰۳بند سوم: برنامه های مربوط به مدیریت پسماندها۲۰۳الف– برنامه های ملی۲۰۳ب– برنامه های منطقه ای۲۰۴عنوان صفحه ج– برنامه های استانی۲۰۴گفتارسوم: نظام حقوقی کشور استرالیا در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۰۵بند اول: برخی از قوانین زیست محیطی استرالیا در رابطه با مدیریت پسماندها۲۰۵الف– قانون پسماندهای خطرناک مصوب ۱۹۸۹۲۰۵ب– قانون عمل برای دفع نزدیک به سطح زمین پسماندهای رادیواکتیو در استرالیا مصوب ۱۹۹۲۲۰۵پ– قانون حمایت زیست محیطی مصوب ۱۹۹۳۲۰۶ت– قانون ذخیره و حمل و نقل پسماندهای هسته ای مصوب ۱۹۹۹۲۰۶ث– مقررات حمایت از محیط زیست مصوب ۲۰۰۲و ۲۰۰۴۲۰۷ج– قانون سیاست حمایت زیست محیطی مصوب ۲۰۱۰۲۰۷بند دوم: نقش گروه توسعه پایدار، محیط زیست، آب، مردم و جوامع کشور استرالیا در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها۲۰۸بند سوم: دیگر برنامه های ملی کشور استرالیا در جهت کاهش اثار زیانبار ناشی از پسماندها۲۰۹الف– برنامه ی سیاست ملی پسماند۲۰۹ب– برنامه ی ملی بازیافت تلویزیون و کامپیوتر۲۱۰نتیجه گیری۲۱۰فصل پنجم: نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت مقابله با آلودگی های زیست محیطی ناشی از پسماندهامقدمه۲۱۴مبحث اول: قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران در جهت مقابله با آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۱۶عنوان صفحه گفتار اول: قوانین و مقررات داخلی در زمینه ی مدیریت پسماندها۲۱۶بند اول: قانون مدیریت پسماند مصوب ۱۳۸۳ و آیین نامه ی اجرایی آن مصوب ۱۳۸۴۲۱۶بند دوم: آیین نامه ی اجرایی بند الف ماده ی

قانون برنامه ی پنج ساله یپنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۹۱ در رابطه با مدیریت پسماندها۲۲۴بند سوم: قانون مربوط به مدیریت پسماندهای رادیواکتیو مصوب ۱۳۵۳۲۲۴گفتار دوم: کنوانسیون های بین المللی مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۲۵بند اول: کنوانسیون های جهانی مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۲۵الف: کنوانسیون لندن در مورد جلوگیری از آلودگی دریایی ناشی از دفع ( تخلیه ) پسماندها و دیگر مواد مصوب ۱۹۷۲ میلادی ۲۲۵ب– کنوانسیون بین المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها (مارپل) مصوب ۱۹۷۳ میلادی ۲۲۶ج– کنوانسیون بازل در مورد کنترل انتقالات فرامرزی پسماندهای خطرناک و دفع آن ها مصوب ۱۹۸۹ میلادی ۲۲۷بند دوم: کنوانسیون های منطقه ای مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران در زمینه ی پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ناشی از پسماندها۲۲۹الف– پروتکل کویت در زمینه ی انتقالات برون مرزی و دفع پسماندهای خطرناک و دیگر ضایعات در دریا مصوب ۱۹۹۸ میلادی ۲۲۹ب– کنوانسیون تهران در زمینه ی چارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر مصوب ۲۰۰۳ میلادی ۲۳۰عنوان صفحه مبحث دوم: نقش برخی از سازمان های دولتی و غیردولتی زیست محیطی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۳۱گفتار اول: نقش برخی از سازمان های دولتی زیست محیطی در رابطه با کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۳۱بند اول: نقش سازمان حفاظت از محیط زیست در رابطه با کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۳۱بند دوم: نقش سازمان مدیریت پسماند در رابطه با کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۳۶گفتار دوم: نقش برخی از سازما ن های غیردولتی در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۴۱بند اول: سابقه ی سازمان های غیر دولتی در ایران۲۴۱بند دوم: نقش انجمن حفظ محیط زیست کوهستان در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها برمحیط زیست۲۴۲بند سوم: نقش انجمن علمی مهندسی و مدیریت پسماند ایران در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها بر محیط زیست۲۴۵مبحث سوم: آثار زیانبار پسماندها در برخی از مناطق زیست محیطی جمهوری اسلامی ایران و اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش آن ها۲۴۶گفتار اول: تاثیر پسماندها بر محیط زیست خلیج فارس و دریای مازندران۲۴۶گفتار دوم: اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش آثار زیانبار پسماندها در خلیج فارس و دریای مازندران۲۴۸گفتار سوم: تاثیرات پسماندها بر تالاب های بین المللی کشور و اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش آثار زیانبار آن ها۲۵۳بند اول: معرفی تالاب ها۲۵۳بند دوم: تاثیر پسماندها بر تالاب انزلی و پریشان۲۵۵عنوان صفحه بند سوم: اقدامات صورت گرفته در جهت کاهش آثار پسماندها بر تالاب های انزلی و پریشان۲۵۶نتیجه گیری۲۵۹نتیجه گیری نهایی۲۶۱فهرست منابع و مآخذ۲۷۰

کلیدواژه ها

• نظام حقوقی بین المللی
• محیطزیست
• پسماندها
• اسناد بین المللی زیست محیطی
• تعهدات و مسیولیت دولت ها
• سازمان های بین المللی
• مسیولیت دولت
• نظام حقوقی
• حقوق بین الملل
• قوانین
• حفاظت زیست محیطی
• آلودگی (محیط زیست)
• دفع پسماند
• پسماندهای آلی