نظام سازی مجازات ها در اسلام

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
نظام سازی مجازات ها در اسلام
عنواننظام سازی مجازات ها در اسلام
رشتهحقوق جزا و جرم شناسی
دانشجوحسن شجاعی علی آبادی
استاد راهنماعلیرضا محمدبیکی
استاد مشاورمحمدحسین بیاتی
مقطعدکتری
سال دفاع۱۴۰۲
دانشگاهدانشگاه عدالت



نظام سازی مجازات ها در اسلام عنوان رساله ای است که توسط حسن شجاعی علی آبادی، با راهنمایی علیرضا محمدبیکی و با مشاوره محمدحسین بیاتی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.

چکیده

پس از انقلاب اسلامی، فقه جزای اسلامی به شکل گسترده تری وارد نظام جزایی ایران گردید. کارآمدی هایی ایجاد کرد و طبعا چالش هایی نیز. یک احتمال در مورد منشا این چالش ها می تواند این باشد که اجزا و قطعات فقه جزای اسلامی، تجزیه شده و قطعه قطعه در نظام جزایی ایران به کار رفته، در حالی که فقه جزای اسلامی باید به صورت یک بسته یکپارچه و در قالب یک نظام به کار گرفته شود. از این رو با هدف افزایش قابلیت های فقه جزای اسلامی در کمک به کارآمدی بیشتر نظام جزایی ایران و با روش تحلیل گفتمان و استفاده از اجتهاد فقه نظام به این سوال پاسخ داده ایم که چگونه می توان فقه جزای اسلامی را در قالب یک بسته یکپارچه و نظام مند ارایه نمود؟ بر اساس یافته ها، نظریه جزایی اسلام بر بنیان عدم جدایی جزا و دین و تمایز ماهوی در واکنش جزایی مبتنی است. حدود معین و قطعی، قصاص معین و غیر قطعی و تعزیرات غیر معین و غیر قطعی اند. در موضوعات روحی و اخلاقی از مردم کاملا سلب اختیار شده و در موضوعات جسمانی به مردم کاملا اختیار داده شده و در سایر موضوعات، همراه با امکان نقش آفرینی مردم، اختیار به حاکم واگذار گردیده. نظام فقه جزای اسلامی نیز با ارتباط عناصر زیر ساخته می شود: گناه با سه گانه حدود، قصاص و تعزیرات، این سه گانه با یکدیگر و با نهی از منکر. ماهیت غیر جزایی تعزیر با اصل حرمت ایذاء مومن، جزا با اخلاق و جزا با قاضی مجتهد عادل مردمی. نتیجه پژوهش پیشنهاداتی است ناشی از بسته یکپارچه فقه جزای اسلامی و مبتنی بر تزریق برخی اجزاء این نظام در نظام جزایی ایران، اجزایی مانند بخش غیر جزایی تعزیر، بخش مکملیت تعزیر نسبت به حدود و قصاص، بخش مکملیت نهی از منکر نسبت به حدود، قصاص و تعزیرات. شفاعت و اصلاح ذات البین برای افزایش مشارکت مردمی، انتشار احکام قضایی، تامین عنصر معقولیت فقهی، تامین عنصر مقبولیت عرفی، توقف اجرای تعزیر در صورت تامین هدف.

ساختار و فهرست رساله

پیش گفتار

بیان مساله

هدف تحقیق

ضرورت تحقیق

سوال اصلی

سوالات فرعی

فرضیه

روش تحقیق

محدودیت های تحقیق

بخش اول: کلیات

فصل اول: مفهوم شناسی

مبحث اول: چیستی فقه نظام

گفتار اول: فقه های تحولی

گفتار دوم: فقه منتخب

مبحث دوم: چیستی نظامات اجتماعی

گفتار اول: ویژگی های نظامات اجتماعی

گفتار دوم: عناصر کلان نظامات اجتماعی

فصل دوم: تاریخچه مواجهه عناصر کلان حقوق غربی با فقه اسلامی

مبحث اول: مواجهه عناصر کلان حقوق غربی با فقه اسلامی قبل از انقلاب اسلامی

مبحث دوم: مواجهه عناصر کلان حقوق غربی با فقه اسلامی بعد از انقلاب اسلامی

بخش دوم: استنباط عناصر کلان و نظام فقه جزای اسلامی

فصل اول: عناصر کلان در فقه جزای اسلامی

مبحث اول: منبع پایه در نظام های حقوقی

مبحث دوم: منطق در نظام های حقوقی و قضایی

گفتار اول: ترسیم چهره منطق حقوق

بند اول: صورت گرایی

بند دوم: شهودگرایی

بند سوم: جمع گرایی

گفتار دوم: ترسیم چهره منطق فقه

گفتار سوم: بررسی تطبیقی منطق فقه اسلامی و منطق نظام قضایی

بند اول: عدم تفکیک منطق قضای اسلامی با منطق فقه اسلامی

بند دوم: توهمِ صورتگرا بودن اصول فقه اسلامی

بند سوم: ریشه توهمِ صورتگرا بودن اصول فقه اسلامی

بند چهارم: دفع توهمِ صورتگرا بودن اصول فقه اسلامی

بند پنجم: رویکرد منطقی اصول قضای اسلامی

مبحث سوم: مفاهیم پایه در نظام های جزایی

گفتار اول: اهمیت و نقش مفاهیم در نظامات اجتماعی

بند اول: انواع مفاهیم

بند دوم: سرگذشت مفاهیم اعتباری

بند سوم: چیستی مفاهیم اعتباری

بند چهارم: کیفیت شکلگیری مفاهیم اعتباری

بند پنجم: معیار صدقِ مفاهیم اعتباری

بند ششم: نظام پیچیده مفاهیم اعتباری

بند هفتم: انواع مصداقی مفاهیم اعتباری

بند هشتم: ضرورت تفکیک مفاهیم اعتباری و حقیقی

بند نهم: نسبیت مفاهیم اعتباری

بند دهم: کیفیت ثبات و تغییرِ مفاهیم اعتباری در نظامات اجتماعی

گفتار دوم: بررسی تطبیقی مفهوم اعتباری جرم

بند اول: تعریف مفهوم اعتباری جرم

بند دوم: بررسی کیفیت اعتبار مفهوم جرم در نظام حقوق جزای مدرن

بند سوم: بررسی اعتبار مفهوم جرم در نظام فقه جزای اسلامی

بند چهارم: آثار به کارگیری مفاهیم فقه اسلامی ذیل مفهوم اعتباری جرم

مبحث چهارم: تقسیمات پایه در نظام های جزایی

گفتار اول: اهمیت و نقش تقسیمات در نظامات اجتماعی

بند اول: تقسیم در منطق

بند دوم: تقسیم در نظامات اجتماعی

بند سوم: تقسیم در نظام حقوقی

گفتار دوم: بررسی دو تقسیم حقوق جزای غربی

بند اول: تقسیم حقوق به دو بخش حقوق عمومی و حقوق خصوصی

بند دوم: تقسیم تاریخ تحولات کیفری به سه دوره

بند سوم: قصاص در نظام فقه جزای اسلامی و نظام حقوق جزای غربی

بند چهارم: آثار قرار دادن قصاص ذیل تقسیمات نظام حقوق جزای غربی

فصل دوم: ترکیب عناصر کلان استنباط نظام فقه جزای اسلامی

مبحث اول: الزامات عناصر کلان فقه جزای اسلامی

گفتار اول: الزامات در نظام حقوقی

گفتار دوم: الزامات در نظام قضایی

گفتار سوم: الزامات در نظام جزایی

مبحث دوم: اکتشاف نظریه و استنباط نظام فقه جزای اسلامی

گفتار اول: اکتشاف نظریه جزایی اسلام

گفتار دوم: استنباط نظام فقه جزای اسلامی

نتیجهگیری

فهرست منابع

کلیدواژه ها

  • فقه نظام
  • فقه جزای اسلامی
  • نظامات اجتماعی و حکومتی
  • حقوق جزای غربی