نظریه بازگشت پذیری وقف در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی نهادهای مشابه در حقوق کامن لا
 | |
| عنوان | نظریه بازگشت پذیری وقف در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی نهادهای مشابه در حقوق کامن لا |
|---|---|
| رشته | فقه و حقوق خصوصی |
| دانشجو | مجتبی جهان تیغی |
| استاد راهنما | حسین شفیعی فینی |
| استاد مشاور | محمد روشن |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه خوارزمی |
نظریه بازگشت پذیری وقف در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی نهادهای مشابه در حقوق کامن لا عنوان رساله ای است که توسط مجتبی جهان تیغی، با راهنمایی حسین شفیعی فینی و با مشاوره محمد روشن در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.
چکیده
پذیرش امکان پذیری بازگشت از وقف، نه فقط بر اختلافات صاحبنظران در این خصوص پایان می بخشد بلکه در افزایش انگیزه و گرایش افراد برای وقف نمودن اموال خود بسیار موثر و دارای اهمیت است. از طرفی راه های اقدامات فی سبیل الله تسهیل شده و به گونه ای تبیین می شود که همان گونه که در ادله سنن تسامح وجود دارد، در این مورد نیز اصل بر تسامح باشد. با توجه به اینکه در برخی موارد، علت عدم رغبت به وقف اموال، نگرانی از وضعیت اقتصادی آینده ی واقف است؛ با قابل بازگشت دانستن وقف در مواردی که واقف به مال موقوفه احتیاج پیدا می کند، این نگرانیِ واقف را می توان مرتفع نمود. ضمن اختصاص بخش اول این رساله به بررسی تطبیقی وقف و تراست و همچنین تحلیل خیار شرط و شرط فاسخ در بازگشت پذیری وقف، در بخش دوم، مبانی جواز و امکان بازگشت از وقف و تراست را تحت دو فصل امکان سنجی اشتراط خیار مقیده و امکان سنجی اشتراط خیار مطلقه بحث نموده ایم. بر این مبنا، در برابر این پرسش که آیا از منظر فقه امامیه و حقوق ایران امکان بازگشت از وقف وجود دارد یا خیر می توان گفت صرفنظر از عدم امکان بازگشت از وقف در قوانین و حقوق حاکم بر ایران، بازگشت پذیری وقف در فقه امامیه علاوه بر اینکه با استناد به دلایل مخالفین و نقد آنها در صورت پیدایش نیاز واقف به مال موقوفه پس از انعقاد وقف قابل پذیرش است؛ در غیر مواردِ پیدایش نیاز و به صورت مطلق نیز از طریق درج خیار شرط و شرط فاسخ ضمن آن مستندا به ادله عام صحیح می باشد. در تحلیل حقوق کامن لا نیز که در آن نهاد تراست تنها نهاد مشابه با وقف در حقوق ایران است، با عنایت به ماهیت حقوقی و اوصاف متشکله تراست، بازگشت از آن از طریق اشتراط خیار ضمن آن، هم در صورت پیدایش نیاز و هم مطلقا صحیح و بدون ایراد می باشد.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه:
بخش اول: بررسی تطبیقی وقف و تراست
فصل اول: مفهوم و ماهیت وقف و تراست
مبحث اول: مفهوم و ماهیت وقف
گفتار اول: مفهوم وقف در حقوق ایران
گفتار دوم: ایقاع یا عقد بودن وقف
بند اول: بررسی اجمالی نظرات در مورد عقد یا ایقاع بودن وقف
بند دوم: دلایل ایقاع بودن وقف و نقد آن
گفتار سوم: قصد قربت در وقف
بند اول: بررسی اجمالی نظرات در مورد لازم بودن قصد قربت در وقف
بند دوم: ادله لازم بودن قصد قربت در وقف و نقد آن
گفتار چهارم: تنجیز در وقف
گفتار پنجم: تابید در وقف
گفتار ششم: تفاوت حبس و وقف
گفتار هفتم: شخصیت حقوقی وقف
مبحث دوم: مفهوم و ماهیت تراست
گفتار اول: نهاد تراست در حقوق کامن لا
بند اول: جایگاه تراست
بند دوم: مفهوم تراست
بند سوم: ارکان تراست
بند چهارم: اقسام تراست و مقایسه آنها
گفتار دوم: تحلیل حقوقی تراست
بند اول: ایقاع یا عقد بودن تراست
بند دوم: توجیه نهاد تراست به وسیله نهاد های موجود در حقوق ایران
بند سوم: ایقاع نامعین آمیخته ای از تملیک و اذن؛ نظر برگزیده
گفتار سوم: انحلال تراست
بند اول: انحلال ارادی تراست
بند دوم: انحلال قهری تراست
مبحث سوم: نسبت سنجی ماهیتی وقف و تراست ۵۰ گفتار اول: وجوه اشتراک ۵۰ بند اول: نهاد وقف و نهاد تراست
بند دوم: ذی نفع و موقوف علیه
بند سوم: متولی و تراستی
بند چهارم: واقف و تراستر
بند پنجم: موضوع وقف و موضوع تراست
گفتار دوم: وجوه افتراق
بند اول: نهاد تراست و نهاد وقف
بند دوم: ذی نفع و موقوف علیه
بند سوم: تراستر و واقف
بند چهارم: تراستی و متولی
بند پنجم: موضوع تراست و موضوع وقف
فصل دوم: بررسی تحلیلی اسباب بازگشت از وقف و تراست
مبحث اول: تفاوت خیار شرط با شرط فاسخ
مبحث دوم: شرایط صحت خیار شرط و شرط فاسخ
گفتار اول: شرایط صحت خیار شرط
بند اول: عدم مخالفت با اقتضای ذات عقد
بند دوم: مجهول نباشد
بند سوم: عدم مخالفت با کتاب و سنت
گفتار دوم: شرایط صحت و تحقق شرط فاسخ
بند اول: اناطه شرط به وقوع حادثه در آینده
بند دوم: عدم لزوم احتمالی بودن معلق علیه
بند سوم: عدم تعلیق به امر محال
بند چهارم: لزوم توقیت شرط
مبحث سوم: مبنای مشروعیت خیار شرط و شرط فاسخ
مبحث چهارم: قلمرو خیار شرط و شرط فاسخ
گفتار اول: قلمرو خیار شرط
بند اول: امکان خیار شرط به صورت مادام العمر و نامحدود
بند دوم: امکان درج خیار شرط در مطلق عقود
گفتار دوم: قلمرو شرط فاسخ
بند اول: قابلیت درج شرط فاسخ بدون مدت (نا محدود)
بند دوم: قابلیت درج شرط فاسخ در مطلق عقود
بخش دوم: بررسی جواز و امکانِ بازگشت از وقف و تراست
فصل اول: امکان سنجی اشتراط خیار مقیده
مبحث اول: دلایل باطل بودن اشتراط خیار مقیده در وقف و نقد آنها
گفتار اول: مخالفت اشتراط خیار با مقتضای وقف
بند اول: شرح دلیل مخالفت اشتراط خیار با مقتضای وقف
بند دوم: نقد دلیل مخالفت اشتراط خیار با مقتضای وقف
گفتار دوم: تنافی وقف با تعلیق
بند اول: شرح دلیل تنافی وقف با تعلیق
بند دوم: نقد دلیل تنافی وقف با تعلیق
گفتار سوم: تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با اجماع
بند اول: شرح دلیل تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با اجماع
بند دوم: نقد دلیل تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با اجماع
گفتار چهارم: تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با سنت
بند اول: شرح دلیل تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با سنت
بند دوم: نقد دلیل تنافی اشتراط خیار ضمن وقف با سنت
گفتار پنجم: وحدت اشتراط خیار با وقف بر نفس
بند اول: شرح دلیل وحدت اشتراط خیار با وقف بر نفس
بند دوم: نقد دلیل وحدت اشتراط خیار با وقف بر نفس
گفتار ششم: تنافی اشتراط خیار با قصد قربت در وقف
بند اول: شرح دلیل تنافی اشتراط خیار با قصد قربت در وقف
بند دوم: نقد دلیل تنافی اشتراط خیار با قصد قربت در وقف
گفتار هفتم: تنافی اشتراط خیار با ایقاع بودن وقف
بند اول: شرح دلیل تنافی اشتراط خیار با ایقاع بودن وقف
بند دوم: نقد دلیل تنافی اشتراط خیار با ایقاع بودن وقف
گفتار هشتم: تنافی اشتراط خیار با شخصیت حقوقی وقف
بند اول: شرح دلیل تنافی اشتراط خیار با شخصیت حقوقی وقف
بند دوم: نقد دلیل تنافی اشتراط خیار با شخصیت حقوقی وقف
مبحث دوم: تحلیل امکان اشتراط خیار مقیده در تراست
گفتار اول: تحلیل از دیدگاه حقوق ایران
گفتار دوم: تحلیل از دیدگاه حقوق کامن لا
گفتار سوم: نظر برگزیده
فصل دوم: امکان سنجی اشتراط خیار مطلقه
مبحث اول: اشتراط خیار مطلقه در وقف
گفتار اول: تحلیل حقوقی اشتراط خیار مطلقه
گفتار دوم: حکم اشتراط خیار مطلقه در وقف
گفتار سوم: ادله صحت اشتراط خیار مطلقه در وقف
بند اول: احادیث
بند دوم: اصاله الصحه در عقود
بند سوم: ادله عامه
بند چهارم: امضایی بودن وقف
مبحث دوم: اشتراط خیار مطلقه در تراست
نتیجه گیری
کلیدواژه ها
- بازگشت پذیری
- وقف
- اشتراط خیار
- شرط خیار
- شرط فاسخ
- تراست