نظریه شماره مورخ 1396/09/19 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
 | |
| شماره پرونده | ۱۳۵۵-۴/۹-۹۶ |
|---|---|
| تاریخ نظریه | ۱۳۹۶/۰۹/۱۹ |
استعلام: ۱- با توجه به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی که نفقه زوجه را مشخص نموده و همچنین با توجه به ملاک ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی که ریاست خانواده را از وظایف شوهر دانسته در صورتی که زوجین زندگی مشترک داشته باشند و در زیر یک سقف زندگی کنند آیا زوجه می تواند تقاضای مطالبه وجه نقد از زوجه بابت نفقه نماید یا زوج تکلیفی به پرداخت وجه نقد ندارد و می تواند مطابق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نیازهای متعارف زوجه را برطرف نماید در صورت ارائه دادخواست از ناحیه زوجه دادگاه می تواند قرار عدم استماع صادر نماید؟
۲-در صورت محکومیت زوج به پرداخت مهریه یا توافق زوجه بر طلاق در صورتی که مهریه زوجه سکه طلا باشد پرداخت سکه ونوع آن و یا قیمت آن از جهت سکه نوع قدیم یا جدید با توجه به اینکه قیمت سکه نوع قدیم مقداری از قیمت سکه نوع جدید کمتر است از اختیارات زوج است با توجه به اینکه در سند نکاحیه فقط سکه قید شده و نوع آن مشخص نگردیده است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
۱- ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مطابق فتاوی فقهای عظامی چون امام خمینی ره و آیت الله سیستانی دام ظله نفقه را شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن تعریف نموده است؛ اما باید توجه داشت وجهِ نقد وسیله دستیابی به نیازها است. بنابراین، به نظر میرسد در صورتی که خودِ زوج مباشرتا با رعایت دو قید متعارف و متناسب با وضعیت زن نیاز زوجه را برطرف نماید و آنچه را او از این حیث مطالبه می کند، فراهم کند، زوجه نمیتواند وجه نقدی بابت نفقه مطالبه نماید؛ زیرا مطابق ماده ۱۱۰۶ قانون یاد شده آنچه بر عهده زوج قرار گرفته است، نفقه است و نه وجه نقد معادل با نفقه و نفقه نیز در ماده ۱۱۰۷ قانون یاد شده به صورتی که گذشت به خودِ مایحتاج متعارف و متناسب با وضعیت زوجه تعریف شده است. با این حال در صورتی که زوج از فراهم آوردن خودِ موارد نیاز زوجه سرباز زند یا نتواند خود مباشرتا آن را تهیه کند، به اقتضای مناط مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون یاد شده مکلف به پرداخت معادل آن به شکل وجه نقد خواهد بود. تبصره ذیل ماده 47 قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱ که از کلمه وجوه بهره جسته، مؤید این نظر است، بنابراین، در فرض استعلام زوجه می تواند دادخواستِ مطالبه وجه نقد به عنوان نفقه خود را علی رغم زندگی مشترک با زوج، تقدیم کند.
۲- با توجه به مقررات ماده ۲۷۹ قانون مدنی، در صورت کلی بودن موضوع تعهد، متعهد مجبور به ایفای فرد اعلای آن نمی باشد. بنابراین، در فرض استعلام سکه بهار آزادی (موضوع مهریه)، اعم از قدیم یا جدید می تواند به عنوان مهریه پرداخت شود و زوج را نمی توان ملزم به تأدیه نوع خاص و گران تر سکه نمود؛ مگر اینکه محرز شود، منظور آن نوع خاص بوده است.