نظریه شماره 1370/95/7 مورخ 1395/05/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۱۳۷۰/۹۵/۷
شماره پرونده	۹۵۲-۱۱-۹۵
تاریخ نظریه	۱۳۹۵/۰۵/۰۹

استعلام: احتراما نظر به اینکه حسب رویه حاکم وقواعد مربوطه افراد متقاضی گواهی انحصار وراثت همراه سایر مدارک ومستندات بایستی حسب مورد مدرک هویتی از قبیل فتوکپی مصدق شناسنامه کارت ملی و سند ازدواج نیز ارایه نمایند حال عنایت به اینکه در مواردی تمام یا تعدادی از ورثه یا شخص متوفی در سازمان ثبت احوال فاقد سابقه مدارک هویتی شناسنامه و کارت ملی بوده و مدعی تابعیت ایرانی می باشند و تقاضای گواهی انحصار وراثت دارند لازم به توضیح است که افراد متقاضی دو دسته می باشند: دسته اول افرادی هستند که مورث آنان به صورت عمد با غیرعمد به قتل رسیده و جهت پیگیری امور قضایی نیاز به گواهی انحصار وراثت دارند.

دسته دوم افرادی هستند که حسب راهنمایی ثبت احوال تقاضای انحصار وراثت می نمایند و اداره مذکور نیز به استناد همین گواهی به نامبردگان شناسنامه اعطاء می نماید لازم به ذکر است که در این استان تعداد زیادی اتباع خارجی عمدتا (افغانی و پاکستانی) سکونت دارند که بعضا از همین طریق یا طرق دیگر ازجمله اخذ رأی اثبات نسبت موفق به اخذ شناسنامه می گردند حال با توجه به مراتب فوق مستدعی است در خصوص اینکه آیا صدور گواهی حصر وراثت با در نظر گرفتن تبعات ذکر شده وجاهت قانونی دارد یاخیر؟ در صورت منفی بودن پاسخ به چه استنادی امکان رد در درخواست انحصار وراثت این گونه افراد وجود دارد با توجه به تعداد پرونده های مطروحه تسریع در دستور ارسال پاسخ مورد استدعاست.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

نظر به اینکه تعیین ورثه و صدور گواهی انحصار وراثت متوفی، با تعیین تابعیت متوفی تفاوت دارد، بنابراین چنانچه در ایرانی بودن متوفی تردید نباشد، مرجع قضایی باید پس از انجام تحقیقات لازم به ویژه از طریق مراجع انتظامی، هویت متوفی را مشخص نماید. اما چنانچه تابعیت متوفی مورد تردید واقع گردد، بدوا باید برابر ماده ۴۵ قانون ثبت احوال برای اثبات تابعیت، موضوع به شورای تأمین شهرستان ارجاع گردد و پس از تعیین تابعیت متوفی و فرزندان وی و همسر، حسب مورد اتخاذ تصمیم گردد. بنابراین در فرض سؤال صدور گواهی انحصار وراثت مستلزم تعیین تابعیت متوفی در مراجع قانونی است.