نظریه شماره 1652/96/7 مورخ 1396/07/22 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۱۶۵۲/۹۶/۷
شماره پرونده	۱۸۳۱-۷۵-۹۵
تاریخ نظریه	۱۳۹۶/۰۷/۲۲

استعلام: الف مالک ۳ دانگ دستگاه بیل مکانیکی است و ب مالک ۳ دانگ دیگر ب به مدت ۲۰ سال با اذن الف بر روی بیل مکانیکی کار کرده است و بنای طرفین بر این بوده که درآمد خالص تقسیم شود اما طرفین قرار داد کتبی و نحوه تقسیم مشخصی را اعلام نکرده اند حال الف دادخواست مطالبه کارکرد بیل مکانیکی را از تاریخ ۱۳۸۵ تا اجرای حکم داده است

سوال: الف- چه قرار دادی بین طرفین حاکم است آیا قرارداد شرکت است یا قرارداد اجاره یا استیفاء از مال غیر با اذن؟

ب- آیا به الف اجرت المثل به نسبت ۳ دانگ تعلق می گیرد یا سود ناشی از عقد شرکت؟

ج- آیا اجرت المثل منافع غیر مستوفات و هزینه خواب بیل مکانیکی در ایام توقیف نیز توسط الف قابل مطالبه است یا خیر؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

الف و ب: در فرض سوال که دو نفر هر یک مالک سه دانگ از یک دستگاه ماشین سنگین هستند و حسب مفاد استعلام بنای طرفین بر این بوده است که درآمد خالص تقسیم شود، به نظر می رسد راجع به تقسیم سود باید براساس قرارداد شفاهی طرفین تا حدی که برای دادگاه و با توجه به مجموعه محتویات پرونده و اوضاع و احوال قابل احراز است، رفتار شود و قرارداد راجع به نحوه تقسیم سود حاصل گرچه شفاهی باشد در حدود ماده ۱۰ قانون مدنی معتبر است و اگر راجع به میزان سهم هریک از سود خالص توافق نشده باشد، سهم هریک از این سود باالسویه است و بدیهی است سود خالص پس از کسر هزینه ها از جمله اجرت عمل شریکی که روی دستگاه مزبور کار کرده است، حاصل می شود.

ج: شریکی که دستگاه مشاعی به وی سپرده شده است، با عنایت به ماده ۵۸۴ قانون مدنی احکام امین بر وی بار می شود و دریافت اجرت المثل منافع غیر مستوفات از امین فاقد وجاهت قانونی است ولی اگر تعدی و تفریط وی احراز شود چنانچه به نظر دادگاه بر عمل وی اتلاف صدق نماید، با عنایت به صدر تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲ مسؤول جبران خسارت شریک دیگر است.