نظریه شماره 2855/95/7 مورخ 1395/11/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۲۸۵۵/۹۵/۷
شماره پرونده	۱۵۴۶-۱/۱۸۶-۹۵
تاریخ نظریه	۱۳۹۵/۱۱/۰۶

استعلام: به استحضار می رساند ماده ۴۷۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بیان نموده است در جنایت شبه عمدی در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار به مرتکب دسترسی نباشد دیه از مال او گرفته می شود و در صورتی که مال او کفایت نکند از بیت المال پرداخت شده اگر محکوم علیه موضوع این ماده تابعیت کشور دیگری را داشته باشد و در آن کشور نیز مقیم باشد آیا این ماده شامل حال وی می شود یا خیر؟ آیا باید از طریق دیپلملتیک نسبت به تعقیب و اخذ دیه از محکوم علیه تبعه کشور خارجی اقدام نمود یا خیر؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

طبق ماده ۴۷۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، "در جنایت شبه عمدی در صورتی که به دلیل مرگ یا فرار، به مرتکب دسترسی نباشد، دیه از مال او گرفته می شود و در صورتی که مال او کفایت نکند، از بیت المال پرداخت می شود". در این ماده، شرط خاصی برای مرتکب از حیث تابعیت، پیش-بینی نشده است و با عنایت به ماده ۳ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و اینکه مقررات مربوط به پرداخت دیه از بیت المال به شرح مقرر در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ (از جمله طبق ماده فوق-الذکر)، برگرفته از شرع انور و به منظور جلوگیری از هدر رفتن خون انسان وضع شده است، لذا در فرض سؤال که محکوم به پرداخت دیه، تبعه کشور خارجی است (غیر ایرانی است) و به لحاظ فرار مرتکب امکان دسترسی نیست، چنانچه کلیه اقدامات قاضی اجرای احکام در خصوص وصول محکوم-به (دیه) از اموال محکوم یا از محل وثیقه یا وجه الکفاله و یا استرداد وی به نتیجه ای نرسیده باشد، در صورت تقاضای اولیای دم یا مصدوم، پرداخت دیه از بیت المال به استناد ماده صدرالذکر بلااشکال است./